Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Geç Osmanlı Döneminde Vlora (Avlonya) Ailesi ve Vlora Ailesinin Makedonya Meselesine Dair Görüşleri (1878-1912)

Yıl 2022, Sayı: 1, 22 - 39, 31.12.2022

Denis Ljuljanovic

Öz

Bu makale, Vlora ailesinin dört üyesine (Mehmet Ferid Paşa, İsmail Qemali, Süreyya Bey ve Ekrem Bey) ve
onların 20. yüzyılın başında Makedonya Sorunu’nun karmaşıklığı hakkındaki görüşlerine odaklanmaktadır.
Bu çalışmanın kapsamını, farklı bölgesel kaynaklar ve üç aile üyesinin Osmanlıca, İngilizce ve Almanca
dillerinde yazılmış hatıralarını kullanarak, Makedonya meselesine ilişkin bakış açılarını tartışmaya açmak
ve bölgesel ve bölgeler arası ve uluslararası düzeylerdeki angajmanlarını ele almak oluşturmaktadır. Bu
bağlamda, sosyal ağların analizi siyasi eylem ve eğitimden sürgün ve seyahate kadar çok çeşitli faaliyetleri
mümkün kılan önemli bir altyapı sağlayacaktır. Ancak bazen Vlora ailesi üyelerinin de farklı tepkiler
verdiğinin, farklı programlara katıldığının ve farklı stratejiler için lobi yaptığının da farkında olmalıyız.
Örneğin Mehmet Ferit Paşa Hamidiye hükümetinde sadrazamken, kuzeni İsmail Qemali (Türkçe literatürde
İsmail Kemal) o dönemde Jön Türk hareketinin ana aktörlerinden biriydi. Dolayısıyla, “aile içinde” Osmanlı
İmparatorluğu’nun ve Balkanların geleceğine ilişkin birleşik bir strateji olduğu varsayılmamalıdır. Bazı
vakaları kullanarak, Vloralıların görüşlerinin her zaman ortak siyasi programlara katılma yönünde değil,
daha ziyade tartışmalar ve çelişkilerle sonuçlandığını göstereceğim.

