Osmanlı Döneminde Hacı Bektaş Veli Sülalesi: Çelebiler

Yıl 2015, , 501 - 530, 01.08.2015

Zeynel Özlü

https://doi.org/10.37879/belleten.2015.501

Öz

Velayetname’ye göre Hacı Bektaş Veli evlenmemiş ve nesli de devam etmemiştir. Ancak O’nun neslinin devam ettiğine ilişkin bazı iddialar ortaya atılmıştır. Bunlar Hacı Bektaş Veli’nin gerçekten evli olduğuna dair veya abdest alırken burnundan akan kanın damlaması ve bunu içen Kadıncık Ana’nın hamile kalması neticesinde Hacı Bektaş Veli’nin soyunun buradan devam ettiği ile ilgili menkıbeler ve “Hacı Bektaş Veli evli değildi” ifadesiyle kasdın O’nun evlenmediği değil Allah’tan başka her şeyle ilgiyi kestiği anlamında olduğu gibi bazı söylemlere dayanmaktadır. Araştırmalar en geç 15. yüzyılın ikinci yarısında Çelebilerin Hacı Bektaş evlatları ve O’nun yasal varisleri olarak kabul edildiğini ortaya koymaktadır. Osmanlılar da çelebilerle ilgili bu toplumsal kabulü aynen onaylamıştır. Çelebi ailesinin nüfusu 16. yüzyıl sonlarında 15 kişi, 18. yüzyıl sonlarında ise 13 kişi iken bu rakam 1896-1899 yıllarında 14 haneye (ortalama 70 kişi) yükselmiştir. 1840 yılında Hacıbektaş kazasında yapılan temettuat sayımlarında “çelebi” unvanlı veya “Hacı Bektaş evladı” adı altında kimsenin bulunmaması veya bu unvanların ihmal edilmesi dikkat çekicidir. Sülale mensuplarının atalarından devraldıkları emlak ve arazilerin toplam değeri ise 1896-1899 yıllarında 334.500 kuruş olarak tespit edilmiştir. Bu arazilerden Tanzimat’a kadar vergi alınmazken Tanzimat’la beraber vergi muafiyeti kaldırılmış ve 1863-1900 yıllarında 1522 kuruş vergi alınmıştır. Ancak sülale mensupları kendilerine Tanzimat öncesi tanınan ayrıcalığın devam etmesi ve tarh edilen verginin alınmaması için ilgili mercilere sürekli olarak itiraz dilekçeleri vermişlerdir. Verdikleri mücadele nihayet sonuç vermiş ve Rumi 1317 (Miladi 1901-1902) senesi için hazırlanacak bütçeye ek bir meblağ konarak bu verginin devlet tarafından karşılanması sağlanmıştır. Bununla beraber ileriki yıllarda çelebilerden vergi istenmeye yine devam edildiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hacı Bektaş Veli, soy, Alevi ocakları, nüfus, menkıbe

Haci Bektash Veli’s Descent in the Ottoman Period: the Çelebi

Öz

As the Velayatname, Hacı Bektash Veli had never been married and his generation didn’t grow up, but there are some claims about this which his descent continued, these claims is either he is married or he had a child by bleeding of his noise while he was performing ablution (abdest), Kadıncık Ana got pregnant from his blood so Haci Bektash Veli’s descent had been growing up. And there are also other tales which means that Haci Bektash Veli wasn’t married infact He wasn’t interested in anything except Allah. The researchments pointed out that the Çelebi were the legal inheritance of Haci Bektash Veli in the second half of 15th century. Ottomans had also accepted these social belief and approved it. at the end of 16th century, the population of the Çelebi was 15 persons and at the end of 18th century while it was 13 persons these population raised up to 14 houses between 1896 and 1899 (average 70 persons). In temettuat census in 1840, which was made in Haci Bektash town. It is attentive situation that there were nobody who has title as “çelebi” or Haci Bektash’s child and these titles were neglected.It is fixed that total value of the goods, properties and areas of which the family members got from their anchestors was 334.500 kuruşs between 1896 and 1899. While these areas weren’t taxed till Tanzimat, the tax dispendation was over in Tanzimat and these are taxed as 1522 kuruşs between 1863 and 1900. But the family members object to taxes and they wrote demandeur to the government offices not to be got the taxes from them as it is like before Tanzimat. At the end their struggle was achieved and in 1317 Rumi (Miladi 1901-1902). The government added some Money to the budget for afford to taxes which would be taken from the Çelebi but these taxes were taken them the other years again.

