Hizmetkâr Liderlik ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkide Kültürün Aracı Rolü

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 70 - 100, 24.03.2023

Ali Şahin Örnek Yener Pazarcık Umut Eroğlu Ahmet İhsan Şamdan

https://doi.org/10.31454/troyacademy.1204396

Cited By: 1

Öz

Kültür, bireylerin değerlerini ifade eden ve yaşamı yönlendiren önemli bir kavramdır. Toplumsal yaşamda böyle olmakla birlikte, örgütler için de benzeri bir değerlendirme söz konusudur. Zira kültür, örgüt üyelerinin algılarını ve dolayısıyla davranışlarını şekillendiren önemli bir etkendir. Diğer bir deyişle kültür, gerek bireysel, gerek toplumsal, gerekse işletme yaşamının belirleyici unsurlarından biri olarak nitelendirilebilir. Liderlik, bir örgütün faaliyetlerinde belirleyici etkisi olan bir konum olmakla birlikte, örgüt üyelerinin zihinlerindeki liderlik algısı kendilerinden beklenilen davranışlarla birlikte beklentilerin de ötesinde davranışlar göstermelerinde etkili olmaktadır. Bir örgüt olarak işletmelerde de hizmetkâr liderlik, çalışanların, beklentilerin ötesindeki davranış olarak örgütsel vatandaşlık davranışı sergilemesinde etkili olmaktadır. Hizmetkâr liderlik, kendisini örgütün üyelerine adayan, onları önceliğine alan bir liderlik türü olarak değerlendirilmektedir. Takipçiler ile lider ilişkisinin bir örneği olan hizmetkâr liderlik, liderin öncülük ettiği bir etkileşim olarak değerlendirilebilir. Bu çalışmada, hizmetkâr liderlik algısı ile örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisinin çalışanların kültürel özellikleri bağlamında ele alınması amaçlanmıştır. Amaca uygun olarak, yapı ürünleri sektöründe faaliyet gösteren büyük ölçekli bir firmada survey uygulanmıştır. Araştırmaya 76 çalışan katılmıştır. Elde edilen veriler çerçevesinde hipotezler sınanmıştır. Hizmetkâr liderlik ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında anlamlı ilişkinin varlığı tespit edilmiştir. Hizmetkâr liderlikle örgütsel vatandaşlık davranışı arasında çalışanların kültürel özelliklerinin aracı rol üstelendiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Liderlik, Hizmetkar liderlik, örgütsel vatandaşlık davranışı

Destekleyen Kurum

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ

Proje Numarası

3380

Teşekkür

Projemize destek veren ÇOMÜ BAP komisyonuna ve araştırma kapsamında kapılarını bize açan şirket yöneticileri ve ankete katılan her kademeden çalışanlara; yazarlor olarak teşekkürü borç biliriz.

The Mediating Role of Culture in the Relationship Between Servant Leadership and Organizational Citizenship Behavior

Öz

Culture is an important concept that expresses the values of individuals and directs life. While this is the case in social life, a similar evaluation is in question for organizations as well. Because culture is an important factor that shapes the perceptions and therefore the behaviors of the members of the organization. In other words, culture can be characterized as one of the determinants of individual, social and business life. Although leadership is a position that has a decisive effect on the activities of an organization, the perception of leadership in the minds of the members of the organization is effective in showing behaviors beyond expectations along with the behaviors expected from them. Servant leadership in businesses as an organization is also effective in exhibiting organizational citizenship behavior as a behavior beyond expectations. Servant leadership is considered as a type of leadership that dedicates itself to the members of the organization and puts them first. Servant leadership, which is an example of the relationship between the followers and the leader, can be considered as an interaction led by the leader. In this study, it is aimed to discuss the relationship between servant leadership perception and organizational citizenship behavior in the context of employees' cultural characteristics. In accordance with the purpose, a survey was carried out in a large-scale company operating in the building products sector. 76 employees participated in the research. Hypotheses were tested within the framework of the obtained data. It has been determined that there is a significant relationship between servant leadership and organizational citizenship behavior. It has been observed that the cultural characteristics of the employees play a mediating role between servant leadership and organizational citizenship behavior.