Anahtar Kelimeler

Vlora (Avlonya) Makedonya meselesi Osmanlı İmparatorluğu Balkanlar hatıratlar

Kaynakça

  • T.C. Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA).
  • HR.SYS Hariciye Siyasi.
  • Lepsius, Johannes vd., Yay. Haz. Die Grosse Politik der Europäischen Kabinette 1871 – 1914. Sammlung der Diplomatischen Akten des Auswärtigen Amtes, 40 cilt. Berlin: Deutsche Verlagsgesellschaft für Politik und Geschichte, 1922-1927.
  • Ahmad, Feroz. The Young Turks and the Ottoman Nationalities: Armenians, Greeks, Albanians, Jews, and Arabs, 1908-1918. Utah: University of Utah Press, 2014.
  • Ahmet Cevdet Paşa. Osmanlı İmparatorluğu Tarihi. İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, 2008.
  • Avlonyalı Süreyya Bey, Osmanlı Sonrası Arnavutluk (1912-1920). İstanbul: Klasik Yayınları, 2018.
  • Bakalli Emine, Kryengritja E Malësisë Së Mbishkodrës E Vitit 1911: Përkufizime dhe Refleksione, Gjurmime Albanologjike - Seria E Shkencave Historike 40 (2010): 187-202.
  • Bozbora, Nuray. Osmanlı Yönetiminde Arnavutluk ve Arnavut Ulusçuluğu’nun Gelişimi. İstanbul: Boyut Kitapları, 1997.
  • Bozbora, Nuray. “The Policy of Abdulhamid II Regarding the Prizren League”. Turkish Review of Balkan Studies 11 (2006): 45-67.
  • Bozbora, Nuray. “Albanian Perception of 1908 Revolution and Its Effects on Albanian Nationalism”. IBAC 2 (2012): 623-644.
  • Clayer, Nathalie. Ne fillimet e nacionalizmit shqiptar: Lindja e nje kombit me shumice mysliman ne Evrope, botime. Tiranë: Perpjekja, 2012. Orjinali: Nathalie Clayer, Aux origines du nationalism albanais: la naissance d’une nation majoritairement musulmane on Europe. Paris: Karthala, 2007.
  • Clayer, Nathalie. “Edhe një herë mbi kryengritjet shqiptare të pasvitit 1908”. Përpjekja 30-31 (2013): 85-122.
  • Çelik, Bilgin. İttihatçılar ve Arnavutlar. Istanbul: Büke Yayınları, 2004.
  • Deringil, Selim. The Well-Protected Domains: Ideology and the Legitimation of Power in the Ottoman Empire, 1876–1909. London: I. B. Tauris & Co Ltd, 1999.
  • Elezovich, Z. M., A. M. Mumovich ve D. M. Elezovich, “Grigorii Stepanovich Sherbina (1868–1903) v Kulture Kosovskih Serbov,” Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universitetaa 420 (2017): 141-145.
  • Howard, Eissenstat. “Modernization, Imperial Nationalism, and the Ethnicization of Confessional Identity in The Late Ottoman Empire”. Nationalizing Empires, yay. haz. Stefan Berger ve Alexei Miller, 429-459. Budapest: Central European University Press, 2015.
  • Fabrykant, Marharyta ve Renee Buhr. “Small State Imperialism: The Place of Empire in Contemporary Nationalist Discourse”. Nations and Nationalism 22-1 (2016): 103-122.
  • Gawrych, George. The Crescent and the Eagle: Ottoman Rule, Islam and the Albanians, 1874-1913. New York: I.B.Tauris, 2006.
  • Geyer, Dietrich. Russian Imperialism. The Interaction of Domestic and Foreign Policy 1860–1914. Hamburg: Leamington Spa, 1987.
  • Grandits Hannes vd. yay. haz. “Introduction: Social (Dis-)Integration and the National Turn in the Late- and Post-Ottoman Balkans. Towards an Analytical Framework”. Conflicting Loyalties in the Balkans. The Great Powers, the Ottoman Empire and Nation-Building, yay. haz. Hannes Grandits, Nathalie Calyer ve Robert Pichler, 1-12. London: I.B. Tauris, 2011.
  • Hacısalihoğlu, Mehmet. Die Jungtürken und die Mazedonische Frage, 1890-1918. Munchen: R. Oldenbourg Verlag, 2003.
  • Hanioğlu, Şükrü. Preparation for a Revolution: The Young Turks, 1902–1908. Oxford: Oxford University Press, 2001.
  • Hobsbawm, Eric. Nations and Nationalism since 1780. Programme, Myth, Reality. Cambridge: Cambridge University Press: 1990.
  • Karabekir, Kazım. İttihat ve Terakki Cemiyeti. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2009.
  • Kırmızı, Abdulhamit. “Experiencing the Ottoman Empire as a Life Course: Ferid Pasha, Governor and Grandvizier (1851-1914)”. Geschichte und Gesellschaft 40 (2014): 42-66.
  • Kırmızı, Abdulhamit. Avlonyalı Ferid Paşa: Bir Ömür Devlet. Istanbul: Klasik, 2014.
  • Köksal, Osman. “Osmanlı Devleti’nde Sıkı Yönetim ile İlgili Mevzuat Üzerine bir Deneme”. AÜ Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 12 (2001): 151-171.
  • Malešević, Siniša. “Nationalism and Imperialism as Enemies and Friends: Nation-State Formation and Imperial Projects in the Balkans.” Nations and States, Power and Civility, yay. haz. F. Duina, 149-171. Toronto: University of Toronto Press, 2018.
  • Nuro Kujtim dhe Nezir Bato. Hasan Prishtina – permbledhje dokumentash (1908-1934). Tirane: Drejtoria e Pergjithshme e Arkivave te Shtetit, 1982.
  • Özbek, Nadir. “Policing The Countryside: Gendarmes of The Late 19th-Century Ottoman Empire (1876–1908)”. International Journal of Middle East Studies 40 (2008): 47-67.
  • Özkan, Behlül. From the Abode of Islam to the Turkish Vatan - The: The Making of a National Homeland in Turkey. New Haven: Yale University Press: 2012.
  • “Perse u zgjodhen dy alfabete, Materiale e Dokumente”, Studime Filologjike 42-4 (1988): 149–159.
  • Prifti, Kristaq. Botimi dhe perhapja ne Evrope e vepres se Pashko Vases “E verteta per Shqiperine dhe Shqipetaret”. Tiranë: Studime Historike, 2002.
  • Prishtina, Hasan Bey. Nji shkurtim kujtimesh mbi kryengritjen shqiptare të vjetit 1912. Shkodra: Shtypshkroja Franciskane, 1921.
  • Qemali [Kemal], Ismail. The Memoirs of Ismail Kemal Bey. London: Constable and Company LTB, 1921.
  • Quataert, Donald. The Ottoman Empire, 1700–1922. Cambridge: Cambridge University Press, 2005.
  • Reinkowski, Maurus. “The State’s Security and the Subjects’ Prosperity: Notions of Order in Ottoman Bureaucratic Correspondence (19th Century).” Legitimizing the Order: The Ottoman Rhetoric of State Power, yay. haz. Hakan Karateke ve Maurus Reinkowski, 195-212. Leiden: Brill, 2005.
  • Rohdewald, Stefan. Götter der Nationen: Religiöse Erinnerungsfiguren in Serbien, Bulgarien und Makedonien bis 1944. Köln: Böhlau Verlag, 2014.
  • Saygılı, Hasip. “1903 Makedonya’sında Reformlara Tepkiler: Manastır Rus Konsolosu Aleksandır Rostkovski’nin Katli.” Karadeniz Araştırmaları 39 (2013): 69-94.
  • Saygılı, Hasip. “Rumeli Müfettişliği Döneminde (1902-1908) Makedonya’da Yunan Komitecileri ve Osmanlı Devleti”. Güvenlik Stratejileri Dergisi 11-21 (2015): 147-183.
  • Sarıca, Ragip. Fransa’da ve Türkiye’de Örfi İdare Rejimi. İstanbul: Baro Mecmuası, 1941.
  • Skendi Eqber. Hoxhë Kadriu-(Kadri Prishtina). Prishtinë: Ndërmarrja Botuese Relindja, 1992.
  • Şensoy, Naci. “Osmanlı İmparatorluğu’nun Sıkı Yönetime Müteallik Mevzuatı Üzerinde Sentetik bir Deneme”. İÜHFM 13-1 (1947): 95-114.
  • Tahsin Paşa. Sultan Abdülhamid’in Sırdaşı. Istanbul: Yakın Plan Yayınları, 2000.
  • Thomas, Bohn M. Russische Geschichtswissenschaft von 1880 bis 1905: Pavel N. Miljukov und die Moskauer Schule. Weimar: Böhlau Verlag:, 1998.
  • Tokay, Gül. “Macedonian Reforms and Muslim Opposition during the Hamidian Era: 1878-1908”. Islam and Christan Muslim Relations, Vol. 14-1 (2010): 51-65.
  • Vasa, Pashko. The Truth on Albania and the Albanians: Historical and Critical. London: Centre for Albanian Studies, 1999.
  • Vlora, Ekrem Bey. Lebenserinnerungen. Berlin: De Gruyter Oldenbourg, 1973.
  • Kujtim Nuro dhe Nezir Bato, Hasan Prishtina – permbledhje dokumentash (1908-1934), (Tirane: Drejtoria e Pergjithshme e Arkivave te Shtetit, 1982); http://shqiperiaebashkuar.al/?p=20556. Son Erişim Tarihi: 29 Eylül 2022

