DOCUMENTS PERTAINING TO THE FIRST LEGAL COURT CASE FILED BY THE OTTOMAN EMPIRE TO RECLAIM ITS SMUGGELD ARTIFACTS

Yıl 2024, Sayı: 2, 1 - 50, 30.09.2024

Rüstem Aslan

Öz

Heinrich Schliemann's first official excavations, which began in 1871, became the most discussed and debated archaeological excavation of the 19th century. In particular, the question of whether the city of Troy, mentioned in Homer's epics, really existed or not is the focal point of these discussions. However, the ‘Treasures of Priamos’ found by Heinrich Schliemann in 1873 and smuggled out of the Ottoman Empire were also intensely discussed. The lawsuit filed by the Ottoman Empire in Athens in April 1874 to recover the treasures illegally smuggled by Heinrich Schliemann was finalised in May 1875. There are different stages of the lawsuit process in Athens. Despite the Ottoman Empire prevailing in the lawsuit to recover the artefacts, the proceedings were ultimately concluded with a settlement, in light of the prevailing circumstances of the period.Until today, no documents related to the case from Greece Archive have been published. In this article, for the first time, the first court decision and documents of the ‘Priamos Treasure Case’ in Athens are published in facsimile. The case documents, including a complete list of artefacts, are of great importance for the evaluation of Ottoman archival documents on the subject.

Anahtar Kelimeler

Henrich Schliemann, Troy Excavation, ‘Priams Treasures’, Ottoman Empire, Court Case Process

OSMANLI DEVLETİ’NİN KAÇIRILAN ESERLERİ GERİ ALMAK İÇİN AÇTIĞI İLK DAVA BELGELERİ

Öz

Heinrich Schliemann’nın 1871’de başlayan ilk resmi kazıları, 19. Yüzyılın üzerinde en çok konuşulan ve tartışılan arkeolojik kazısı olmuştur. Özellikle, Homeros’un destanlarında adı geçen Troya kentinin gerçekten varolup olmadığı konusu bu tartışmaların odak noktasını oluşturmaktadır. Ancak Heinrich Schliemann’ın 1873 yılında bulup, Osmanlı İmparatorluğu dışına kaçırdığı ‘Priamos Hazineleri’ de aynı şekilde yoğun bir şekilde tartışılmıştır. Osmanlı Devleti, Heinrich Schliemann’ın yasa dışı yollarla kaçırdığı hazineleri geri almak için Atina 1874 Nisan ayında açtığı dava 1875 yılı Mayıs ayında sonuçlandırılmıştır. Atina’daki dava sürecinin farklı aşamaları söz konusudur. Osmanlı Devleti’in eserleri geri almak için açtığı davayı kazanmış olmasına rağmen, dönemin koşulları nedeniyle dava sulh ile sonuçlandırılmıştır. Günümüze kadar söz konusu dava ile ilgili Yunanistan arşivlerinden hiçbir belge yayınlanmamıştır. Bu makalede ilk kez Atina’daki ‘Priamos Hazinesi Davasını’ ilk mahkeme karaı ve belgeleri faksimile olarak yayınlanmaktadır. Eserlerin tam bir listesini de içeren dava belgeleri konu ile ilgili Osmanlı Arşiv Belgeleri’nin değerlendirmek için büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Henrich Schliemann, Troya Kazıları, ‘Priamos Hazineleri’, Osmanlı İmparatorluğu, Mahkeme Süreci.

