Bosna Hersek’in Deniz Yetki Alanlarını Gasp Eden Peljesac Köprüsü ve Bosna Hersek’in Deniz Koridoru

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 83 - 105, 27.03.2021

Bekir Yüksel Hoş Eren Çetin Zeynep Ceyhan

Öz

Dünya’nın farklı bölgelerinde denizlerin paylaşım mücadelesi devam etmektedir. Denizlerin paylaşım mücadelesinde Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de karşı karşıya kaldığı hukuksuz talep ve girişimlerin bir benzeri de Adriyatik Denizi’nde Hırvatistan tarafından Bosna Hersek’e dikte edilmektedir. Hırvatistan, ülkenin karayolu bütünlüğünü sağlamak adına Peljesac Köprüsünü inşaa etmektedir. Peljesac Köprüsü, Bosna Hersek'in açık denizlere erişimi ve özellikle uluslararası hukuktan kaynaklanan ulusal hakları açısından büyük tehlike arz etmektedir. Bosna Hersek ve Hırvatistan arasında deniz yetki alanlarının sınırlandırılması yapılmadan başlanılan köprü inşaatı, bölgedeki deniz yetki alanlarının paylaşımı konusunda Bosna Hersek aleyhinde bir oldubitti ihtimalini beraberinde getirmiştir. 1992-1995 yılları arasında Bosna Hersek'te savaş suçlarının işlendiği ve soykırıma kadar giden çatışmalar vuku bulmuştur. Bu tarihsel olaylar, Peljesac Köprüsü'nün yaratacağı etkiler değerlendirilirken göz önünde bulundurulmalıdır. Keza Peljesac Köprüsü'nün inşaası deniz yetki alanlarının sınırlandırılması yapılmadan tamamlanırsa, Hırvatistan, Bosna Hersek'te 1992-1995 arasında meydana gelen olayların benzerlerinin yaşanması durumunda Peljesac Köprüsü altından geçişleri engelleyebilecektir. Böyle bir eylem, Bosna Hersek'e gereken yardımların ulaştırılamamasına ve ülkede olası insani krizlerin ciddi boyutlara ulaşmasına neden olacaktır. Deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasında izlenen prensipler gereğince Bosna Hersek’in haklı tezlerini dayandıracağı hukuk kuralları mevcuttur. Aynı şekilde uluslararası mahkemelerin deniz koridorları hususunda emsal teşkil eden dava kararları da bulunmaktadır. Bu çalışma, Bosna Hersek'in savaş ve barış durumunda açık denizlere erişimini taahhüt eden bir “deniz koridoru” oluşturulmasının gerekliliğini savunmaktadır. Çalışmada, söz konusu bölgenin coğrafi yapısı, Peljesac Köprüsü’nün inşaa süreci, Bosna Hersek’in uluslararası hukuktan kaynaklanan ulusal hakları ve bu köprünün Bosna Hersek’in hak ve menfaatlerine etkileri irdelenecektir. Bosna Hersek’in ulusal egemenlik hakkı olan deniz koridorunun nasıl olması gerektiği, uluslararası mahkemelerin emsal teşkil eden kararları ile açıklanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bosna Hersek, Hırvatistan, Peljesac Köprüsü, Deniz Yetki Alanları, Deniz Koridoru

