The Effect of Gender on Personality and Psychological Well-Being in Fitness Practitioners

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 3, 488 - 497, 31.12.2024

Serdar Solmaz , Berzan Şimşek , Sıtkı Özbek , Buşra Özcan , Yunus Emre Yarayan

https://doi.org/10.15314/tsed.1563092

Öz

This study aims to examine the interactions between gender, personality traits, and psychological well-being. The research was conducted using data obtained from 325 fitness athletes across 22 different fitness centers in Turkey. Participants ranged from 17 to 45 years old and had engaged in fitness activities for at least one year. Data were collected through both online and paper-based surveys. The study investigates the effects of personality dimensions such as extraversion and emotional stability on psychological well-being within the framework of the five-factor personality model. Findings reveal significant differences in the effects of gender on personality traits and psychological well-being, with male participants scoring significantly higher in extraversion and emotional stability than female participants. Moreover, it was concluded that the impact of gender on psychological well-being occurs indirectly through emotional stability and extraversion. These findings contribute significantly to understanding the role of gender in psychological well-being within the fitness context. The results indicate a need for further research on the effects of personality traits and gender identity on fitness experiences and psychological health.

Anahtar Kelimeler

Gender, Fitness, Personality, Psyhchological Well-Being

Cinsiyetin Fitness Yapan Bireylerde Kişilik ve Psikolojik İyi Oluş Üzerindeki Etkisi

Öz

Bu çalışma, cinsiyet, kişilik özellikleri ve psikolojik iyi oluş arasındaki etkileşimleri incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, Türkiye'deki 22 farklı fitness merkezinden toplam 325 fitness sporcusundan elde edilen verilerle gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar, 17-45 yaş aralığında ve en az bir yıldır fitness aktivitesi yapmaktadır. Veriler, çevrimiçi ve kâğıt tabanlı anketler aracılığıyla toplanmıştır. Çalışmada, beş faktör kişilik modeli çerçevesinde dışadönüklük ve duygusal denge gibi kişilik boyutlarının, psikolojik iyi oluş üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bulgular, cinsiyetin kişilik özellikleri ve psikolojik iyi oluş üzerindeki etkilerinin belirgin farklılıklar gösterdiğini ortaya koymaktadır. Özellikle erkeklerin dışadönüklük ve duygusal denge puanlarının kadınlardan anlamlı şekilde yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, cinsiyetin psikolojik iyi oluş üzerindeki etkisinin, duygusal denge ve dışadönüklük aracılığıyla dolaylı bir şekilde gerçekleştiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu bulgular, fitness ortamında cinsiyetin psikolojik iyi oluş üzerindeki rolünü anlamada önemli bir katkı sağlamaktadır. Sonuçlar, bireylerin kişilik özelliklerinin ve cinsiyet kimliklerinin fitness deneyimleri ve psikolojik iyilik halleri üzerindeki etkilerinin daha kapsamlı araştırılması gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet, Fitness, Kişilik, Psikolojik İyi Oluş

