Rusya ve Kafkas Emirliği Arasında Çeçen Milliyetçiliği

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 165 - 182, 13.09.2020

Keisuke Wakizaka

Öz

Bu çalışma fikir ve ideoloji açısından Çeçen milliyetçiliği ve Kafkas Emirliği arasındaki ilişkilere odaklanarak günümüzdeki Çeçenistan’da Çeçen milliyetçiliğinin hangi konumda yer aldığını analiz etmiştir. Bu makale, Çeçen milliyetçileri ve Çeçenistan’daki Radikal İslamcı hareketin birbirlerine yakın olduğu varsayımına karşı, gerçekte Çeçen milliyetçileri ile Radikal İslamcıların arasında gerginliğin mevcut olduğunu, Çeçen milliyetçilerinin, Rusya Federasyonu ve Radikal İslamcılar arasında kaldığını öne sürmektedir. Çeçenler arasında geleneksel olarak Müslüman kimliği ve kabile kimliği önemli rol oynarken özellikle Sovyet döneminden sonra seküler Çeçen milliyetçiliği geliştirilmiştir. Birinci Çeçen Savaşı (Aralık 1994 – Ağustos 1996) sırasında tasavvuf ve seküler Çeçen milliyetçilik direniş hareketinin temelini oluştururken daha sonra ise radikal İslamcılık-Vahhabiliğin etkisi artmış ve sonunda Kafkas Emirliği 2007’de ortaya çıkmıştır. Seküler Çeçen milliyetçiliğine karşın, radikal İslamcılık-Vahhabilik ise etnisite-ulus çerçevesini reddetmektedir. Bu yüzden teorik açıdan Kafkas Emirliği ve seküler Çeçen milliyetçiler arasında çelişki mevcuttur. Ayrıca uygulamada da seküler Çeçen milliyetçileri-Sufiler ve Vahhabiler arasında sıkça çatışmalar yaşanmıştır ve günümüzde de ikisi arasında ciddi gerginlik mevcuttur. Kafkas Emirliği’nin IŞİD gibi küresel terörizme destek vermesi iki grup arasındaki mesafeyi daha da açmıştır. Diğer yandan, Rusya yanlısı Kadirov rejimi ise Vahhabilerle şiddetli mücadeleye devam ederken seküler Çeçen milliyetçilerine ise daha ılımlı tutum sergilemektedir. Bu durumda hem teorik olarak hem de uygulamada seküler Çeçen milliyetçiliği günümüzde Rusya’ya nazaran Vahhabilik ile daha sıkıntılı bir ilişkidedir. Böylece günümüzde seküler Çeçen milliyetçiliği Rusya ve Vahhabiler arasında sıkışmış veya Rusya ile uzlaşmak ya da yurt dışına kaçmayı tercih etmeye mecbur bırakılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çeçenistan, Milliyetçilik, Kafkas Emirliği, Rusya, Radikal İslamcılık

Kaynakça

• Aktaş, H. ve Wakizaka, K. (2019). Çeçenistan’da Yeni Dönem ve Kadirov Yönetimi. Karadeniz Araştırmaları, 16(62), 231-238.
• Britton, C. (2014). Caucasus: New decrees of Dokka Umarov on formation of a Council of the Caucasus Emirate and abolition of the Province of Iriston. http://worldanalysis.net/modules/news/article.php?storyid=637(Erişim Tarihi: 19.07.2015).
• Brunot, P., Avioutskii, V. (2005). Chechen. (Çev. R. Hagitani). Tokyo: Hakusuisha.
• Campana, A. ve Ratelle, J. F. (2014). A Political Sociology Approach to the Diffusion of Conflict from Chechnya to Dagestan and Ingushetia. Studies in Conflict and Terrorism, 37(2), 115-134.
• Delong-Bas, N. J. (2004). Wahhabi Islam: From Revival and Reform to Global Jihad. Oxford: Oxford University Press.
• Dunlop, J. B. (1998). Russia Confronts Chechnya: Roots of a Separatist Conflict. Cambridge: Cambridge University Press.
• Glazov, J. (2008). The Putin-Osama Connection. http://www.frontpagemag.com/readArticle.aspx?ARTID=29472 (Erişim Tarihi:16.01.2008).
• Güney, B. G. (2017). Rus Çeçen İlişkileri Bağlamında Çatışma ve İşbirliği Dinamikleri. İstanbul: Cinius Yayınları.
• Hahn, G. M. (2014) The Caucasus Emirate Mujahideen: Global Jihadism in Russia’s North Caucasus and Beyond. Jefferson: McFarland & Company, Inc., Publishers.
• Hahn, G. M. (2017). The Petersburg Jihadi Attack in Context Recent Developments in Jihadism in Russia, 2014-2017. https://gordonhahn.com/2017/04/07/the-petersburg- jihadi-attack-in-context-recent-developments-in-jihadism-in-russia-2014-2017/ (Erişim Tarihi: 07.04.2017).
• Interfax. (2009). Kadyrov Favors Return of Ex-Separatist Emissary Zakayev to Chechnya.https://interfax.com/newsroom/exclusive-interviews/745/?sphrase_id=4999 (Erişim Tarihi: 19.08.2009)
• Karakaya, İ. (2019). Küresel Terörizmin Dönüşümü: Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD) Örneği. Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(1), 149-198. Karakaya, İ. (2020). Küresel Terörizmle Mücadele: Yerel, Bölgesel ve Küresel Güçlerin IŞİD ile Mücadele Politikaları. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 92-108.
• Kitagawa, S. (1999). Chechen-Shiminno Shakaiteki Kizokuishiki [Çeçen Halkının Toplumsal Kimliğinin Yapısı]. Sendai: Tohoku Üniversitesi.
• Kutlu, T. C. (2005). Çeçen Direniş Tarihi. İstanbul: Anka Yayınları.
• Lieven, A. (1993). Chechnya-Tombstone of Russian Power. New Heaven and London: Yale University Press.
• Oktay, H. ve Cerrah, U. (2018). Uluslararası Politikada Kafkasya [The Caucasus in International Politics]. Ankara: Hitabevi Yayınları.
• Sato, M. ve Miyazaki, M. (2010). Moudoku Kokkani Kakomareta Nihon [Çok Zehirli Devletler Tarafından Çevrelenen Japonya]. Tokyo: Kairyu-sha.
• Shiokawa, N. (2007). Minzokuto Gengo [Nations and Languages]. Tokyo: Iwanami-Shoten.
• Slezkine, Y. (1994). The USSR as a Communal Apartment, or How a Socialist State Promoted Ethnic Particularism. Slavic Review, 53(2), 414-452.
• Tanaka, T. (1990). Kawwari: Minami Ajiano Suufiino Uta [Kavvali: Güney Asya’nın Tasavvufun Şarkıları]. N. Mizuno (Der.), Gireito Ongaku I. Tokyo: Tokyo-Shoseki, 57-90.
• Tanrısever, O. F. (2000). The Battle for Chechnia: Russia Confronts Chechen Secessionism (1989-1999). METU Studies in Development, 27(2), 321-348.
• Youngman, M. (2020). Ideology along the Contours of Power: The Case of the Caucasus Emirate. Perspectives on Terrorism, 14(2), 11-26.