Anahtar Kelimeler

Culture, Leadership, Servant Leadership, Organizational Citizenship Behavior

Proje Numarası

3380

Kaynakça

• Akçakaya, M. (2010). 21. Yüzyılda Yeni Liderlik Anlayışı, Adalet Yayınevi, Ankara.
• Akdemir, A. (2008). Vizyon Yönetimi, Ekin Basım Yayım Dağıtım, Bursa
• Arslan, M. (2012). Ziya Gökalp’te Kültür ve Uygarlık Anlayışı, İstanbul University Journal of Sociology, 3(10), 11-19.
• Basım, H.N.; Şeşen, H. (2006). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği Uyarlama ve Karşılaştırma Çalışması, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61 (4), 83-101.
• Bolat, T. (2008). Dönüşümcü Liderlik, Personeli Güçlendirme ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Colquitt, J. A.; LePine, J. A.; Wesson, M. J. (2019). Organizational Behavior: Improving Performance and Commitment in the Workplace, McGraw-Hill, New York. Çerik, Ş. (2008). Yönetim İletişim Kültür (6. Kısım: Örgütsel Davranışta Etkin Bir Olgu: Örgütsel Vatandaşlık Davranışı). Diğer Yazar: Jale Minibaş Poussard, Arıkan Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Çetin, M. Ö. (2004). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Daft, R. L. (2015). Örgüt Kuramları ve Tasarımını Anlamak, (Kısım 4/9: Kurumsal Kültür ve Değerler, Çeviren: Sait Gürbüz), Çeviri Editörü: Ömür N. Timurcanday Özmen, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Dennis, R.; Winston, B. E. (2003). A Factor Analysis of Page and Wong’s Servant Leadership Instrument, Leadership and Organization Development Journal, 24 (8), 455-459.
• Dinçer, M. K.; Öksüz, B. (2011). Hizmetkâr Liderlik Anlayışı ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Geliştirmek. Erciyes İletişim Dergisi Akademia, 2 (2), 2-18.
• Doğan, B. (2012). Örgüt Kültürü, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul. Doğan, E. Ş. (2013). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Bağlılık., Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• Doğanalp, B.; Kocabacak, A.; Yüceller, A. (2014). İşletmelerde Stratejik Yönetim (10.Bölüm: Stratejik Yönetimin Farklı Ülke Kültürlerinde Uygulanması). Editörler: Fevzi Okumuş, Mustafa Koyuncu, Ebru Günlü, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Erkmen, T. (2008). Yönetim İletişim Kültür (1. Kısım: Yönetim İle İlişkisi Bakımından Örgüt Kültürü Süreci ve Uygulamaları). Diğer Yazar: Jale Minibaş Poussard, Arıkan Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Green, M. T.; Rodriguez, R. A.; Wheeler, C. A.; Hinojosa, B. B. (2015). Servant Leadership: A Quantitative Review of Instrument and Related Findings, Servant Leadership: Theory and Practice, 2 (2), 76-96. Gülova, A. A.; Demirsoy, Ö. (2012). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Hizmet Sektörü Çalışanları Üzerinde Ampirik Bir Araştırma. Business And Economic Research Journal, 3 (3), 49-76.
• Güney, S. (2012). Liderlik, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Gürbüz, S.; Şahin, F. (2016), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe-Yöntem-Analiz, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Hofstede, G. (1983). The Cultural Relativity of Organizational Practices and Theories, Journal of International Business Studies, Fall, 75-89.
• Hofstede, G. (2001). Culture’s Consequences Comparing Values Behaviors, Institutions and Organizations Across Nations, Sage Publications, California.
• Hofstede, G. Dimensionalizing Cultures: The Hofstede Model in Context, https://scholarworks.gvsu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1014&context=orpc (Erişim Tarihi : 24.03.2021).
• Kotter, J. P.; Heskett, J. L. (1992). Corporate Culture and Performance, The Free Press, New York.