Yıl 2022, Sayı: 1, 22 - 39, 31.12.2022

Denis Ljuljanovic

Öz

Anahtar Kelimeler

Vlora (Avlonya) Makedonya meselesi Osmanlı İmparatorluğu Balkanlar hatıratlar

Kaynakça

  • T.C. Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA).
  • HR.SYS Hariciye Siyasi.
  • Lepsius, Johannes vd., Yay. Haz. Die Grosse Politik der Europäischen Kabinette 1871 – 1914. Sammlung der Diplomatischen Akten des Auswärtigen Amtes, 40 cilt. Berlin: Deutsche Verlagsgesellschaft für Politik und Geschichte, 1922-1927.
  • Ahmad, Feroz. The Young Turks and the Ottoman Nationalities: Armenians, Greeks, Albanians, Jews, and Arabs, 1908-1918. Utah: University of Utah Press, 2014.
  • Ahmet Cevdet Paşa. Osmanlı İmparatorluğu Tarihi. İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, 2008.
  • Avlonyalı Süreyya Bey, Osmanlı Sonrası Arnavutluk (1912-1920). İstanbul: Klasik Yayınları, 2018.
  • Bakalli Emine, Kryengritja E Malësisë Së Mbishkodrës E Vitit 1911: Përkufizime dhe Refleksione, Gjurmime Albanologjike - Seria E Shkencave Historike 40 (2010): 187-202.
  • Bozbora, Nuray. Osmanlı Yönetiminde Arnavutluk ve Arnavut Ulusçuluğu’nun Gelişimi. İstanbul: Boyut Kitapları, 1997.
  • Bozbora, Nuray. “The Policy of Abdulhamid II Regarding the Prizren League”. Turkish Review of Balkan Studies 11 (2006): 45-67.
  • Bozbora, Nuray. “Albanian Perception of 1908 Revolution and Its Effects on Albanian Nationalism”. IBAC 2 (2012): 623-644.
  • Clayer, Nathalie. Ne fillimet e nacionalizmit shqiptar: Lindja e nje kombit me shumice mysliman ne Evrope, botime. Tiranë: Perpjekja, 2012. Orjinali: Nathalie Clayer, Aux origines du nationalism albanais: la naissance d’une nation majoritairement musulmane on Europe. Paris: Karthala, 2007.
  • Clayer, Nathalie. “Edhe një herë mbi kryengritjet shqiptare të pasvitit 1908”. Përpjekja 30-31 (2013): 85-122.
  • Çelik, Bilgin. İttihatçılar ve Arnavutlar. Istanbul: Büke Yayınları, 2004.
  • Deringil, Selim. The Well-Protected Domains: Ideology and the Legitimation of Power in the Ottoman Empire, 1876–1909. London: I. B. Tauris & Co Ltd, 1999.
  • Elezovich, Z. M., A. M. Mumovich ve D. M. Elezovich, “Grigorii Stepanovich Sherbina (1868–1903) v Kulture Kosovskih Serbov,” Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universitetaa 420 (2017): 141-145.
  • Howard, Eissenstat. “Modernization, Imperial Nationalism, and the Ethnicization of Confessional Identity in The Late Ottoman Empire”. Nationalizing Empires, yay. haz. Stefan Berger ve Alexei Miller, 429-459. Budapest: Central European University Press, 2015.
  • Fabrykant, Marharyta ve Renee Buhr. “Small State Imperialism: The Place of Empire in Contemporary Nationalist Discourse”. Nations and Nationalism 22-1 (2016): 103-122.
  • Gawrych, George. The Crescent and the Eagle: Ottoman Rule, Islam and the Albanians, 1874-1913. New York: I.B.Tauris, 2006.
  • Geyer, Dietrich. Russian Imperialism. The Interaction of Domestic and Foreign Policy 1860–1914. Hamburg: Leamington Spa, 1987.
  • Grandits Hannes vd. yay. haz. “Introduction: Social (Dis-)Integration and the National Turn in the Late- and Post-Ottoman Balkans. Towards an Analytical Framework”. Conflicting Loyalties in the Balkans. The Great Powers, the Ottoman Empire and Nation-Building, yay. haz. Hannes Grandits, Nathalie Calyer ve Robert Pichler, 1-12. London: I.B. Tauris, 2011.
  • Hacısalihoğlu, Mehmet. Die Jungtürken und die Mazedonische Frage, 1890-1918. Munchen: R. Oldenbourg Verlag, 2003.
  • Hanioğlu, Şükrü. Preparation for a Revolution: The Young Turks, 1902–1908. Oxford: Oxford University Press, 2001.
  • Hobsbawm, Eric. Nations and Nationalism since 1780. Programme, Myth, Reality. Cambridge: Cambridge University Press: 1990.
  • Karabekir, Kazım. İttihat ve Terakki Cemiyeti. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2009.
