Poujade ve Sarı Yelekliler Hareketlerinin Vergi Grevi/Verginin Reddi Olguları Etrafında Analizi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 77 - 104, 22.11.2019

Recep Temel

Öz

Vergi Grevi ve Verginin Reddi olguları maliye yazınına 1950’li
yıllarla birlikte girmiştir. Bu yıllarda Fransız vergi mükellefleri P. Poujade
liderliğinde örgütlenmiş ve aşırı vergi yükünün oluşturduğu vergi baskısıyla
Fransız hükümetinin uygulamalarını protesto etmeye başlamışlardır. Bu
protestolar başlangıçta kısmen kanun dışı yöntemlerle yapılmışsa da hareketin
toplumsallaşmasıyla birlikte önce bir sivil toplum kuruluşu, sonrasında da bir siyasî
parti çatısı altında kanuni yöntemlerle sürdürülmüştür.

Sarı Yelekliler Hareketi ise Fransız Hükümetinin ağırlıklı olarak
ekonomik/malî uygulamalarına karşı 2018 Kasım ayında başlatılmış ve hızla
Fransa geneline oradan da diğer ülkelere yayılan protesto hareketleridir.
Başlangıcında makul yöntemlerin kullanıldığı hareket, kitleselleşmeyle birlikte
demokratik olmayan ve de kanun dışı yöntemleri de protesto aracı olarak
kullanmaya başlamıştır.

Bu
çalışmada öncelikle Vergi Grevi ile Verginin Reddi kavramlarının Türk maliye
yazınında ifade ettikleri anlamlar ve anlam değişmeleri üzerinde durulmuştur.
Ayrıca bu iki kavram arasındaki farklar net olarak ortaya konulmuş ve
kavramlara ilişkin yeni tanımlar yapılmıştır. Yapılan bu tanımlar ışığında
Poujade ve Sarı Yelekliler hareketleri değerlendirilmiştir. Bu
değerlendirmelere göre Poujade ve Sarı Yelekliler hareketlerinin, Vergi
Grevinden öte birer Vergi İsyanı niteliği taşıdıkları sonucuna varılmıştır.
Zira her iki harekette de kamu otoritesine karşı kanun dışı ve demokratik
teamüllere aykırı araçlar kullanılmak suretiyle çok ciddi düzeyde mal ve can
kayıplarına (Özellikle Sarı Yelekliler Hareketi’nde 11 ölü) sebep olunduğu
tespit edilmiştir. Verginin Reddi bağlamında ise her iki hareketin gerçekleştirdiği
gösteriler sonrasında hükümetlerin tepkilere sebep olan düzenlemelerden geri
adım atarak vergi mükellefleri lehine düzenlemeler yaptıkları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sarı Yelekliler Hareketi, Vergi Grevi, Verginin Reddi, Poujade Hareketi, Fransa