Kaynakça

• 1. Uğurlu FM. Sporda Cinsiyet Ayrımı. Nobel Bilimsel Eserler. Ankara, 2018.
• 2. Sage GH. Sociocultural Aspects of Human Movement: The Heritage of Modernism, the Need for a Postmodernism. In: Critical Postmodernism in Human Movement, Physical Education, and Sport (Ed.: JM Fernandez-Balboa). State University of New York Press, Albany, 1997.
• 3. Klein AM. Küçük Büyük Adamlar: Vücut Geliştirme, Alt Kültür ve Cinsiyet İnşası. New York: New York Eyalet Üniversitesi Yayınları, 1993.
• 4. Pelak CF. Negotiating Gender/Race/Class Constraints in the New South Africa: A Case Study of Women’s Soccer. International Review for the Sociolgy of Sport. 2005; 40(1): 53-70. https://doi.org/10.1177/1012690205052165
• 5. Theberge N. It’s Part of the Game: Physicality and the Production of Gender in Women’s Hockey. In: Contemporary Issues in Sociology of Sport (Ed.: A Yiannakis, MJ Melnick). Human Kinetics. Champaign, IL, 2001.
• 6. Yüksel M. Cinsiyet ve Spor. Tarih Okulu Dergisi. 2014; 7(19): 663-684. https://doi.org/10.14225/Joh581
• 7. Zorba E, Zorba E, Kesim Ü, Ağılönü A, Cerit E. Üniversite Öğrencilerinin Rekreatif Etkinliklere Katılım Düzeylerinin Belirlenmesi (Muğla Üniversitesi Örneği). 9. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Muğla, 2006.
• 8. Büyükafşar M. Türk Spor Basınında Cinsiyet Ayrımcılığı: Fotomaç ve Fanatik Gazeteleri Örneği. İnsan ve İnsan. 2016; 3(9): https://doi.org/10.29224/insanveinsan.280018
• 9. Amman MT. Kadın ve Spor. Morpa, İstanbul, 2005.
• 10. Paul-Dimeo. Sporda Uyuşturucu Kullanımının Tarihi 1876–1976: İyi ve Kötünün Ötesinde. Londra ve New York: Routledge, 2007.
• 11. Appelqvist-Schmidlechner K, Vaara J, Häkkinen A. Relationships Between Youth Sports Participation and Mental Health in Young Adulthood Among Finnish Males. American Journal of Health Promotion. 2018; 32(7): 1502-1509. https://doi.org/10.1177/0890117117746336
• 12. Brunet J, Sabiston CM, Chaiton M, Barnett TA, Erin-O'Loughlin MA, Low MDNCP, O'Loughlin J. The association between past and current physical activity and depressive symptoms in young adults: a 10-year prospective study. Annals of Epidemiology. 2013; 23(1): 25-30. https://doi.org/10.1016/j.annepidem.2012.10.006.
• 13. Sargın S, Uyar K, Özyirmidokuz EK. Beş Büyük Kişilik Özelliği ve Öz Yeterliliğin Sosyal Medyada Yer Alan Sahte Haberlerin Kabulü ve Yayılması Üzerindeki Etkisi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi. 2021; (32): 979-990. https://doi.org/10.31590/ejosat.1040099.
• 14. McCrae RR, Costa PT. The Five-Factor Theory of Personality. In John, O. P., Robins, R. W. & Pervin, L. A. (Eds.), Handbook of personality: Theory and research (3rd ed., pp. 182–207). New York: Guilford Press. 2008.
• 15. Costa PT. McCrae RR. Domains and Facets: Hierarchical Personality Assessment Using the Revised NEO Personality Inventory. Journal of Personality Assessment. 1995; 64(1): 21-50. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa6401_2.
• 16. Bono JE, Boles TL, Judge TA, Lauver KJ. The Role of Personality in Task and Relationship Conflict. Journal of Personality. 2002; 70(3): 311-344. https://doi.org/10.1111/1467-6494.05007.
• 17. McCrae RR, John OP. An Introduction to the Five‐Factor Model and Its Applications. Journal of Personality. 1992; 60(2): 175-215. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.1992.tb00970.x
• 18. Özmen T. Proaktif Kişiliğin Sporcuların Psikolojik İyi Oluş Düzeyine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Gelişim Üniversitesi. 2019.
• 19. Fava GA, Ruini C. Increasing psychological wellbeing in clinical and educational settings: Interventions and cultural contexts. ISBN 978-94-017-8669-0 (ebook). Springer Dordrecht Heidelberg New York, London. 2014.