  • Kırmızı, Abdulhamit. “Experiencing the Ottoman Empire as a Life Course: Ferid Pasha, Governor and Grandvizier (1851-1914)”. Geschichte und Gesellschaft 40 (2014): 42-66.
  • Kırmızı, Abdulhamit. Avlonyalı Ferid Paşa: Bir Ömür Devlet. Istanbul: Klasik, 2014.
  • Köksal, Osman. “Osmanlı Devleti’nde Sıkı Yönetim ile İlgili Mevzuat Üzerine bir Deneme”. AÜ Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 12 (2001): 151-171.
  • Malešević, Siniša. “Nationalism and Imperialism as Enemies and Friends: Nation-State Formation and Imperial Projects in the Balkans.” Nations and States, Power and Civility, yay. haz. F. Duina, 149-171. Toronto: University of Toronto Press, 2018.
  • Nuro Kujtim dhe Nezir Bato. Hasan Prishtina – permbledhje dokumentash (1908-1934). Tirane: Drejtoria e Pergjithshme e Arkivave te Shtetit, 1982.
  • Özbek, Nadir. “Policing The Countryside: Gendarmes of The Late 19th-Century Ottoman Empire (1876–1908)”. International Journal of Middle East Studies 40 (2008): 47-67.
  • Özkan, Behlül. From the Abode of Islam to the Turkish Vatan - The: The Making of a National Homeland in Turkey. New Haven: Yale University Press: 2012.
  • “Perse u zgjodhen dy alfabete, Materiale e Dokumente”, Studime Filologjike 42-4 (1988): 149–159.
  • Prifti, Kristaq. Botimi dhe perhapja ne Evrope e vepres se Pashko Vases “E verteta per Shqiperine dhe Shqipetaret”. Tiranë: Studime Historike, 2002.
  • Prishtina, Hasan Bey. Nji shkurtim kujtimesh mbi kryengritjen shqiptare të vjetit 1912. Shkodra: Shtypshkroja Franciskane, 1921.
  • Qemali [Kemal], Ismail. The Memoirs of Ismail Kemal Bey. London: Constable and Company LTB, 1921.
  • Quataert, Donald. The Ottoman Empire, 1700–1922. Cambridge: Cambridge University Press, 2005.
  • Reinkowski, Maurus. “The State’s Security and the Subjects’ Prosperity: Notions of Order in Ottoman Bureaucratic Correspondence (19th Century).” Legitimizing the Order: The Ottoman Rhetoric of State Power, yay. haz. Hakan Karateke ve Maurus Reinkowski, 195-212. Leiden: Brill, 2005.
  • Rohdewald, Stefan. Götter der Nationen: Religiöse Erinnerungsfiguren in Serbien, Bulgarien und Makedonien bis 1944. Köln: Böhlau Verlag, 2014.
  • Saygılı, Hasip. “1903 Makedonya’sında Reformlara Tepkiler: Manastır Rus Konsolosu Aleksandır Rostkovski’nin Katli.” Karadeniz Araştırmaları 39 (2013): 69-94.
  • Saygılı, Hasip. “Rumeli Müfettişliği Döneminde (1902-1908) Makedonya’da Yunan Komitecileri ve Osmanlı Devleti”. Güvenlik Stratejileri Dergisi 11-21 (2015): 147-183.
  • Sarıca, Ragip. Fransa’da ve Türkiye’de Örfi İdare Rejimi. İstanbul: Baro Mecmuası, 1941.
  • Skendi Eqber. Hoxhë Kadriu-(Kadri Prishtina). Prishtinë: Ndërmarrja Botuese Relindja, 1992.
  • Şensoy, Naci. “Osmanlı İmparatorluğu’nun Sıkı Yönetime Müteallik Mevzuatı Üzerinde Sentetik bir Deneme”. İÜHFM 13-1 (1947): 95-114.
  • Tahsin Paşa. Sultan Abdülhamid’in Sırdaşı. Istanbul: Yakın Plan Yayınları, 2000.
  • Thomas, Bohn M. Russische Geschichtswissenschaft von 1880 bis 1905: Pavel N. Miljukov und die Moskauer Schule. Weimar: Böhlau Verlag:, 1998.
  • Tokay, Gül. “Macedonian Reforms and Muslim Opposition during the Hamidian Era: 1878-1908”. Islam and Christan Muslim Relations, Vol. 14-1 (2010): 51-65.
  • Vasa, Pashko. The Truth on Albania and the Albanians: Historical and Critical. London: Centre for Albanian Studies, 1999.
  • Vlora, Ekrem Bey. Lebenserinnerungen. Berlin: De Gruyter Oldenbourg, 1973.
  • Kujtim Nuro dhe Nezir Bato, Hasan Prishtina – permbledhje dokumentash (1908-1934), (Tirane: Drejtoria e Pergjithshme e Arkivave te Shtetit, 1982); http://shqiperiaebashkuar.al/?p=20556. Son Erişim Tarihi: 29 Eylül 2022
Toplam 49 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Denis Ljuljanovic Bu kişi benim 0000-0002-8979-8690