Kaynakça

• Aktan, C. C. (Ocak 2012). Vergi Psikolojisinin Temelleri ve Vergi Ahlakı. Çimento İşveren Dergisi, Cilt 26, Sayı 1, 14-22.
• Aktan, C. C., Dileyici, D., Saraç, Ö. (2002). Vergi Zulüm ve İsyan. Ankara: Phoenix Yayınları.
• Bulutoğlu, K. (1958). Vergiye Karşı Tipik Bir Reaksiyon Olarak Poujade Hareketi. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, Sayı 4, 173-197.
• Bedock, C., Raymond, B. A., Sudda, D.M., Gremion, T., Reungoat, E., Schnatterer, T. (Ocak/Şubat2019). Gilet Jaunes: Düşük Gelirlilerin İsyanına Dair Öncü Bir Çalışma. (Çeviren: Ezgi Pınar). Ayrıntı Dergisi, Sayı 29,12-16.
• Bilge, N. (2019). Fransa’da ‘Sarı Yelekliler’in Yürüyüşü Sürüyor: Fransız Baharı’nın Ayak Sesleri mi?, https://onedio.com/haber/fransa-da-sari-yelekliler-in-yuruyusu-suruyor-fransiz-bahari-nin-ayak-sesleri-mi-851389, Erişim Tarihi:06.08.2019.
• Çataloluk, C. (2008). Vergi Karşısında Mükelleflerin Tutum ve Davranışları. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 20, 213-228.
• Çelik, H. (Aralık 2018). Fransa’da Sarı Yelekliler Hareketi, Stratejik Düşünce Enstitüsü. https://www.sde.org.tr/hatice-celik/genel/fransada-sari-yelekliler-hareketi-kose-yazisi-8607, Erişim Tarihi:29.07.2019.
• Der Spiegel, (01 Eylül 2003). Pierre Poujade, https://www.spiegel.de/spiegel/print/d-28471120.html, Erişim Tarihi:24.07.2019.
• Der Spiegel, (18.01.1956). Frankreich/Poujadismus, Im Nacken der Republik, https://www.spiegel.de/spiegel/print/d-31587267.html, Erişim Tarihi:25.07.2019.
• Demir, İ. C. (2015). Kamu Maliyesi. 2.Baskı, Afyonkarahisar: Limit Yayınları.
• Demir, İ. C. (2013). Türkiye’de Vergi Yükü (Objektif ve Subjektif Yönleriyle). Afyonkarahisar: DoraYayınları.
• Durdu, M. (2018). Sivil İtaatsizlik Kavramı ve Vergi İtaatsizliği. Selçuk Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 26, Sayı 2, 255-290.
• Frankreich: was wollen die Gelbewesten? (08.12.2018). http://www.oekosoz.org/frankreich-was-wollen-die-gelben-westen/, Erişim Tarihi:01.08.2019.
• Gelir İdaresi Başkanlığı, (2019). İstatistikler, OECD Üyesi Ülkelere İlişkin Çeşitli Vergi İstatistikleri, https://gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/HTML/VI/OECD13.htm, Erişim Tarihi:30.07.2019.
• Gergerlioğlu, U. (2015). Bireysel Psikolojik Unsurlar Bağlamında Özel Tüketim Vergilerinin Değerlendirilmesi. International Anatolia Academic Online Journal, Cilt 3, Sayı 1, 19-28.
• Gergerlioğlu, U. (2015). Vergi İsyanlarının Psikolojik ve Sosyolojik Açıdan Değerlendirilmesi: “Poujade Hareketi”, “Viski İsyanı” ve “Erzurum Vergi İsyanları” Örnekleri, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları içerisinde (58.Seri, Yıl 2012/2, s.95-108). İstanbul, Maliye Araştırma Merkezi Yayını.
• Giray, F. (2013). Maliye Tarihi. 4.Baskı, Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Gök, A. (2007). Vergi Direncinin Gelişimi. Marmara Üniversitesi, İİBF Dergisi, Cilt 22, Sayı 1, 143-163.
• Günaydın, E. (05 Aralık 2018). Hükümet Karşıtı ‘Sarı Yelekliler Hareketi’ Dünyaya Yayılıyor, https://tr.euronews.com/2018/12/05/hukumet-karsiti-sari-yelekliler-hareketi-dunyaya-yayiliyor, Erişim Tarihi:07.08.2019.
