Türkiye’de Çevre Temizlik Vergisinin Değerlendirilmesi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 73 - 92, 18.12.2019

Muhammed Samancı Berkan Karagöz

Öz

Türkiye’de 1993 yılında ihdas edilen Çevre Temizlik Vergisi teorik anlamda harç niteliğinde olup, verginin konusu belediyelerin katı atık toplama hizmetlerinden yararlanan konut, işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalardan öngörülen maktu tarifesine göre alınmakta olan bir yerel idare vergisidir. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de Çevre Temizlik Vergisinin gelişimi ve toplam gelirler ile vergi gelirleri içindeki payını verilerle analiz etmektir. Bu amaca ulaşmak için seçilmiş bazı AB ve OECD ülkelerinde Çevre Temizlik Vergisinin uygulaması ve Türkiye’de gerek genel yönetim gerek mahalli idare bütçeleri içindeki payları üzerinde durulmuştur. Türkiye’de 2018 yılında Çevre Temizlik Vergisi, mahalli idare gelirlerinin %4,42’sini, genel yönetim bütçe gelirlerinin %0,051’ini oluşturmuş olup, toplam vergi gelirlerinin içinde ise %0,085 gibi çok düşük bir paya sahip olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çevre Vergileri, Çevre Temizlik Vergisi, Katı Atık Yönetimi, Vergi

Kaynakça

• Çelikkaya, A. (2011). Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde Çevre Vergisi Reformları ve Türkiye’deki Durumun Değerlendirilmesi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 2, s. 97- 120.
• Çörtoğlu, S. (1995). Kirleten Öder İlkesi ve Ekolojik Zarar Kavramı, Yeni Türkiye, C:1, s. 347- 352.
• Ertürk, M.C. (2010). Evsel Katı Atık Yönetiminde Gelire Bağlı Finansman Modeli Önerisi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Görmez, K. (2007). Çevre Sorunları. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Keleş, R., Çoban, A. & Hamamcı C. (2009). Çevre Politikası. Ankara: İmge Yayıncılık.
• Kosonen, K. (2012). “Regressivity of Environmental Taxation: Mythor Reality?”, EU Taxation Papers, Working Paper N.32-2012. Erişim:http://ec.europa.eu/taxation_customs/resources/documents/taxation/gen_info/economic_analysis/tax_papers/taxation_paper_32_en.pdf, Erişim tarihi:11.11.2019.
• Kovancılar, B. (2000). Çevre Kirliliğinin Kontrolünde Standartlara Alternatif Olarak Vergileme ve Çevresel Vergi Afları. İstanbul: Marmara Üniversitesi Maliye Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, Yayın No: 13.
• Legg, D., Zoboli, R., Bleischwitz, R., Skovgaard, M., Herczeg M. ve Henry Leveson-Gower, (2006). Economic Instruments To Promote Material Resources Efficiency, ETC/RWM Working Paper 2006/1, Copenhagen.
• OECD, (2006). The Political Economy of Enviromentally Related Taxes, OECD Publishing.
• Özdemir, B. (2009). Küresel Kirlenme Sürdürülebilir Ekonomik Büyüme ve Çevre Vergileri, Maliye Dergisi, Sayı: 156, Ocak-Haziran, s. 1- 36.
• Sayıştay. (2007). Türkiye'de Atık Yönetimi, Ulusal Düzenlemeler ve Uygulama Sonuçlarının Değerlendirilmesi. Ankara.
• Steiner, M. ve Wiegel U. (2009). Katı Atık Yönetimi- Atık Yönetiminin Temellerine Yönelik Rehber Kitap, Birinci Baskı, Efil Yayınevi.
• Şahin, Y. (1999). Türk Vergi Sisteminin ‘Çevresel Vergiler’ Açısından Değerlendirilmesi, Vergi Sorunları Dergisi, Ekim, s. 130- 133.
• Tanrıvermiş, H. (1997). Çevre Kirliliğinin Vergilendirilmesi: İlkeler, Uygulamaları ve Türkiye Açısından Genel Değerlendirme, Ekonomik Yaklaşım, Cilt:8, Sayı:27, Kış, s. 303- 328.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Muhasebat Genel Müdürlüğü, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018 Genel Yönetim ve Mahalli İdareler Bütçe İstatistikleri.
• Turgut, N. (1995). Kirleten Öder İlkesi ve Çevre Hukuku, 44 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 607-654.
• Withana, S. Brink, P.T. Illes, A. Nanni, S. Watkins, E. (2014). Environmental Tax Reform in Europe: Opportunities For The Future, Final Report, Institute for European Environmental Policy, Government of the Netherlands.
• Yüksel, C. (2006). Dışsallıklarda Kamusal Çözümler: Türkiye Uygulaması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• 51 seri no.lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 4. Madde. (2018). T.C. Resmî Gazete (30642. 3. Mükerrer Sayı. 31 Aralık 2018).
• 51 seri no.lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 5. Madde. (2018). T.C. Resmî Gazete (30642. 3. Mükerrer Sayı. 31 Aralık 2018).
• 2005/9817 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı.
• 2018/4 Nolu Vergi Sirkülerleri, 2018 Yılında Uygulanacak Çevre Temizlik Vergisi Tutarları.
• 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu. (1981). T.C. Resmî Gazete (17354, 26 Mayıs 1981).
• 9817 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ve Kararnamenin Eki Karar. T.C. Resmî Gazete (26035, 13 Aralık 2005).