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2022 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Ljuljanovic, D. (2022). Geç Osmanlı Döneminde Vlora (Avlonya) Ailesi ve Vlora Ailesinin Makedonya Meselesine Dair Görüşleri (1878-1912). Toplumsal Tarih Akademi(1), 22-39.
AMA Ljuljanovic D. Geç Osmanlı Döneminde Vlora (Avlonya) Ailesi ve Vlora Ailesinin Makedonya Meselesine Dair Görüşleri (1878-1912). TT Akademi. Aralık 2022;(1):22-39.
Chicago Ljuljanovic, Denis. “Geç Osmanlı Döneminde Vlora (Avlonya) Ailesi Ve Vlora Ailesinin Makedonya Meselesine Dair Görüşleri (1878-1912)”. Toplumsal Tarih Akademi, sy. 1 (Aralık 2022): 22-39.
EndNote Ljuljanovic D (01 Aralık 2022) Geç Osmanlı Döneminde Vlora (Avlonya) Ailesi ve Vlora Ailesinin Makedonya Meselesine Dair Görüşleri (1878-1912). Toplumsal Tarih Akademi 1 22–39.
IEEE D. Ljuljanovic, “Geç Osmanlı Döneminde Vlora (Avlonya) Ailesi ve Vlora Ailesinin Makedonya Meselesine Dair Görüşleri (1878-1912)”, TT Akademi, sy. 1, ss. 22–39, Aralık 2022.
ISNAD Ljuljanovic, Denis. “Geç Osmanlı Döneminde Vlora (Avlonya) Ailesi Ve Vlora Ailesinin Makedonya Meselesine Dair Görüşleri (1878-1912)”. Toplumsal Tarih Akademi 1 (Aralık 2022), 22-39.
JAMA Ljuljanovic D. Geç Osmanlı Döneminde Vlora (Avlonya) Ailesi ve Vlora Ailesinin Makedonya Meselesine Dair Görüşleri (1878-1912). TT Akademi. 2022;:22–39.
MLA Ljuljanovic, Denis. “Geç Osmanlı Döneminde Vlora (Avlonya) Ailesi Ve Vlora Ailesinin Makedonya Meselesine Dair Görüşleri (1878-1912)”. Toplumsal Tarih Akademi, sy. 1, 2022, ss. 22-39.
Vancouver Ljuljanovic D. Geç Osmanlı Döneminde Vlora (Avlonya) Ailesi ve Vlora Ailesinin Makedonya Meselesine Dair Görüşleri (1878-1912). TT Akademi. 2022(1):22-39.
 Kapak Resmi İndir
Beşinci Sayımızla Merhaba!