• 20. Atan A. 5-6 Yaş Çocuklarda Psikolojik İyi Oluş: Bir Model Önerisi ve Ebeveynler ile Öğretmenlerin Kişilik Tipleri, Ego Durumları ve Psikolojik İyi Oluş Düzeylerinin Yordayıcı Rolü. Yüksek Lisans Tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Pamukkale Üniversitesi. 2020.
• 21. Waterman AS. Two Conceptions of Happiness: Contrasts of Personal Expressiveness (Eudaimonia) and Hedonic Enjoyment. Journal of Personality and Social Psychology. 1993; 64(4): 678-691. https://doi.org/10.1037/0022-3514.64.4.678.
• 22. Özalp M, Ümmet D. Türk Gemi Adamlarında Psikolojik İyi Oluşun Kişilik Özelikleri ve Belirsizliğe Tahammülsüzlük Değişkenlerine Göre İncelenmesi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi. 2022; 6(4): 1395-1413. https://doi.org/10.47525/ulasbid.1185627.
• 23. Polat E, Akoğlu HE, Üzüm H. Sporda Sosyal Bütünleşme Düzeyi İle Kişilik Tipleri Arasındaki İlişkiler Ve Etkileşimler. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 2019; 17(4): 233-249. https://doi.org/10.33689/spormetre.633004.
• 24. Cüceloğlu D. İnsan ve davranışı: Psikolojinin temel kavramları. 15. Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul. 2006.
• 25. Demirtaş HA, Dönmez A. Yakın İlişkilerde Kıskançlık: Bireysel, İlişkisel ve Durumsal Değişkenler. Türk Psikiyatri Dergisi. 2006; 17(3): 181-191. https://doi.org/10.1037/0022-3514.57.6.1069.
• 26. Costa JRPT, Terracciano A, McCrae RR. Gender differences in personality traits across cultures: Robust and surprising findings. In Journal of Personality and Social Psychology (Vol. 81, Issue 2, pp. 322–331). American Psychological Association. 2001. https://doi.org/10.1037/0022-3514.81.2.322.
• 27. Chapman BP, Duberstein PR, Sörensen S, Lyness JM. Gender differences in Five Factor Model personality traits in an elderly cohort. Personality and Individual Differences. 2007; 43(6): 1594–1603. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.paid.2007.04.028.
• 28. Öztürk A, Kara A, Körük S. Üniversite Öğrencilerinin Kişilik Özellikleri, Cinsiyet Rolleri ve Yüz Kızarma Eğilimlerinin Sosyal Görünüm Kaygılarını Yordama Gücü ve Aralarındaki İlişki. Journal of Turkish Studies. 2015; 10(10): 733-748, https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.22859.
• 29. De Bolle M, De Fruyt F, McCrae RR, Löckenhoff CE, Costa JRPT, Aguilar-Vafaie ME, Ahn C, Ahn H, Alcalay L, Allik J, Avdeyeva TV, Bratko D, Brunner-Sciarra M, Cain TR, Chan W, Chittcharat N, Crawford JT, Fehr R, Ficková E, Terracciano A. The emergence of sex differences in personality traits in early adolescence: A cross-sectional, cross-cultural study. In Journal of Personality and Social Psychology 2015; 108(1): 171–185. American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/a0038497.
• 30. Schmitt DP, Realo A, Voracek M, Allik J. Why can’t a man be more like a woman? Sex differences in Big Five personality traits across 55 cultures. In Journal of Personality and Social Psychology. 2008; 94(1): 168–182. American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/0022-3514.94.1.168.
• 31. Kuyumcu B. Türk ve İngiliz Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik İyi Oluş Duygusal Farkındalık ve Duygularını İfade Etmelerinin Ülke ve Cinsiyet Değişkenlerine Göre İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2012; 14(2): 1-24.
• 32. Doğan T. Beş Faktör Kişilik Özellikleri ve Öznel İyi Oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi. 2013; 14(1): 56-64.
• 33. Demir R, Tanhan A, Çiçek İlhan Yerlikaya İbrahim Çırak Kurt S, Ünverdi B. Yaşam Kalitesinin Yordayıcıları Olarak Psikolojik İyi Oluş ve Yaşam Doyumu. Yaşadıkça Eğitim. 2021; 35(1): 192–206.
• 34. Manzano-García G, Ayala JC. Relationship between psychological capital and psychological well-being of direct support staff of specialist autism services. The mediator role of burnout. Frontiers in Psychology. 2017; 8: 2277. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.02277.
