31 Mart 2024 Yerel Seçimleri; AK Parti Neden Kaybetti, CHP Neden Kazandı? Sosyolojik Bir Analiz

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 115 - 127, 29.09.2025

Alper Mumyakmaz

https://doi.org/10.59886/tsbder.1771736

Öz

31 Mart 2024 Mahalli İdareler Genel Seçimleri 22 yıllık AK Parti iktidarında ilk defa ana muhalefet partisi CHP’nin hem oy hem de kazanılan belediye başkanlıkları sayısı bakımından öne geçtiği bir seçim oldu. Bu sonuç 1994 yılında yapılan yerel seçimlerde Ankara ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlıklarını kazanan Refah Partisi’nin iktidara yürüyüşünün ön habercisi ve adımı olmuş, 2002 yılında Refah Partisi’nden ayrılarak Türk siyasetinin en uzun ömürlü siyasi hareketi olarak AK Parti iktidarının da halk nezdinde siyasi mevzi kazanmasının önünü açmıştır. Bu kapsamda 31 Mart 2024 yerel seçimlerinin hem yerel hem de merkezi yönetimde AK Parti iktidarının siyasi gücünün kırıldığı bir seçim olarak yorumlanıp yorumlanmayacağı bu çalışmanın temel sorusunu oluşturmaktadır. 14 Mayıs 2023’de yapılan genel seçimlerde Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turda sonuçlanması ile R. Tayyip Erdoğan’a verilen destekle AK Parti’ye verilen destek arasındaki fark ve on ay sonrasında yerel seçim sonuçlarının ortaya koyduğu tabloyu siyaset sosyolojisi açısından nasıl anlamak gerekir? Bu çerçevede çalışma 31 Mart 2024 seçimlerini hem AK Parti içinden hem de dışından yapılan yorum ve analizler üzerinden değerlendirilerek tartışmayı amaçlamaktadır. Yüksek Seçim Kurulu verileri, ulusal basın haberleri, seçim sonuçları üzerine yapılan analizler ve literatür taramasına dayalı bu çalışmaya göre 31 Mart 2024 yerel seçimleri reel politik argümanlar, yakın siyasi tarih ve siyasal yapı ve kültürdeki değişim dinamikleri bakımından değerlendirilip yorumlanmadıkça anlaşılamayacak, sonraki seçimleri yorumlamada eksik yönler kalacaktır.

Anahtar Kelimeler

31 Mart 2024 Seçimleri , AK Parti , CHP , Yerel Yönetim

The March 31, 2024 Local Elections; Why Did the AK Party Lose, Why Did the CHP Win? A Sociological Analysis

Öz

The local elections on March 31, 2024, marked the first time in the 22-year rule of the AK Party that the main opposition party, the CHP, surpassed both in terms of votes and the number of mayorships won. This result had seen as a precursor and a step towards the rise of the Welfare Party, which won the metropolitan mayoralties of Ankara and Istanbul in the local elections held in 1994, and paved the way for the AK Party's gaining political ground in the eyes of the public as the longest-lasting political movement in Turkish politics, after breaking away from the Welfare Party in 2002. In this context, the central question of this study is whether the local elections on March 31, 2024, can be interpreted as a selection in which the political power of the AK Party government is weakened in both local and central administration. How should the difference between the support given to R. Tayyip Erdoğan in the second round of the presidential elections held on May 14, 2023, and the support given to the AK Party be understood, considering the picture revealed by the local election results ten months later, from the perspective of political sociology? In this framework, the study aims to evaluate the March 31, 2024 elections through the comments and analyses made both from within and outside the AK Party. According to this study, based on the Supreme Election Council (YSK) data, national press reports, analyses of election results, and literature review, the local elections on March 31, 2024, will not be fully understood unless they are evaluated and interpreted in terms of realpolitik arguments, recent political history, and the dynamics of change in the political structure and culture, leaving gaps in the interpretation of future elections."