Anahtar Kelimeler

Hacı Bektash Veli, descend, Alewi associations, population, saga

Kaynakça

• Babıali Evrak Odası (BEO), 1555/116563, 1618/121298, 2363/177192.
• Cevdet Evkaf (C..EV..), 18/859, 132/6567, 137/6848,164/8161, 185/9241.
• Dahiliye Mektubi Kalemi (DH. MKT.), 2126/123, 2328/60, 2632/11.
• Dahiliye Nezâreti Muhaberât-ı Umumiye Kalemi (DH.MUİ.), 1/-5/27.
• İrade Hususi (İ..HUS.), 170/1326/N-069.
• Meclis-i Vala Riyaseti Belgeleri (MVL), 338/82, 64 9/1.
• Sadâret Mektubî Kalemi (A.}MKT.), 2/84.
• Sadâret Mektubî Kalemi Mühimme (A.}MKT.MHM.), 755/101.
• Sadaret Umum Vilayet Evrakı (A.}MKT.UM...), 109/6. Osmanlı devleti muhtelif zamanlarda kendilerinin seyyid olduğunu iddia edip bunu
• belgelendiremeyen olası seyyid aileleri dahi şemsiyesi altına alarak korumuştur. Zeynel Özlü, “Osmanlı
• Devleti’nin Hz. Ali Ahfadı (Şerifler) İle İlgili Uygulamalarına Dair Bir Değerlendirme”, Türk Kültürü ve Hacı
• Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 61, (2012), s. 238.
• Şura-yı Devlet (ŞD), 1344/15, 1346/6.
• Yıldız Sadaret Resmi Maruzat Evrakı (Y..A...RES.), 103/87. b) Diğer Kaynaklar
• Alkan, Mustafa, “Hacı Bektaş-ı Velî Zâviyesi Vakıfları (16. Yüzyıl)”, 2. Uluslararası Türk Kültür Evre- ninde Alevilik ve Bektaşilik Bilgi Şöleni, Bildiri Kitabı, c. 2, TÜRK HAMER, Ankara, (2007), ss. 955- 967.
• __________, “Hacı Bektaş-ı Velî Tekkesine Nakşibendî Bir Şeyhin Tayini: Merkezî Bir Dayatma ve Sosyal Tepki”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 57, (2011), ss. 213-223.
• Aşıkpaşaoğlu Tarihi, haz. A. Nihal Atsız, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara, 1985.
• Aytaş Gıyasettin- Asya Furkan, “Bir Bektaşi İcazetnamesi”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 49, (2009), 11-21.
• Bardakçı, Cemal, Milli, Tarihi, Dini, İçtimai, siyasi İktisadi ve İdari Bakımlardan Alevilik-Ahilik Bektaşilik, Yeni Matbaa, Ankara, 1950.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi”, Türkiyat Mecmuası, sy. X, İstanbul, (1953), ss.1-26.
• Beldiceanu-Steinherr Irene, “Osmanlı Tapu Tahrir Defterleri Işığında Bektaşiler (XV.-XVI. Yüzyıl- lar)”, çev. İzzet Çıvgın, Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, Sene 2, sy. 3, (2011), ss. 130-187.
• Birdoğan, Nejat, Çelebi Cemalettin Efendinin Savunması (Müdafaa), Berfin Yayınları, İstanbul, 1994.
• Çelebi, Celaleddin, “Çelebi Efendi”, TDVİA, c.8, TDV Yayını, İstanbul, 1993, ss. 261-262.
• Demirel, Ömer, “1700-1730 Tarihlerinde Ankara’da Ailenin Niceliksel Yapısı”, Belleten, LIV (211), (1991), ss. 945-961.
• Duran, Hamiye, “Nişabur’dan Suluca Karaöyük’e Hacı Bektaş Velinin İzinden”, Hacı Bektaş Velinin Tarihsel Kimliği, Düşünce Sistemi ve Etkileri, III. Uluslar arası Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Sempoz- yumu (30-31 Ekim 2009, Üsküp), edit. Gıyasettin Aytaş vd., Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 2009, ss. 263-270.
• Engin, Refik, “Geçmişten Günümüze Trakya ve Balkanlarda Bektaşi ve Bektaşi Sürekleri”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 55, (2010), ss. 371-404.
