Doğu Akdeniz Güvenlik Algılamaları Bağlamında, Kalıcı Yapılandırılmış İşbirliği Savunma Anlaşması (The Permanent Structured Cooperatıon- Pesco) ve Enerji Güvenliği Meselelerinin Avrupa Birliği-Türkiye İlişkilerine Olası Yansımalarını Anlamak

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 51 - 76, 22.11.2019

Sina Kısacık Fahri Erenel

Öz

Doğu Akdeniz Bölgesi, günümüzde askerî güvenlik ve enerji
güvenliği politikaları bağlamında gittikçe önemini artıran bir coğrafi alandır.
Son senelerde keşfedilen büyük ölçekteki doğalgaz kaynaklarına ilaveten
özellikle Arap Ayaklanmalarının bir neticesi olarak ulusal güvenlik
politikaları çerçevesinde, bölge ülkelerinin yanı sıra bölge dışındaki büyük
devletler (ABD ve Rusya) ve de önemli bölgesel organizasyonlar (özellikle
Avrupa Birliği) tarafından Doğu Akdeniz’e çok özel bir önem atfedilmektedir.
Avrupa Birliği hem kendi enerji güvenliği açısından hem de bölgesel askerî
güvenlik politikaları bağlamında ilgili bölge ülkeleri ile çeşitli iş birliği
projeleri geliştirmektedir. Bu bağlamda bölgede bulunan zengin hidrokarbon
kaynaklarına sahip ülkelerle Doğu Akdeniz Gaz Girişimi kapsamında doğalgaz
taşıma projeleri gerçekleştirirken, diğer yandan Kalıcı Yapılandırılmış
İşbirliği Savunma Anlaşması (The Permanent Structured Cooperation Agreement-
PESCO) Girişimi ile bölgeye yönelik bir güvenlik bakış açısını da ortaya koymaktadır.
Bahse konu çerçevede Türkiye ile arasında ciddi anlaşmazlıklar bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Akdeniz, Türkiye, Avrupa Birliği, Enerji Güvenliği, PESCO