Toplumsal Tarih Akademi dergisinin yeni sayısı ile karşınızdayız. Bu sayı, dergimizin yayın hayatına başladığı 2022 Aralık ayından bu yana çıkan beşinci sayısı. Ama tematik bir dosyadan oluşmaması nedeniyle de ilk olma niteliği taşıyor. Aynı zamanda bizim, derginin editör yardımcılığından editörlüğüne geçiş aşamasında ilk deneyimimiz. O nedenle şimdiden, her ne kusur işlediysek affola.

Dergiyi çok kısa zamanda Tarih Vakfı’nın önemli yayınlarından biri haline getiren önceki editörlerimiz Yaşar Tolga Cora ve Nurşen Gürboğa’ya, derginin yayın hayatına başlaması yolundaki öncü rolü nedeniyle Tarih Vakfı eski Genel Başkanı ve dergimizin eski genel yayın yönetmeni Mehmet Ö. Alkan’a teşekkürlerimizi sunarız. Dergiyi ileriye taşımak için omuzlarımıza yüklenen sorumluluğun farkındayız. Umarız, Yayın Kurulu üyelerimizin ve genişleyen editör kadromuzun desteği ile bu sorumluluğu hakkıyla yerine getireceğiz. Bu noktada, dergi yönetiminin yenilendiği Eylül 2024 yayın kurulu toplantımızda, bizlerle birlikte dergimizi oluşturma sorumluluğunu paylaşan yeni kitap inceleme editörlerimiz Gülhan Balsoy ve Cihangir Gündoğdu’ya, yeni belge inceleme bölümü̈ editörümüz Deniz Türker’e teşekkür ederiz. Yeni bölüm editörlerimize tüm enerjileriyle sürece koydukları büyük katkıdan dolayı müteşekkiriz. Nurşen Gürboğa editörlüğü bizlere devretmekle beraber derginin Genel Yayın Yönetmenliği pozisyonunu sürdürüyor, kendisinin rehberliği ve desteği, Tarih Vakfı yönetimi ile kurduğu köprü̈ bizler için çok değerli. Yazıların yayına hazırlanması sürecinde hem çok titiz hem de bir o kadar hızlı çalışan, yardımcı editörlük görevini de üstlenen Türkçe dil editörümüz Emre Erkan’a teşekkür ederiz. Mizanpaj editörümüz Aşkın Yücel Seçkin’e de özenli ve seri çalışması için içtenlikle teşekkür ediyoruz. Ayrıca revizyonlarıyla yazarlarımızı yönlendiren, dergimizin görünmez kahramanları anonim hakemlerimize teşekkür ediyoruz. Bir yandan uzun bir süre sonra serbest konulu yazılardan oluşan bir sayı çıkarma kararı almamız, öte yandan süreç devam ederken değişen yönetim yapımız süreçte bazı aksamalara yol açtı. Bunu hoşgörü̈ ve sabırla karşılayan yazarlarımıza da ayrıca minnettarız.

