Osmanlı İmpratorluğu’nda ve Uzak Doğu’da Uygulanan Sömürgeci Politikaların Benzerliği Üzerine: Şimonoseki Anlaşması Sonrasında Kore Üzerindeki Pazarlıklar

Yıl 2021, , 967 - 990, 10.12.2021

Cezmi Eraslan

https://doi.org/10.37879/belleten.2021.967

Öz

Sanayileşmiş Batılı devletler serbest ticaret, hammadde ve pazar arayışı için 19. yüzyıldan itibaren yüzlerini Orta ve Uzak Doğu’ya çevirmişti. Önce Osmanlı İmparatorluğu, Çin ve Japonya da kısa sürede bu arayışın hedefleri olmuştur. Osmanlı Devleti 1856-1881 arasında yarı sömürge haline getirildi. Çin’in Japonya’ya yenilmesinin ardından Fransız ve İngiliz diplomatlar, 1853-1856 Kırım Savaşı’ndan sonra Osmanlı İmparatorluğu’na karşı uygulanan politikayı Çin için tekrarlamayı tartışmışlardı. Sömürgeciliğin etkileri ticaret anlaşmasıyla başlamış, hukuk ve toprak alanında değişimler ve yabancıların haklarının artırılmasıyla gelişmişti. Sömürgeciliği İngiltere’den öğrenen Japonya da hakimiyeti altına aldığı Kore’de hukuki ve sosyal kanunlarda değişiklikler yapmıştı. Bu çalışmada, sömürgeci politikaların Yakın Doğu’da ve Uzak Doğu’da aynı olduğuna vurgu yapılmıştır. Arşiv kaynakları Osmanlı İmparatorluğu ve Kore’de uygulanan sömürge politikalarının benzerliğini göstermiştir. Bu çalışmadaki bulguların ana kaynağı bölgedeki İngiliz diplomatlarının İngiliz Milli Arşivindeki yazışmalarıdır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, Büyük Biritanya, Kore, Japonya, Kolonyalizm, Uzak Doğu, Şimonoseki Anlaşması

On the Similarity of Colonialist Policies Implemented Against the Ottoman Empire and the Far East: The Bargains Over Korea After the Shimonoseki Agreement

Öz

The industrialized Western powers, seeking free trade, raw materials and market, turned their faces to the underdeveloped states of the Middle and the Far East in the 19th century. First Ottoman Empire, then China and Japan became the targets of this process in a short time. Ottoman Empire was transformed into a semi colony between 1856-1881. After China’s defeat against Japan, the French and British diplomats had discussed repeating the policy which they implemented against Ottoman Empire after the Crimean War in 1853-1856, for China. Colonial effects had begun with trade agreement in Ottoman Empire and continued with changes in judiciary, land laws and increasing the rights of foreigners. Also Japan, who learned how to be a colonialist from British Empire, captured the sovereignty and made changes to judicial and social laws in Korea. In this study, we emphasized that the colonial policies were the same everywhere in both the Near East or the Far East. The Archival documents show the similarities to colonial policies implemented in the Ottoman Empire and Korea. The main source of the findings in this study is the diplomatic correspondence of British diplomats in the region, in the National Archives.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Great Britain, Korea, Japan, Colonialism, Far East, the Treaty of Shimonoseki