• Hajek, W. (2019). Gilets jaunes/Gelbwesten-eine Zwischenbilanz, (Röportajı Yapan: Peter Birke). Sozial Geschichte Online, Sayı 25,1-16, https://sozialgeschichteonline.files.wordpress.com/2019/05/sgo_25_vorverc3b6ffentlichung_gesprc3a4ch_hajek_gilets_jaunes_gelbwesten-1.pdf. Erişim Tarihi:31.07.2019.
• Hançerlioğlu, O. (1978). Felsefe Ansiklopedisi, Kavramlar ve Akımlar. Cilt 5(Ö-R). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Heper, F. (2009). Vergi Analizi (Kamu Maliyesi). (Editörler: N. Varcan, T. Çakır). 4.Baskı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Herekman, A. (1987). Kamu Maliyesi (Genel Vergi Kuramı). Cilt II, Ankara: Sevinç Matbaası.
• IMF Country Report, (July 2018). France, No:18/243, s.34, file:///C:/Users/recep/Downloads/cr18243%20(1).pdf, Erişim Tarihi:30.07.2019.
• İktisadi ve Malî Sahada Kalkınma, Fransa-Poujade’nin Grev Emri, (16 Nisan 1955). Akis Dergisi,11-13.
• İşte Sarı Yelekliler’in 42 Talebi, (07.12.2018). https://tele1.com.tr/iste-sari-yeleleklilerin-42-talebi-10430/, Erişim Tarihi:01.08.2019.
• Le Boule, V. M. (17 März 1955). Die Steuerrevolte des kleinen Mannes, Zeit Online, https://www.zeit.de/1955/11/die-steuerrevolte-des-kleinen-mannes, Erişim Tarihi:03.09.2019.
• Kempin, R. Tokarski, P. (März 2019). Macron, die Gelbwesten und die nationale Debatte, Stiftung Wissenschaft und Politik, Deutsches Institut für Internationale Politik und
• Sicherheit, Nr 13,1-4, https://www.swp-berlin.org/fileadmin/contents/products/aktuell/2019A13_kmp_tks.pdf, Erişim Tarihi:06.08.2019.
• Keskin, N. (2018). Vergiye Yönelik Mükellef Tutum ve Tepkileri. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, Cilt 2, Sayı 3, 60-75.
• Koç, Y. (2018). 150 Soruda Türkiye’de İşçi Sınıfı, Sendikalar, Toplu İş Sözleşmesi ve Grev, Vatan Partisi, İşçi-Sendika Bürosu, Ankara: Öztepe Matbaacılık.
• Koyuncu, H. ve Gökkuş, B. (08 Aralık 2018). Paris’i Savaş Alanına Çeviren ‘Sarı Yelekliler’ Kim ve Ne İstiyorlar? https://tr.euronews.com/2018/12/08/video-fransa-sari-yelekliler-kimdir-ne-istiyorlar-fransa-benzin-zam-protesto, ErişimTarihi:07.08.2019.
• Nadaroğlu, H. (1996). Kamu Maliyesi Teorisi. 9.Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Orkunoğlu/Şahin, I.F. ve Yereli A.B. (Ocak 2018). Mükelleflerin Vergiye Direnme Yöntemleri ve Türkiye’de Günah Vergilerindeki Artışların Değerlendirilmesi. Sosyoekonomi Dergisi, Sayı 26 (35), ISSN 1305-5577,169-194.
• Owczarek J.W. (2015). Poujade and Poujadolf: Fears of Fascism in France’s Fourth Republic, Undergraduate Honors Theses. University of Colorado, Paper 820. https://scholar.colorado.edu/honr_theses/820/, Erişim Tarihi:25.07.2019.
• Örmeci, O. (Şubat 2019). Sarı Yelekliler Protestolarının Analizi. Stratejist Dergisi,44-49.
• Özcan, Y. (17 Haziran 2019). Fransa’da Sarı Yeleklilerin Eylemleri 7.Ayını Doldurdu, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/fransada-sari-yeleklilerin-eylemleri-7-ayini-doldurdu/1506240, Erişim Tarihi:07.08.2019.
• Öztürk, N. (2016). Kamu Maliyesi. Güncellenmiş 3.Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Pehlivan, O. (2019). Kamu Maliyesi. Trabzon: Celepler Matbaacılık Yayın ve Dağıtım.