Kaynakça

• AB Haber, (Kasım 20, 2017). Anastasiadis: “Avrupa kuvvetleri güvenliği sağlayacak, Türk kuvvetlerine gerek kalmayacak” PESCO’yu Yunanistan’ın imzalaması… Erişim Adresi: https://www.abhaber.com/anastasiadis-avrupa-kuvvetleri-guvenligi-saglayacakturk-kuvvetlerine-gerek-kalmayacak/, (Erişim Tarihi: 01.08.2019).
• AB İlan, (Haziran 26, 2019). ABD’den Doğu Akdeniz’de Suları Isındıracak Yeni Hamle. Erişim Adresi: https://ab-ilan.com/abdden-dogu-akdenizde-sulari-isindiracak-yeni-hamle/, (Erişim Tarihi:02.08.2019).
• Akyar, M. S. (Aralık 5, 2017). Avrupa Birliğinde Yeni Arayışlar; PESCO ve Smart Defence. Erişim Adresi: http://www.gau.edu.tr/haber/3700/avrupa-birligiamp039nde-yeni-arayislar-pesco-ve-ampquotsmart-defenceampquot), (Erişim Tarihi:01.08.2019).
• Alpar, G. (Kasım 16, 2018). Değişen Dengelerin İşareti: Avrupa Ordusu Oluşturma Düşüncesi. Stratejik Düşünce Enstitüsü. Erişim Adresi: https://www.sde.org.tr/guray-alpar/genel/degisen-dengelerin-isareti-avrupa-ordusu-olusturma-dusuncesi-kose-yazisi-8275, (Erişim Tarihi: 01.08.2019).
• Aslan, C. (Nisan 23, 2019). Türkiye Akdeniz’de Neden Münhasır Ekonomik Bölge İlan Etmiyor? Haber Güneş: Enerji Günlüğü. Erişim Adresi: https://habergunes.com/turkiye-akdenizde-neden-munhasir-ekonomik-bolge-ilan-etmiyor/17344/, (Erişim Tarihi: 14.09.2019).
• Ateşoğlu-Güney, N. (Temmuz 25, 2019). Akdeniz’de Enerji Oyunu. SETA. Erişim Adresi: https://www.setav.org/5-soru-akdenizde-enerji-oyunu/ (Erişim Tarihi: 01.08.2019).
• European Council (July 15, 2019). European Council Meeting (20 June 2019) – Conclusions, Brussels, 20 June 2019 (OR. en) EUCO 9/19 CO EUR 12 CONCL 5. Erişim Adresi: https://www.consilium.europa.eu/media/39922/20-21-euco-final-conclusions-en.pdf, (Erişim Tarihi: 16.07.2019).
• Gözügüzelli, E. (Kasım 26, 2018). Bir Beka Meselesi: Doğu Akdeniz. Yeni Şafak. Erişim Adresi: https://www.yenisafak.com/hayat/bir-beka-meselesidogu-akdeniz-3411123, (Erişim Tarihi: 02.08.2019).
• Güler, G. (Mayıs 11, 2019a). Doğu Akdeniz ve Ege’deki Gasp ile Çatışma Girişimleri. Türkiye Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Analizler Merkezi. Erişim Adresi: http://turksam.org/dogu-akdeniz-ve-egedeki-gasp-ile-catisma-girisimleri, (Erişim Tarihi: 01.08.2019).
• Güler, G. (Mayıs 11, 2019b). NATO Krizi, PESCO ve Doğu Akdeniz. Türkiye Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Analizler Merkezi. Erişim Adresi: http://turksam.org/nato-krizi-pesco-ve-dogu-akdeniz, (Erişim Tarihi: 01.08.2019).
• Güler, G. (Mayıs 30, 2019). Rumlar Ateşle Oynuyor. Türkiye Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Analizler Merkezi. Erişim Adresi: http://turksam.org/rumlar-atesle-oynuyor, (Erişim Tarihi: 02.08.2019).
• İlhan, S. (2019), Jeopolitik-Güç Odağı Kuramı. İstanbul, Kırmızı Kedi Yayınevi.
• İnat, K. (Kasım 24, 2018). PESCO ve NATO: Hangisi Daha İleri İş Birliği? Erişim Adresi: https://www.setav.org/pesco-ve-nato-hangisi-daha-ileri-is-birligi/, (Erişim Tarihi: 12.09.2019).
• Kısacık, S. (2019a). 21. Yüzyılda Avrupa Birliği’nin Enerji Güvenliği Politikaları Bağlamında Akdeniz Bölgesi’nin Önemini Anlamak. içinde Akdeniz Jeopolitiği Cilt II, Hasret
• Çomak ve Burak Şakir Şeker (ed.). Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık, ss. 1101-1127.
• Kısacık, S. (2019b). 21. Yüzyılda Avrasya Enerji Jeopolitiği’nin Potansiyel Yeni Yıldızı Doğu Akdeniz’de Enerji Güvenliğinin Temel Parametreleri. içinde Akdeniz Jeopolitiği Cilt II, Hasret Çomak ve Burak Şakir Şeker (ed.), Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık, ss. 977-1015.
• Küçükkaya, E. (Temmuz 18, 2019). Meclis’ten Doğu Akdeniz İçin Ortak Bildiri Yapıldı! Enerji Portalı. Erişim Adresi: https://www.enerjiportali.com/meclisten-dogu-akdeniz-icin-ortak-bildiri-yapildi/, (Erişim Tarihi: 19.07.2019).
• Sandıklı, A., Dede, O., Budak, T., Ünal, B. (2016). Doğu Akdeniz’de Enerji Keşifleri ve Türkiye. içinde Atilla Sandıklı ve Erdem Kaya (ed.), Bölgesel Sorunlar ve Türkiye, İstanbul, BİLGESAM Yayınları, ss. 1-65.
• SETAV (2018). PESCO ve NATO: Hangisi Daha İleri İş Birliği? https://www.setav.org/pesco-ve-nato-hangisi-daha-ileri-is-birligi/ (Erişim Tarihi: 12.09.2019).
• Stratfor (2018). The Eastern Mediterranean's New Great Game Over Natural Gas. https://worldview.stratfor.com/article/eastern-mediterraneans-new-great-game-over-natural-gas, (Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2019).
• T24 (2019). AB’den Türkiye’ye Sondaj Yaptırımı Kararı. https://t24.com.tr/haber/ab-den-turkiye-ye-sondaj-yaptirimi-karari,830751, (Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2019).
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı (2019). “20 Temmuz Barış ve Özgürlük Bayramı Mesajı”. Erişim Adresi: https://www.tccb.gov.tr/basin-aciklamalari/365/107099/20-temmuz-baris-ve-ozgurluk-bayrami-mesaji, (Erişim Tarihi: 13.09.2019).
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı (2019a). “No: 199, 10 Temmuz 2019, Yavuz Sondaj Gemimizin Faaliyetleri Hk.”. Erişim Adresi: http://www.mfa.gov.tr/no_199_-yavuz-sondaj-gemimizin-faaliyetleri-hk.tr.mfa, (Erişim Tarihi: 10.07.2019).
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı (2019b). No: 206, 16 Temmuz 2019, AB Dış İlişkiler Konseyi'nin Aldığı Kararlar Hk.. Erişim Adresi: http://www.mfa.gov.tr/no_206_-ab-disiliskiler-konseyi-nin-aldigi-kararlar-hk.tr.mfa, (Erişim Tarihi: 16.07.2019).
• Yeni Şafak (2019). Avrupalı Dostlarımıza Uyarı: Akdeniz’de Aktör Olmanın Yolu Ankara’dan Geçer. https://www.yenisafak.com/ekonomi/avrupali-dostlarimizauyari-akdenizde-aktor-olmanin-yolu-ankaradan-gecer-3495714, (Erişim Tarihi: 02.08.2019).
• Yorulmaz, R. (2019). Sıcak Gündem: Doğu Akdeniz. Ortadoğu Analiz Dergisi, Ankara, Cilt:10, Sayı: 88, s.80.
• Yücel, U.T. (Temmuz 2019). Türkiye’nin Yeni Mücadele Alanı: Doğu Akdeniz ve Kıbrıs. Diplomatik Gözlem, Sayı: 90, ss.8-12.