Kaynakça

• Primary Sources
• Ottoman State Archive (BOA), Yıldız Evrakı Hususi Maruzat
• The National Archives(TNA), Foreign Office(FO)
• Printed Materials
• Abadan, Yavuz, “Tanzimat Fermanının Tahlili”, in Tanzimat I, prepared by commission, İstanbul 1999, s. 44.
• Abdurrahman Şeref, Tarih Muhasebeleri, (prepared by Enver Koray), Ankara 1985, Published by T.C. Ministry of Culture.
• Aboitiz, Nicole CuUnjieng, “Restoring Asia to the Global Moment of 1898”, The Journal of Imperial and Commonwealth History, (2021) 49:3, pp. 527-552, DOI:10.108 0/03086534.2021.1920801.
• Alkan, Ahmet Turan “II. Abdülhamid Döneminde Ordu ve Siyaset İlişkileri”, in Sultan II. Abdülhamid ve Dönemi, Edited by Coşkun Yılmaz, İstanbul 2014, pp. 161- 168.
• Banbal, Oktay Gökhan, Japon İşgal döneminde Kore Yarımadası ve Uzakdoğu’nun Siyasi Görünümü, Ankara University, Unpublished M.A. Thesis, Ankara 2015.
• Beşikçi, Mehmet, “1894-1895 Çin Japon Savaşı: Japon Emperyalizminin Yükselişi ve Osmanlı İmparatorluğu”, Toplumsal Tarih, No. 161, (May 2007).
• Beydilli, Kemal, “Hünkâr İskelesi Anlaşması”, Diyanet İslam Ansiklopedisi(DİA), Vol. 18, İstanbul 1998, s. 488-490.
• Darwin, John, Unfinished Empire, the Global Expansion of Britain, London, 2012.
• Dündar, A. Merthan, Japonya’nın Orta Asya Politikaları, Rapor, Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları Ankara 2011.
• Davis, Christina L. “Linkage Diplomacy: Economic and Security Bargaining in the Anglo-Japanese Alliance, 1902-23.” International Security, Vol. 33/No. 3, 2008, pp. 143–179. JSTOR, www.jstor.org/stable/40207144. Accessed 7 July 2021
• Engelhart, E. P., Türkiye ve Tanzimat, (translated by Ali Reşad Bey, prepared by Erol Kılınç) Ötüken Yayınları, İstanbul 2017.
• Eraslan, Cezmi - Dere, Umut, “The Position of Abdulhamid II And Ottoman Diplomacy in The Developments of Far East (1895-1904)” Turkish Journal of History, 71 (2020): pp. 317-346. https://doi.org/10.26650/TurkJHist.2020.017.
• Eraslan, Cezmi, II. Abdulhamid ve İslam Birliği, Ötüken Yayınları, İstanbul 2019.
• Esenbel, Selçuk, Japon Modernleşmesi ve Osmanlı, Japonya’nın Türk Dünyası ve İslam Politikaları, İletişim Yayınları, İstanbul 2015.
• Esenbel, Selçuk, “Meiji Resterasyonu Hakkında Düşünceler,” in Meiji Japonya’sına 150. Yılından Bakışlar, Edited by: A. Merthan Dündar, Ankara 2019, pp, 50-72.
• Gülboy, Burak Samih “19. Yüzyılda Uzak Doğu Asya’daki Güç Dengesinin Evrimi”, Çin›in Gölgesinde Uzak Doğu, Edited by: Deniz Ülke Arıboğan, Bağlam Yayınları, İstanbul 2001.
• Hobsbawm, Eric, İmparatorluk Çağı 1875-1914, (translated by Vedat Aslan), Dost Kitabevi, Ankara 1999.
• Hwang, Kyung Moon, Kore Tarihi, (translated by Ayşe Su Doğru), İstanbul 2018.
• İğdemir, Uluğ, Kuleli Vak‘ası Hakkında Bir Araştırma, Ankara 1937
• Jeong, Eun Kyung, Kore Milliyetçiliği, İstanbul, Likya Yayınları, 2016.
• İsmail Kemal Bey’in Hatıratı, (translated by Adnan İslamoğulları-Rubin Hoxha), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2016,
• Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, Vol. VIII, Ankara 1983.
• Karpat, Kemal, İslam’ın Siyasallaşması, (translated by Şiar Yalçın), Timaş Yayınları, İstanbul 2013.
• Karzakis, John, World Geo-political Dynamics and the Anglo-German Conflicts: a Historical Rewiev, Center for Defence, Energy and Geopolitical Research, with University of Egean, June 2011.
• Kutluoğlu, H. M., The Egyptian Question (1831-1841). The Expansionist Policy of Mehmed Ali Paşa in Syria and Asia Minor and the Reaction of the Sublime Porte, İstanbul 1998
• Kütükoğlu, Mübahat S., Osmanlı-İngiliz İktisâdî Münâsebetleri I: 1580-1838, Ankara 1974.
• Kütükoğlu, Mübahat S., “Baltalimanı Muadehedesi”, DİA, Vol. 5, İstanbul 1992, s. 38-40.
• Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, (translated by Metin Kıratlı), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1984.
• Nahm, Andrew C., Kore Tarihi ve Kültürü, (translated by Ali Rıza Balaman), İzmir, 1998.
• Nish, Ian H.. The Anglo-Japanese Alliance, The Diplomacy of Two Island Empires, 1894-1907, Londra: The Athlone Press, 1985.
• Önsoy, Rıfat, Mâli Tutsaklığa Giden Yol: Osmanlı Borçları, 1854-1914, Turhan Kitabevi, Ankara 1999.
• Rossiter, William S., “The First American Imperialist” The North American Rewiev, Feb. 1906, Vol. 182, No. 591, pp. 239-254, Published by, University of Northern Iowa,
• Türkmen, Zekeriya, “Kuleli Vak’ası” DİA, Vol. 26, İstanbul 2002, pp. 356-357.
• Van Dijk, Kees, Pasific Strife, Published by Amsterdam University Press, 2015.