Kaynakça

• (2014). Pre-feasibility Study for The Possible Transport Connection of Croatian Territory. http://europski-fondovi.eu/sites/default/files/dokumenti/SC13-121%20-%20PFS%20-%20vf.pdf (Erişim Tarihi: 31.01.2021).
• (2018). Malostonski Kanal. https://proleksis.lzmk.hr/1547/ (Erişim Tarihi: 31.01.2021).
• About Us. https://crbc-croatia.com/en/about-us-2/ (Erişim Tarihi: 31.01.2021).
• Ahmetbegovic, S. (2014). Reljef Kao Faktor Razmještaja Stanovnıštva U. Bosnı I Hercegovıni. Acta geographica Bosniae et Herzegovinae. 1, 97-111.
• Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi. (1982, 10 Aralık).
• Boockmann, H. (2002). Ostpreussen und Westpreussen. Siedler.
• Çoğuz, T. A. “The Law of Maritime Delimitation in the Croatia/Slovenia Final Award” İsimli Makalenin Özet Ve Yorum Çalışması. https://baudegs.com/the-law-of-maritime- delimitation-in-the-croatia-slovenia-final-award-isimli-makalenin-ozet-ve-yorum- calismasi/ (Erişim Tarihi: 09.02.2021).
• Contract to Build Peljesac Bridge Signed in Dubrovnik (2018). https://www.croatiaweek.com/contract-to-build-peljesac-bridge-signed-in-dubrovnik/ (Erişim Tarihi: 31.01.2021).
• Croatiaweek (2017, 7 Haziran). EU Grant Deal Signed for Pelješac Bridge. Croatiaweek. https://www.croatiaweek.com/eu-grant-deal-signed-for-peljesac-bridge/ (Erişim Tarihi: 31.01.2021).
• DW (2017). Slovenia Wins Maritime Border Dispute, Croatia Defiant. DW. https://www.dw.com/en/slovenia-wins-maritime-border-dispute-croatia-defiant/a-39483284 (Erişim Tarihi: 09.02.2021).
• Fransa-İspanya Antlaşması. (1974).
• Hollanda (Antilles)-Venezuela Antlaşması. (1978).
• Hopkins V. (2018). Croatia begins to bypass Bosnia with bridge project. https://www.ft.com/content/a189405e-9b65-11e8-9702-5946bae86e6d (Erişim Tarihi: 31.01.2021).
• Hoş, B. Y. (2012). Bosna Hersek Siyasi Coğrafyasında Geçmişten Günümüze Kıyı Sınırındaki Değişimler Ve Denize Çıkış Sorunu. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 722-741.
• Klemencic, Mladen. (2000). The Border Agreement Between Croatia and Bosnia-Herzegovina: The First but Not The Last. IBRU Boundary and Security Bulletin. 7(4), 96-101.
• Kurumahmut A. ve C. Yaycı. (2011). Deniz Subayları İçin Temel Deniz Hukuku Barış ve Savaş Dönemi. İstanbul: Deniz Kuvvetleri Kültür Yayınları.
• Marieni, G. (1845). Portolano of the Adriatic Sea. (2). Vienna: Tipografia dei PP. Mechitarists.
• Pavlic V. (2018). Pelješac Bridge – Will It Ever Be Built? https://www.total-croatia-news.com/politics/24921-peljesac-bridge-will-it-ever-be-built (Erişim Tarihi: 31.01.2021).
• The New York Times (1919a, Mart 17). Plan to Give Germany Land Communication Across Polish Corridor to the Baltic. The New York Times. https://www.nytimes.com/1919/03/17/archives/plan-to-give-germany-land-communication-across-polish-corridor-to.html (Erişim Tarihi: 16.02.2021).
• The New York Times (1919b, Mart 18). Outlines Polish "Corridor."; Paris Paper Sketches Proposed Strip to Danzig. The New York Times. https://www.nytimes.com/1919/03/18/archives/outlines-polish-corridor-paris-paper-sketches-proposed-strip-to.html (Erişim Tarihi: 16.02.2021).
• Treaty on the State Border between the Republic of Croatia and Bosnia and Herzegovina. (1999, Temmuz 30).
• Uluslararası Adalet Divanı Gine-Gine Bissau Davası Kararları. (1985).
• Uluslararası Adalet Divanı İngiltere-Fransa Davası Kararları. (1977).
• Uluslararası Adalet Divanı Kanada-Fransa Davası Kararları. (1992).
• Uluslararası Adalet Divanı Kuzey Denizi Davası Kararları. (1969).
• Uluslararası Adalet Divanı Tunus-Libya Davası Kararları. (1982).
• Uluslararası Tahkim Mahkemesi Slovenya-Hırvatistan Davası Kararları. (2017).
• United Nations Office of Legal Affairs Division for Ocean Affairs and the Law of the Sea Office of Legal Affairs. (2000). Handbook on the Delimitation of Maritime Boundaries. New York: United Nations Publications.
• Yaycı, C. (2019). Sorular ve Cevaplar ile Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) Kavramları. İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü.
• Yaycı, C. (2020). Doğu Akdeniz'in Paylaşım Mücadelesi ve Türkiye. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları.
• Yaycı, C. (2020). Examples of the International Court of Justice and the International Court of Arbitration Decisions Supporting the Exclusive Economic Zone Agreement Signed Between Turkey and Libya.