• Priester, K., (2007). Populismus, Historische und aktuelle Erscheinungsformen. Frankfurt/New York: Campus Verlag.
• Pürsünerli, Ç.E. (2013). Vergiye Karşı Direnme Şekilleri ve Vergi İnzivası. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt XVII, Sayı 1-2, 1293-1313.
• Resmî Gazete, (07.11.2012). 6356 Sayılı Sendika ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu, Sayı: 28460, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/11/20121107-1.htm, Erişim Tarihi:16.07.2019.
• Ritter, A. (08.12.2018). “1200 Euro Mindestrente, Erhalt von Postämtern- die Forderungen der Gelbwesten übersetzt”, https://www.stern.de/politik/ausland/frankreich--das-sind-die-forderungen-der-gelbwesten-8479118.html, Erişim Tarihi:01.08.2019.
• Rucht D. (2019). Die Gelbwestenbewegung, Stand und Perspektiven, ipb(İnstitut für Protest und Bewegungsforschung) working paper series, Berlin. https://protestinstitut.eu/wp-content/uploads/2019/02/dieter-rucht-gelbwesten.pdf, Erişim Tarihi:31.07.2019.
• Saç, S. (2017). Frant National: Radikal (Populist) Sağdan Ilımlı (Neo-Populist) Sağa. Mülkiye Dergisi, Sayı 41(1),.259-290.
• Sav, B. (2003). Anlam Değişmeleri Üzerine Artzamanlı Bir İnceleme. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 1,147-166.
• Seçer, H. Ş. (2007). Endüstriyel Uyuşmazlık Biçimi Olarak Grevin Sosyolojik Açıdan Değerlendirilmesi. Çalışma ve Toplum Dergisi, Sayı 12,141-168.
• Shields, G.J. (2004). An Enigma Still, Poujadism Fifty Years On. French Politics, Culture&Society, Vol.22, No.1,36-56
• Stieglitz, E.J. (Ocak 2019). Sarı Yelekliler’den Yeşil Yeni Düzen. Ekonomik Forum Dergisi, Sayı 294,100-101.
• Taşkın, Y. (2010). Vergi Psikolojisi ve Vergiye Karşı Mükellef Tepkileri. İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, Seri 54, 68-90.
• TEB BNP Paribas Ortaklığı, Fransa: Ekonomik Göstergeler, https://tebledisticaret.com/tr/kesfet-piyasalar/fransa/ekonomik-ve-politik-anahat?home_critere_pays=20,Erişim Tarihi:30.07.2019.
• The Indepentent, (29 Ağustos 2003). Pierre Poujade, Fransız Hakkının Politik Kampanyacısı. https://www.independent.co.uk/news/obituaries/pierre-poujade-37016.html, Erişim Tarihi:24.07.2019.
• The Telgraph, (28 Ağustos 2003). Pierre Poujade, https://www.telegraph.co.uk/news/1439896/Pierre-Poujade.html, Erişim Tarihi:24.07.2019.
• Was ist die ‘Gelbe Westen Protest-Bewegung’, Wer sind die Gelbwesten?, (2019). https://www.bedeutungonline.de/was-ist-die-gelbe-westen-protest-bewegung-gelbwesten-bedeutung-definition-herkunft/, Erişim Tarihi:06.08.2019.
• Yeniçağ Gazetesi (06.01.2019). Sarı Yelekliler Paris’i Ateşe Verdi, https://www.yenicaggazetesi.com.tr/sari-yelekliler-pariste-araba-yakti-219619h.htm, Erişim Tarihi:08.08.2019.
• Yıldırım, M. (Aralık 2018). Sarı Yelekliler İsyanı. Uluslararası Gençlik Araştırma Merkezi (UGSAM), Dosya No 41.
• Yıldız, Z. (04.05.2019). Şiddeti Meşru Yöntem Olarak Gören Black Bloc İle Sosyal Hareket Sarı Yelekliler Arasında Bağ Var mı?, https://tr.euronews.com/2019/05/04/siddeti-mesru-yontem-olarak-goren-black-bloc-ve-sosyal-hareket-sar-yelekliler-arasinda-bag, Erişim Tarihi:08.08.2019.