Kaynakça

• Aslan, R. (2024) ‘Friend or Foe? The Relationship between Heinrich Schliemann and Philipp Anton Dethier during the ‘Priam’s Treasures’ Court Case’. Laffineur R., Perna M. (Eds), IXNH. Walking in the Footsteps of the Pioneer of Aegean Archaeology: In celebration of the 200th anniversary of the birth of Heinrich Schliemann (Aegaeum 49), 85-99.
• Aslan, R.-Sönmez, A. (2012). Die Entdeckung und der Schmuggel des Priamos-Schatzes von Hisarlık (Troya) nach Athen anhand Osmanischer Quellen. Studia Troica, 19, 43-56.
• Aslan, R.-Sönmez, A. (2010). Heinrich Schliemanns Ausgrabungen in Troya nach osmanischen Quellen. Studia Troica, 18, 237-248.
• Bloedow, E. F. (1991). The Authenticity and Integrity of ‚Priam’s Treasure’. Boreas 14/15, 197-206.
• Easton, D. F. (2002). Schliemann’s Excavations at Troy 1870-1873. Mainz am Rhein: von Zabern.
• Eldem, E. (2010). Osman Hamdi Bey Sözlüğü. İstanbul.
• Eldem, E. (2014). Philip Anton Dethie’nin Schliemann ve Cesonola ile Mücadelesi’ (1874)”. Sanat Tarihi Araştırmaları 2, Özel Sayı, 24-37.
• Esin, U., (1991). Heinrich Schliemann, Kazı Raporları ve Mektuplarından Seçme Parçalarla. Sandoz Kültür Yayınları, İstanbul.
• Fitton, L., (1991). Heinrich Schliemann and the British Museum. British Museum Occasional Paper 83, Londra.
• Günay, D. (1998). ‘İstanbul Arkeoloji Müzeleri Arşivinden Schliemann’nın Bir Mektubu’: Light on Top of the Black Hill. (Yayınlayan: Güven Arsebük vd). Studies Presented to Halet Çambel- Karatepedeki Işık. Halet Çambel’e Sunulan Yazılar (ss. 57-69). İstanbul.
• Karaduman, H. (2004). Belgelerle İlk Türk Asar-ı Atika Nizamnamesi. Belgeler, Türk Tarih Belgeleri Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 29, 73-92.
• Karaduman, H. (2008). Türkiye’de Eski Eser Kaçakçılığı, Ankara.
• Meyer, E. (1953). Heinrich Schliemann Briefwechsel I, Berlin, 1953.
• Robinson, M. (2006). Schliemann’s Silent Partner: Frank Calvert (1828-1908) Pioneer, Scholar and Survivor, Xlibris Corporation.
• Sazcı, G. (2007). Troya Hazineleri. Aygaz Yayınları.
• Schliemann, H. (1875). Troy and Its Remains, A Narrative of Researches and Discoveries Made on the Site of Ilium and in the Trojan Plain, London.
• Saherwal, G., Goldman, K. & Gustav, M. (1993). Heinrich Schliemanns ‘Sammlung Trojanischer Altertümer. Berlin.
• Sönmez, A. (2012). Truva Hazinelerinin Peşinde Bir Hukuk Mücadelesi: Osmanlı Devleti ve Schliemann Davası. Otam, Sayı: 29, 215-228.
• Sönmez, A. (2014). Osmanlı Devletin’nde Eski Eser Kaçakçılığı. Truva Örneği. Kriter Yayınları. İstanbul.
• Traill, D. A. (1982). Schliemann’s American Citizenship and Divorce. The Classical Journal. Vol. 77, No. 4, 336-342.
• Traill, D. A. (1985). Schliemann’s Dream of Troy: The Making of a Legend. The Classical Journal. Vol. 81, No. 1, 14-15.
• Trail, D. A. (1988). How Schliemann smuggled Priam’s Treasure from the Troad to the Athens. Hesperia, Sayı 57, 273-277.
• Traill, D. A. (1995). Schliemann Of Troy. Treasure and Deceit. London.
• Uslu, G. (2009). Ottoman Appreciation of Trojan Heritage 1870-1875. Tijdschrift Voor Mediterrane Archeologie. No: 41, 4-10.
• Witte , R. (1990). Endlose Diskussion um den ‘Schatz des Priamos’ – neue Erkenntisse durch Briefe Schliemanns an seinen Verleger Brockhaus?. Ethnographisch-Archeologische Zeitschrift. 31, 440-455.