• 35. Diener E, Wirtz D, Tov W, Kim-Prieto C, Choi D, Oishi S, Biswas-Diener R. New well-being measures: Short scales to assess flourishing and positive and negative feelings. Social Indicators Research. 2010; 97(2): 143-156. https://doi.org/10.1007/s11205-009-9493-y.
• 36. Giuntoli L, Ceccarini F, Sica C, Caudek C. Validation of the Italian Versions of the Flourishing Scale and of the Scale of Positive and Negative Experience. Sage Open. 2017; 7(1): 1-12. https://doi.org/10.1177/2158244016682293.
• 37. Kyriazos TA, Stalikas A, Prassa K, Yotsidi V, Galanakis M, Pezirkianidis C. Validation of the Flourishing Scale (FS), Greek version and evaluation of two well-being models. Psychology. 2018; 9(7): 1789-1813. https://doi.org/10.4236/psych.2018.97105.
• 38. Tong KK, Wang YY. Validation of the flourishing scale and scale of positive and negative experience in a Chinese community sample. PLoS One. 2017; 12(8): e0181616. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0181616.
• 39. Köksal Z, Topkaya N, Şahin E. Üniversite Öğrencilerinde Cinsiyet, Psikolojik Kırılganlık Ve Öz Şefkatin Psikolojik İyi Oluş İle İlişkisinin İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 2023; 22(87): 1309-1324. https://doi.org/10.17755/esosder.1223885.
• 40. Yıldız B, Güllü A. Duygu Düzenleme Süreçleri ve Aleksitimi Arasındaki İlişkide Belirsizliğe Tahammülsüzlüğün Aracı Rolü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 2019; 18(69): 201-217. https://doi.org/10.17755/esosder.425972.
• 41. İmiroğlu A, Demir R, Murat M. Psikolojik iyi oluşun yordayıcıları olarak bilişsel esneklik, bilinçli farkındalık ve umut. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 2021; 20(80): 2037-2057. https://doi.org/10.17755/esosder.859555.
• 42. Ryff CD. Happiness is everyting, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology. 1989; 57(6): 1069-1081.
• 43. Cenkseven F, Akbaş T. Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 2007; 27(3): 43-65. https://doi.org/10.17066/pdrd.57116.
• 44. Suresh K, Chandrashekara S. Sample size estimation and power analysis for clinical research studies. Journal of Human Reproductive Sciences. 2012; 5(1): 7–13. https://doi.org/10.4103/0974-1208.97779.
• 45. Gosling SD, Rentfrow PJ, Swann WB. A very brief measure of the Big-Five personality domains. Journal of Research in Personality. 2023; 37(6). https://doi.org/10.1016/S0092-6566(03)00046-1.
• 46. Atak H. The Turkish Adaptation of the Ten-Item Personality Inventory. Noro Psikiyatri Arsivi. 2013; 50(4): 312–319. https://doi.org/10.4274/npa.y6128.
• 47. Diener E, Napa Scollon C, Lucas RE. The Evolving Concept of Subjective Well-Being: The Multifaceted Nature of Happiness BT - Assessing Well-Being: The Collected Works of Ed Diener (E. Diener (ed.); pp. 67–100). Springer Netherlands. 2009. https://doi.org/10.1007/978-90-481-2354-4_4.
• 48. Telef BB. Türkçeye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi. 2013; 28(3): 374–384.
• 49. George D, Mallery P. IBM SPSS statistics 25 step by step a simple guide and reference a simple guide and reference (15th ed.). New York: Routledge. 2019. https://doi.org/https://doi.org/10.4324/9781351033909.
• 50. Preacher KJ, Selig JP. Advantages of monte carlo confidence intervals for indirect effects. Communication Methods and Measures. 2012; 6(2): 77-98. https://doi.org/10.1080/19312458.2012.679848.
• 51. Mackinnon DP, Lockwood CM, Williams J. Confidence limits for the indirect effect: Distribution of the product and resampling methods. Multivariate Behavioral Research. 2004; 39(1): 99-128. doi: 10.1207/s15327906mbr3901_4.
• 52. IBM Corp. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 26.0. In 2019.