• McShane, S. L.; Von Glinow, M. A. (2016). Örgütsel Davranış. Çeviri Editörleri: Ayşe Günsel, Serdar Bozkurt, 13.Bölüm Çeviren: Abdullah Kıray, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Nelson, L. D.; Quick, J. C. (2000). Organizational Behavior Foundations Realities and Challenges, South Western College Publishing, Ohio.
• Newstrom, J. W.; Davis, K. (2006). Organizational Behavior Human Behavior at Work, Tata Mcgrow-Hill Publishing, New Delhi.
• Organ, D. W. (1997). Organizational Citizenship Behavior: It’s Construct Clean-Up Time, Human Performance, 10 (2), 85-97.
• Owen, H..; Hodgson, V.; Gazzard, N. (2011). Liderlik El Kitabı Etkin Liderlik İçin Eksiksiz ve Pratik Bir Kılavuz, Çev. Münevver Çelik, Optimist Yayın Dağıtım, İstanbul.
• Podsakoff, P. M.; Mackenzie, S. B.; Paine, J. B.; Bacrach, D. G. (2000), Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of The Theoretical and Empirical Literatüre and Suggestions for Future Research, Journal of Management, 26 (83), 513-563.
• Rachmawatti, A. W..; Lantu, D. C. (2014). Servant Leadership Theory Development & Measurement, Procedia - Social And Behavioral Sciences, 115, 387 – 393.
• Reed, L. L.; Cohen, D. V.; Colwell, S. R. (2011). A New Scale to Measure Executive Servant Leadership: Development, Analysis, and Implications for Research, Journal of Business Ethics, 101, 415-434. Robbins, S. R.; Judge, T. A. (2015). Örgütsel Davranış. Çeviri Editörü: İnci Erdem, 16.Bölüm Çeviren: Belgin Aydıntan, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Robbins, S. P.; Judge, T. A. (2017). Organizational Behavior, Pearson, London.
• Saylık, A. (2019). Hofstede’in Kültür Boyutları Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(3), 1860-1881.
• Schein, E. H. (1999). The Corporate Culture Survival Guide, John Wiley & Sons Inc.,New Jersey.
• Schein, E. H. (2010), Organizational Culture & Leadership, John Wiley and Sons., New Jersey.
• Schein, E. ve Schein, P.(2017). Organizational Culture and Leadership, John Wiley, New Jersey.
• Schermerhorn, J. R. (2008). Management, John Wiley, New Jersey.
• Silverthorne, C. P. (2005). Organizational Psychology in Cross-Cultural Perspective, New York University Press., New York.
• Smith, C. A.; Organ, D. W.; Near, J. P. (1983). Organizational Citizenship Behavior: Its Nature and Antecedents, Journal of Applied Psychology, 68 (4), 653-663.
• Spears, L. C. (2010). Character and Servant Leadership: Ten Characteristics of Effective, Caring Leaders, The Jornal of Virtues & Leadership, 1(1), 25-30.
• Şimşek, M.Ş.; Akgemci, T.; Çelik, A. (2010). Davranış Bilimleri, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Taşçı, D.; Koç, U. (2007). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı-Örgütsel Öğrenme Değerleri İlişkisi: Akademisyenler Üzerinde Görgül Bir Araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (2), 373-382.
• Topaloğlu, C..; Yalçıntaş, M. (2017). Yerel Yönetimlerde Hizmetkâr Liderlik Davranışları ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve İş Tatmini Arasındaki İlişki, Global Business Research Congress, 3, 431-441.
• Topaloğlu, C. (2019). Hizmetkar Liderliğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisinde İş Tatminin Aracı Rolü: Belediyeler Üzerinde Bir Uygulama, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Topaloğlu, M.; Koç, H. (2017). Yönetim ve Organizasyon, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Vries, M. K. De (2007). Liderliğin Gizemi. Çeviren: Zülfü Dicleli, Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası, İstanbul.
• Yıldız, M. L. (2016). Liderlik Çalışmaları (7.Bölüm: Etik Liderlik: Ahlaklı İnsan Olmak), Editör. Müge Leyla Yıldız, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Zaleznik, A. (1998). Harvard Business Review on Leadership (Managers and Leaders: Are They Different), Harvard Business School Publishing, Boston.
• Zencirkıran, M. (2017). Sosyoloji, Dora Basım Yayın Dağıtım, Bursa.