Mali Kurallar Ekonomik Kriz Dönemlerinde Çalışır Mı? (2008 Finansal Krizi-Türkiye Örneği)

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 27 - 44, 30.09.2018

Hakan Güneş

Öz

Mali kurallar, vergi, harcama, bütçe açığı ve borç stoku çeşitli mali araçlar üzerine konulan daimî sınırlamalar ve düzenlemelerdir. Mali kuralların temel amacı, mali disiplini sağlayarak mali performansı iyileştirmek, makroekonomik istikrarı ve ekonomik büyümeyi olumlu etkilemektir. Ancak 2008 Finansal Krizi sonrası mali kural uygulayan ülkelerde bütçe açıkları ile kamu borçlarında önemli artışlar gözlenmiş ve mali performans bozulmuştur. Benzer durum Türkiye’de yaşanmış 2008 finansal krizin reel sektör üzerindeki etkilerinin azaltılması amacıyla alınan mali önlemler bütçe açıkları ve kamu borçlarının seyrini olumsuz etkilemiştir. Türkiye’de henüz mali araçlara ilişkin sayısal hedefleri içeren açık mali kural uygulaması olmamakla birlikte, Türkiye’deki uygulamaları örtük mali kurallar şeklinde tanımlamak mümkündür. Bu çalışmada Türkiye’de mali kural niteliği taşıyan düzenlemelerin mali performans göstergeleri üzerine yansımaları 2008 Finansal Krizi çerçevesinde değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mali Kurallar, 2008 Finansal Krizi, , Bütçe Açığı, Kamu Borçları

Kaynakça

• Ataç, B. ve Diğerleri. (2007). “Maliye Politikası”, Anadolu Üniversitesi, Açık Öğretim Fakültesi Yayınları, s.191-192.
• Boran, E. (2008). “Brezilya’dakine Benzer Bir Mali Sorumluluk Düzenlemesi Yapılmalı” Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı, Politika Notu 2008, s.5-6.
• BUMKO (2019). T.C. Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü. Web: http://www.bumko.gov.tr/TR,7044/temel-ekonomik-buyuklukler-2000-2018.html . Erişim: 24 Mart 2019.
• Civriz , M. (2010). “Türkiye’de Mali Disiplini Sağlamaya Yönelik Mali Hükümler ve Mali Kural Benzeri Uygulamalar”, Mali Kurallar, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın no. 2010/408, s. 347-390.
• Çelik, K. (2009). “Mali disiplinin sağlanmasında mali kuralların rolü: Türkiye örneği, 2000-2008” (Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı, Eskişehir, s.108-110.
• Dedeoğlu, E. (2010). “Mali Kural Nasıl İşler?”, Tepav Politika Notu, 1-16.
• Demir, M. ve İnan M. (2011). “Türkiye’de Mali Kural”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 13/2, s. 25-66.
• DPT (2006). 9.Kalkınma Planı (2007-2013). Ankara.
• DPT (2008). T.C. 60. Hükümet Programı Eylem Planı.
• Fatás, A., Mihov, I. (2003). “On Constraining Fiscal Policy Discretion in EMU”, Oxford Review of Economic Policy, Volume 19, Issue 1, 1 March 2003, Pages 112–131.
• Günay, A. (2007). Mali Disiplinin Sağlanmasında Anayasal Denk Bütçe Yaklaşımı Ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın no. 2007/375, s. 5-425.
• Güneş, H. (2008). “Enflasyon Hedeflemesi Stratejisi-Makroekonomik Performans İlişkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Bir İnceleme”, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, s.83-84.
• Güneş, H. (2018). “Mali Kurallar-Makroekonomik Performans İlişkisi: Seçilmiş Ülke Analizleri”, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, s.2.
• IMF (2007). IMF Country Report, Turkey: Selected Issues, Prepared by Kevin Fletcher et all, Approved by European Department, 1-46.
• Karakurt, B. ve Akdemir, T., (2010) “Türkiye’de Mali Kural Uygulamaları: Sayısal Olmayan Kurallardan Sayısal Kurallara Geçiş”, Mali Kurallar, Maliye Politikası Yönetiminde Yeni Bir Eğilim: Vergi, Harcama, Borçlanma vs. Üzerine Kurallar ve Sınırlamalar, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın no. 2010/408, s. 320-346.
• Kaya, F. (2009). Mali Kural Uygulamaları ve Türkiye İncelemesi, DPT Uzmanlık Tezi, Ankara, s.393-395.
• Kesik, A. ve Bayar, N. (2010). “Uluslararası Uygulamalar Işığında Mali Kurallar ve Mali Disiplin”, Mali Kurallar, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın no. 2010/408, s. 46-63.
• Kopits, G. (2001). “Fiscal Rules: Useful Policy Framework or Unnecessary Ornament?”, IMF Working Paper 01/145, p.3-22.
• Lledó, V., Yoon, S., Fang, X., Mbaye, S., and Kim, Y., (2017). Fiscal Rules at a Glance, International Monetary Fund, p. 2-77.
• Mali Kural Kanun Tasarısı, (2010). (TBMM Bütçe Komisyonu)
• Mutluer M. K., Öner, E. ve Kesik, A. (2006). Bütçe Hukuku, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2006.
• Pınar, A. (2006). Maliye Politikası, Naturel Yayıncılık, Ankara, 2006, s.150.
• Pınar, A. (2011). Maliye Politikası, Teori ve Uygulama, 4. Baskı, Turhan Kitapevi, Ankara, 2011, s.150-155.
• Şen, H., Sağbaş, İ. ve Keskin, A. (2007). Bütçe Açıkları ve Açık Finansman Politikası Teori ve Türkiye Uygulaması. Ankara, Orion Kitapevi, s. 250-253.
• TCMB (2001). TCMB Yıllık Ekonomik Rapor. Web: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Yillik+Rapor. Erişim: 24 Mart 2019.
• Wyplosz, C. (2012). “Fiscal Rules: Theoretical Issues and Historical Experiences”, NBER Working Paper No. 17884, p.1-22.
• 13 Nolu Cumhurbaşkanı Kararnamesi
• 1211 Sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu
• 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu
• 4749 Sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun
• 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu
• 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu
• 5393 Sayılı Belediye Kanunu