Bu sayımızda dört araştırma makalesi, üç belge inceleme yazısı, dört kitap inceleme yazısı ve bir anma yazısı yer alıyor. Öncelikle beşinci sayımızda yayınlanan araştırma makalelerinden bahsetmek istiyoruz. İlk araştırma makalemiz Nurhan Davutyan tarafından kaleme alındı ve “1875 Osmanlı Moratoryumu Önlenebilirdi” başlığını taşıyor. Osmanlı İmparatorluğu’nun mali egemenliğini ihlal eden Düyun-ı Umumiye’nin kurulmasına giden gelişmelere farklı bir perspektiften bakan çalışma, kapsamlı kaynaklardan ve istatistiksel analiz yöntemlerinden yararlanıyor. Davutyan’a göre Mehmed Emin Ali Paşa’nın 1867’de önerdiği mali tedbirler 1879’da değil önerildiği zaman uygulansaydı moratoryumun engellenmesi ihtimali bulunuyordu. İkinci araştırma makalemiz üç yazarın ortak çalışması: Murat Tülek, Jean-François Pérouse ve Funda Ferhanoğlu. Başlığı “1922 Öncesinde Jacques Pervititch” olan bu ayrıntılı çalışma İstanbul’un haritacılık tarihinde mihenk taşı olan Pervititch’in geçmişine, henüz İstanbul sigorta planlarını hazırlamaya başlamadan önceki dönemine odaklanıyor. Bir tanesini kapağa taşıdığımız değerli görsel malzemeleri okurumuzla buluşturan bu makale, Pervititch’in aile yaşamı, mesleki gelişimi ve ilk haritaları üzerine değerli bilgiler veriyor. Üçüncü araştırma makalemizin başlığı “İstisnayı Yönetmek, Adaleti Müzakere Etmek: İşkodra’da Cibal Kanunu, Umumi Sulhlar ve Hibrit Cezalandırma Usulleri.” Yazarımız Ebru Aykut bizi Geç Osmanlı dönemi Arnavut diyarına götürüyor ve yerel dağ kanunları ile merkezileşme çabaları arasında Osmanlıların yönetim hamlelerini anlamamızı sağlıyor. Foucault’nun yönetimsellik (governmentality) kavramının bir dizi vakada sınanması açısından olduğu kadar İşkodra’da vuku bulan ilginç tarihsel hadiselerin incelenmesi açısından da okurlarımızı tatmin edecek bir çalışma olduğunu düşünüyoruz. Dördüncü̈ araştırma makalemiz doğa tarihi alanında ve daha uzun makalelerle kısa makaleler arasında bir geçiş niteliğinde. ““Başka Yazacak Şey mi Yok?”: 19. Yüzyıl Osmanlı Aydınının Gözünden Karabatak ve Karabatağın Kısa Leksikolojik Tarihi” başlıklı bu ilginç yazıda Tarkan Murat Akkaya, 1899 tarihinde Karabatak kuşu üzerine yazılmış bir gazete makalesine mercek tutuyor. Acaba etrafımızda uçup duran tüm bu güzel kuşların adı nereden geliyor? Kuş adlarının kökenini inceleyen nomenclature alanında, en azından karabatak adıyla ilgili Akkaya’nın yazısının söyleyecek sözü̈ var.

Deniz Türker editörlüğünde oluşan belge inceleme yazıları bölümümüz tarihçiler camiasının ve okurların dikkatini gözden kaçmış belgelere çekmeyi, bu belgelerin yaratıcı biçimlerde yorumlamayı hedefliyor. Filiz Yazıcıoğlu’nun incelemesi birer kaynak olarak arzuhallerin önemini hatırlatıyor. Yazı, II. Abdülhamit döneminde Kesriye kazası telgraf memuru Mehmet Tevfik Bey’in Rumeli Müfettişliği’ne yazdığı arzuhalleri inceliyor ve düşük dereceli sayılabilecek bir memurun tayininin bile yabancı devletlerin müdahalesinin konusu olması üzerine eleştirel bir biçimde düşünüyor. Mertkan Karaca, Osman Hamdi Bey’in kardeşi Halil Edhem Bey tarafından 1909’da yazılmış Almanca bir makaleyi inceliyor. Asurolog Hermann von Hilprecht’e hazırlanan armağan kitabında yer alan bu makale günümüzde İstanbul Arkeoloji Müzesi adını taşıyan Müze-i Hümayun’un tarihi açısından değerli bir belge. Aysel Yıldız’ın yazısı, 1756’da İstanbul’da doğan ve önce Rusya’da esaret çeken sonra ABD’ye göçen yeniçeri İbrahim Bin Ali’yle ilgili. Yıldız bu ilginç hayat hikayesine kaynaklık eden iki mektubu inceliyor.