• 53. Team RC. R: A language and environment for statistical computing. In R Foundation for Statistical Computing. 2021.
• 54. Champley S. pwr: Basic Functions for Power Analysis. R Package Version 1.3-0. 2020.
• 55. Epskamp S. SemPlot: Unified visualizations of structural equation models. Structural Equation Modeling. 2015; 22(3): 474–483. https://doi.org/10.1080/10705511.2014.937847.
• 56. Rosseel Y. Lavaan: An R package for structural equation modeling. Journal of Statistical Software. 2012; 48(2): 1–36. https://doi.org/10.18637/JSS.V048.I02.
• 57. Budaev SV. Sex differences in the Big Five personality factors: Testing an evolutionary hypothesis. Personality and Individual Differences. 1999; 26(5): 801–813. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/S0191-8869(98)00179-2.
• 58. Eagley AH. Sex Differences in Social Behaviour. Erlbaum: Hilsdale, NJ. 1987.
• 59. Schmitt DP, Alcalay L, Allik J, Alves ICB, Anderson CA, Angelini AL, Youn G. Psychological sex differences across cultures: Findings from the International Sexuality Description Project-2. Manuscript in Preparation. 2016.
• 60. Gjerde PF, Cardilla K. Developmental implications of openness to experience in preschool children: Gender differences in young adulthood. In Developmental Psychology. 2009; 45(5): 1455–1464. American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/a0016714.
• 61. Allen MS, Greenlees I, Jones M. An investigation of the five-factor model of personality and coping behaviour in sport. Journal of Sports Sciences. 2011; 29(8): 841–850. https://doi.org/10.1080/02640414.2011.565064.
• 62. Piepiora P. Behaviors of Professional Athletes in Terms of the Big Five Model Due to the Type of Contact of the Sport Discipline. 2019; 138–145. https://doi.org/10.5281/zenodo.3386184.
• 63. Steca P, Baretta D, Greco A, D’Addario M, Monzani D. Associations between personality, sports participation and athletic success. A comparison of Big Five in sporting and non-sporting adults. Personality and Individual Differences. 2018; 121: 176–183. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.paid.2017.09.040.
• 64. Best DL, Williams JE. Sex, gender, and culture. Handbook of Cross-Cultural Psychology. 1997; 3: 163–212.
• 65. Rhodes RE, Courneya KS. Relationships between personality, an extended theory of planned behaviour model and exercise behaviour. British Journal of Health Psychology. 2003; 8(1): 19–36. https://doi.org/https://doi.org/10.1348/135910703762879183.
• 66. DeNeve KM, Cooper H. The happy personality: A meta-analysis of 137 personality traits and subjective well-being. In Psychological Bulletin. 1998; 124(2): 197–229 American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/0033-2909.124.2.197.
• 67. Salami SO. Personality and Psychological Well-Being of Adolescents: The Moderating Role of Emotional Intelligence. Scientific Journal Publishers. 2011; 6(10): 785–794. https://doi.org/https://doi.org/10.2224/sbp.2011.39.6.785.
• 68. Abbott RA, Croudace TJ, Ploubidis GB, Kuh D, Richards M, Huppert FA. The relationship between early personality and midlife psychological well-being: evidence from a UK birth cohort study. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology. 2008; 43(9): 679–687. https://doi.org/10.1007/s00127-008-0355-8.
• 69. Li Y, Lan J, Ju C. Self-esteem, gender, and the relationship between extraversion and subjective well-being. Social Behavior and Personality: An International Journal. 2015; 43(8): 1243–1254. https://doi.org/https://doi.org/10.2224/sbp.2015.43.8.1243.
• 70. Weissman MM, Bland RC, Canino GJ, Faravelli C, Greenwald S, Hwu HG, Joyce PR, Karam EG, Lee CK, Lellouch J, Lépine JP, Newman SC, Rubio-Stipec M, Wells JE, Wickramaratne PJ, Wittchen H, Yeh EK. Cross-national epidemiology of major depression and bipolar disorder. JAMA. 1996; 276(4): 293–299.