THE OTTOMAN POTTERY TRADITION OF ÇANAKKALE: THE CONTRIBUTIONS OF ORAL HISTORY

Yıl 2025, Sayı: 4, 35 - 45, 24.09.2025

Ayşe Takaoğlu

Öz

This study evaluates the contributions of oral history research to our comprehension of the ceramic tradition in Çanakkale, a significant center of the Ottoman Empire from approximately the 1670s until 1915, when the epic Gallipoli campaign began. To this end, an interview was conducted with İsmail Bütün, the last traditional potter, who was honored with the title of “Traditional Handicrafts Craftsman” in ceramics by the Turkish Ministry of Culture and Tourism in 2013 and subsequently recognized as a Living Human Treasure (LHT) in the field of “Çanakkale Ceramics” in 2020. Although İsmail Bütün played a prominent role in the ceramic tradition during the Early Republican Period following the Gallipoli campaign, the knowledge he acquired from his father, Ahmet Bütün, and his fellow potters facilitated the transmission of knowledge from the Ottoman Empire to the Republic. An interview with İsmail Bütün was held to illuminate questions related to the potters’ workshop of Çanakkale from the perspective of Ottoman archaeology.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Era , Early Republican Era , Çanakkale , Pottery , Oral History

OSMANLI DÖNEMİ ÇANAKKALE SERAMİK GELENEĞİ: SÖZLÜ TARİHİN KATKILARI

Öz

Bu çalışma yaklaşık olarak 1670’li yıllardan destansı Çanakkale Savaşı’nın başladığı 1915 yılına kadar Osmanlı İmparatorluğunun en önemli merkezlerinden biri olan Çanakkale’nin seramik geleneği üzerine sözlü tarih araştırmasının ne katabileceği üzerinde bir değerlendirmeyi içerir. Bunun için T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2013 yılında seramik dalında “Geleneksel El Sanatları Sanatkarı” unvanı verdiği ve ardından 2020 yılında “Çanakkale Seramikleri” alanında Yaşayan İnsan Hazineleri (YİH) listesine dahil ettiği son geleneksel seramik ustası İsmail Bütün ile bir sözlü görüşme yapılmıştır. Çanakkale Savaşı sonrası Erken Cumhuriyet Dönemi seramik geleneğine daha çok hâkim olmasına rağmen İsmail Bütün’ün bu mesleği öğrendiği babası Ahmet Bütün ve onun meslektaşı çömlekçilerinden öğrendiklerinin Osmanlı’dan Cumhuriyete Çanakkale seramikleri üzerine bir bilgi hazinesi olduğu gözlemlenmiştir. Burada İsmail Bütün ile yapılan sözlü tarih çalışması daha çok Osmanlı arkeoloji penceresinden sorulan sorulara ışık tutmak için kurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Dönemi , Erken Cumhuriyet Dönemi , Çanakkale , Seramik , Sözlü Tarih

Kaynakça

• Altun, A., (1996). Çanakkale Seramikleri. İstanbul: Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü.
• Cora, İ. (2020). “Örgüt kültürünün temel unsurları ve Ahilik kültürü.” Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi 3: 608-623.
• Döğüş, S. (2011). “Anadolu’da sosyal örgütlenme sürecinde ahiliğin rolü.” Ahilik Uluslararası Sempozyumu, Kayseri, 219-243.
• Güler, A., (2005). “Erken ve Geç Osmanlı Dönemi: Çanakkale Seramikleri üzerine bir Değerlendirme.” 20. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 159-166.
• Güler, A. (2008). “Osmanlı Dönemi Çanakkale’de seramik atölyelerinin konumlandırıldıkları mahalleler, üretim potansiyeli ve ürün türleri.” Çanakkale Seramikleri Sempozyumu Kolokyumu Bildirileri, Antalya: Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, 74-90.
• Güner, G., (1988). Anadolu’da Yaşamakta Olan ilkel Çömlekçilik. İstanbul: Ak Yayınları
• Lane, A. (1939). “Turkish Peasant Pottery from Chanak and Kütahya.” The Connoisseur 104: 232-238.
• Öney, G., (1971). Türk Devri Çanakkale Seramikleri. Ankara: Çanakkale Seramik Fabrikaları.
• Öney, G., (1991). “Çanakkale Seramikleri.” Sadberk Hanım Müzesi Türk Çini ve Seramikleri. İstanbul, 103-143.
• Takaoğlu, T. & A. Takaoğlu, (2021). Çanakkale Seramikleri, 1670-1915: Bir Kentin Sessiz Tanıkları. İstanbul: Ege Yayınevi.
• Takaoğlu, A., (2022). Gelibolu Yarımadası'nda Ya pılan Arkeolojik Kazılarda Ele Geçen Çanakkale Seramikleri. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.