Dergimizin, Gülhan Balsoy ve Cihangir Gündoğdu editörlüğünde oluşan kitap inceleme yazıları bölümü̈ yakın dönemlerde yayınlanmış, Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet tarihinin farklı dönemlerine odaklanan kitapların incelemelerini içeriyor. Ekrem Yener, Ümit Kurt’un Aras Yayınları’ndan çıkan Kanun ve Nizam Dairesi’nde Soykırım Teknokratı Mustafa Reşat Mimaroğlu’nun İzinde Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Devlet Mekanizması başlıklı kitabını, Melis Cankara, Uğur Zekeriya Peçe’nin Stanford University Press tarafından basılan kitabını inceliyor. Kitap Island and Empire: How Civil War in Crete Mobilized the Ottoman World başlığını taşıyor ve 1890’larda Girit’te ortaya çıkan iç savaş koşullarının yerinden ettiği Müslüman nüfusun etkisiyle tetiklenen Osmanlı toplumsal hareketlerini tartışıyor. Ayşe Hilal Uğurlu, Ali Akyıldız’ın Timaş Yayınları tarafından basılmış olan ve Osmanlı İmparatorluğunun kurumsal yapısına ışık tutan Mabeyn-i Hümayun: Osmanlı Saray Teşkilatının Modernleşmesi başlıklı çalışmasını inceliyor. Numan Deniz ise Nir Shafir’in The Order and Disorder of Communication: Pamphlets and Polemics in Seventeenth-Century Ottoman Empire adlı kitabını inceledi. Kitap 17. Yüzyıl el yazması kitapçıkların bir iletişim ve tartışma zeminine dönüşmesini ele alıyor.

Dergimizin vefeyat yazısı bölümünde, geçtiğimiz yaz aylarında kaybettiğimiz, Tarih Vakfı mütevellisi, yerel tarih, kent tarihi, Selçuklu tarihi, Osmanlı tarihi ve eğitim tarihi konularındaki çalışmaları ile bilinen tarihçi, öğretmen ve yazar Necdet Sakaoğlu’nu Fahri Aral’ın kaleminden bir yazı ile anıyoruz.

Yayın kurulumuzun kararı doğrultusunda dergimiz bundan böyle Haziran aylarında tematik dosyalı, Aralık aylarında ise serbest çağrılı olarak yayınlanacak. Bu nedenle gerek DergiPark, gerekse Tarih Vakfı’nın internet sitesi üzerinden yayınladığımız çağrı metinlerini takip etmenizi öneririz. 2025 yılı Aralık ayında yayınlanacak yedinci sayımızda yer alabilecek yazıların son gönderim tarihi 15 Haziran 2025 olarak belirlenmiştir. Yazıların DergiPark sistemi üzerinden gönderilmesini özellikle rica ediyoruz.

Toplumsal tarihçiliğin gelişmesini, özgür ve eleştirel düşüncenin kendini ifade edecek mecra bulmasını, bu amaçla özellikle nitelikli Türkçe makalelerin okurlarla buluşmasını önemsiyoruz. Toplumsal Tarih Akademi dergisi Tarih Vakfı’nın köklü̈ ve eleştirel yayıncılık geleneğini akademik dergiciliğin uluslararası standartlarıyla bir araya getirmeyi amaçlıyor. Bu çerçevede dergimizin ulusal ve uluslararası dizinlerde taranması için gerekli başvuru süreçlerini yürütüyoruz. Sizlerin yapıcı eleştirileri ve katkıları bizler için çok önemli. Dergimize ilişkin değerlendirme ve eleştirilerinizi merakla bekliyoruz.

Keyifli okumalar ve güzel bir yıl dileriz.

Toplumsal Tarih Akademi Dergisi Editörleri
Firuzan Melike Sümertaş & Sırrı Emrah Üçer