Anahtar Kelimeler

March 31, 2024 Elections , AK Party , CHP , Local Government

Kaynakça

• Akyol, T. (2024, 5 Nisan). Önümüzdeki 4 Yıl. Karar Gazetesi. https://www.karar.com/yazarlar/taha-akyol/onumuzdeki-4-yil-1599474. (Erişim Tarihi: 10.07.2025)
• Akyol, T. (2024, 14 Nisan). Güç Bozar. Karar Gazetesi.https://www.karar.com/yazarlar/taha-akyol/guc-bozar-1599565. (Erişim Tarihi: 10.07.2025)
• BBC Türkçe (2024, 17 Nisan). Erdoğan: 81 İlimizde Tek Bir İktidarVar.https://www.bbc.com/turkce/articles/c9ezyzp0ezvo. (Erişim Tarihi: 10.07.2025)
• Beriş, H. E. (2024). Cumhur İttifakı İçin Yeni Bir Başlangıç Fırsatı. Kriter Dergisi, 8(89).https://kriterdergi.com/siyaset/cumhur-ittifaki-icin-yeni-bir-baslangic-firsati (ErişimTarihi:13.07.2025)
• Bianet (2024, 17 Nisan).Erdoğan Yenilgiyi Kabul Etmedi.https://bianet.org/haber/erdogan-31-mart-secimleri-yuzde-40-5-oy-oraniyla-cumhur-ittifaki-nin-ustunlugu-ile-sonuclanmistir-294362.(Erişim Tarihi:10.07.2025)
• Demirel, A. -Durgun, S. (2015). Temsiliyet ve Seçimler. Siyaset, Kavramlar, Kurumlar, Süreçler.İstanbul:İletişim Yayınları.
• Duran, B. (2024, 5 Nisan). Muhasabe ve Yol Haritası.Sabah Gazetesi,https://www.sabah.com.tr/yazarlar/duran/2024/04/05/muhasebe-ve-yol-haritasi. (Erişim Tarihi:13.07.2025)
• Göymen, K. (1983). Türkiye’de Yerel Yönetim. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. Cilt 10.(ss.2838-2844). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gülener, S. (2024). 31 Mart: Bir Dejavu mu? Kriter Dergisi.9(90).https://kriterdergi.com/yazar/serdargulener/31-mart-bir-dejavu-mu. (Erişim Tarihi:13.07.2025)Heywood, A. (2013). Siyaset. Ankara: Liberte Yayınları.
• Hürriyet Gazetesi. 23 Haziran 2019 Yerel Seçimleri, İstanbul İli Yerel Seçim Sonuçları.https://secim.hurriyet.com.tr/23-haziran-2019-yerel-secimleri/istanbul-ili-yerel-secim-sonuclari/.(Erişim Tarihi: 29.06.2025)
• Hürriyet Gazetesi.31 Mart 2024 Yerel Seçimleri İstanbul İli Yerel Seçim Sonuçları.https://secim.hurriyet.com.tr/31-mart-2024-yerel-secimleri/istanbul-ili-yerel-secim-sonuclari/.(Erişim Tarihi: 29.06.2025)
• Hürriyet Gazetesi. (2024, 1 Nisan). 31 Mart 2024 Yerel Seçimleri, AK Parti Yerel Seçim Sonuçları.https://secim.hurriyet.com.tr/31-mart-2024-yerel-secimleri/ak-parti-yerel-secim-sonuclari/. (ErişimTarihi: 29.06.2025)
• Hürriyet Gazetesi. (2024, 1 Nisan). 31 Mart 2024 Yerel Seçimleri, CHP Yerel Seçim Sonuçları.https://secim.hurriyet.com.tr/31-mart-2024-yerel-secimleri/chp-yerel-secim-sonuclari/. (ErişimTarihi: 29.06.2025)
• Hürriyet Gazetesi. (2023, 17 Mayıs). 14 Mayıs 2023 Cumhurbaşkanı Seçimi Türkiye GeneliSonuçları.https://secim.hurriyet.com.tr/14-mayis-2023-secimleri/secim-sonuclari/, (Erişim Tarihi:29.06.2025)
• İletişim Başkanlığı (2024, 1 Nisan). Cumhurbaşkanı Erdoğan: “31 Mart bizim için bir bitiş değil, aslındabir dönüm noktasıdır”.https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/cumhurbaskani-erdogan-31-mart-bizim-icin-bir-bitis-degil-aslinda-bir-donum-noktasidir. (Erişim Tarihi: 10.07.2025)
• Laleoğlu, B. (2024). 2024 Seçim Sonuçlarının Gerçek Anlamı. Kriter Dergisi. 8(89).https://kriterdergi.com/siyaset/2024-secim-sonuclarinin-gercek-anlami.(Erişim Tarihi: 13.07.2025)NTV (2019, 1 Nisan).
• Büyükşehirlerde Kazanan Partiler (31 Mart 2019 YerelSeçimleri)https://www.ntv.com.tr/2019-yerel-secim/buyuksehirlerde-kazanan-partiler-31-mart-2019-yerel-secimleri,z-dL7nRrMkqMAolasrTw7Q.(Erişim Tarihi: 10.07.2025)
• NTV (2024, 1 Nisan). Büyükşehirlerde Kim Kazandı? CHP 14, AK Parti 12 Büyükşehiri Kazandı.https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/buyuksehirlerde-kim-kazandichp-14-ak-parti-12-buyuksehiri-kazandi,Yi8VfGGTt0e7AuvBcwNLjQ/V61Szo7xYESD_Y69kDIygA (Erişim Tarihi:10.07.2025).
• Sabuncu, Y. ve Şeker, M. (1995). Yüzyıl Biterken Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. Cilt 14.İstanbul: İletişim Yayınları. 1142-1168.
• Sartori, G. (1996). Demokrasi Teorisine Geri Dönüş. (Çev: Tunçer Karamustafaoğlu, Mehmet Turhan).Ankara: Yetkin Yayınevi.
• Schumpeter, J. A. (2012). Kapitalizm Sosyalizm ve Demokrasi. (Çev. Hasan İlhan). Ankara: AlterYayıncılık.
• Vergin, N. (2015). Siyasetin Sosyolojisi. İstanbul: Doğan Kitap.Yüksek Seçim Kurulu.Cumhurbaşkanı Seçimi ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi Sonuçları.https://www.ysk.gov.tr/tr/14-mayis-2023-secimleri/82491 (Erişim Tarihi: 12.05.2024).
• Yüksek Seçim Kurulu. “31 Mart 2024 Mahalli İdareler Genel Seçimleri Sonuçları”.https://www.ysk.gov.tr/tr/31-mart-2024-secimi/46637316 (Erişim Tarihi: 12.05.2024).