• Erdoğan, Havva, “820 Numaralı Temettuât Defterine Göre Tanzimat’ın İlk Yıllarında Mucur ve Hacıbektaş’ın Demografik Yapısı ve Sosyal Durumu”, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, C. 6, sy. 1, (2005) : 95-102.
• __________, Mucur ve Hacıbektaş Kazalarının Sosyo-Ekonomik Durumu, Kırşehir Belediyesi Yayını, Kır- şehir, 2005.
• Eröz, Mehmet, Türkiye’de Alevilik-Bektaşilik, İstanbul, 1977.
• __________, Eski Türk Dini (Gök Tanrı İnancı) ve Alevilik Bektaşilik, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayını, İstanbul, 1992.
• Faroqhi, Suraiya, “1826 Öncesi Bektaşiler-Nüfuz (Etki) Savaşı ve Striktür (Yapı) Problemleri”, Ale- vi- Bektaşi Kültür Enstitüsü 1. Alevi-Bektaşi Sempozyumu, Kurtiş Matbaacılık, İstanbul, 2000, ss. 107-119.
• __________, Anadolu’da Bektaşilik, çev. Nasuh Barın, Simurg Yayınevi, İstanbul, 2003.
• Gazi Üniversitesi Türk Kültürü Ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi, “Saburoğlu Ocağına Ait Yeni Belgeler”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Dergisi, sy. 25, (2003), ss. 75-82.
• Gölpınarlı, Abdülbaki, Manakıb-ı Hacı Bektâş-ı Veli “Vilâyetnâme”, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 1958.
• Gülçiçek, Ali Duran, “ Hacı Bektaş Veli’nin Yaşam Felsefesi, İnanç Ve Öğretisi”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 27, (2003), ss. 267-279.
• Gümüşoğlu, Dursun, “Bir Çelebi İcazetnamesi”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 59, (2011), ss. 423-442.
• Günşen, Ahmet, “Türkiye Türkçesi Ağızlarında “Alevi-Bektaşi” Anlamlı Söz Varlığı Üzerine”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 52, (2009), ss. 101-124.
• Güzel, Abdurrahman, “Hacı Bektaş Velinin Tarihi Kişiliği ve Türk Kültürü Üzerindeki Etkileri”, Hacı Bektaş Velinin Tarihsel Kimliği, Düşünce Sistemi ve Etkileri III. Uluslar arası Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Sempozyumu (30-31 Ekim 2009, Üsküp), edit. Gıyasettin Aytaş vd., Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 2009, ss. 27-44.
• Hasluck, Bektaşiliğin Coğrafi Dağılımı, çev. Turgut Koca- A. Nezihi Erginsoy, Ufuk Matbaası, İstanbul, 1991.
• Hamid Zübeyr, “Hacı Bektaş Tekyesi”, Türkiyat Mecmuası, sy. 2, (1926), ss. 265-391.
• İbrahim İsmail, Türkiye’nin Sıhhi İçtimai Coğrafyası Kırşehri Vilayeti, İstanbul: 1341 (1925), Ocak Yayın- ları, Ankara, 2003.
• İpşirli, Mehmet, “Çelebi”, TDVİA, c. 8, TDV Yayını, İstanbul, 1993, ss. 259.
• Kara, Mustafa, Metinlerle Osmanlılarda Tasavvuf ve Tarikatlar, Sır yayıncılık, İstanbul, 2004.
• Keçeli, Şakir vd. Alevilik-Bektaşilik Açısından Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, Ardıç Yayınları, Ankara, 1996.
• Kenanoğlu, Ali-Onarlı, İsmail, “Hubyar Sultan Ocağı ve Beydili Sıraç Toplulukları”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 23, (2002), ss. 27-111.
• Kılıç, Rüya, Osmanlıdan Cumhuriyete Sufi Geleneğin Taşıyıcıları, Dergah Yayınları, İstanbul, 2009.
• Koşay, Hamit Z., “Bektaşilik ve Hacı Bektaş Tekkesi”, Türk Etnografya Dergisi, sy. X, (1967), ss. 19-26.
• Kozan, Ali, “Sözlü ve Yazılı Tarihe Göre Nevşehir Bölgesinde Horasan Erenleri Olarak Bilinen Şah- siyetler”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 61, (2012), ss. 313-336.
• Kumartaşlıoğlu, Satı-Duymaz, Ali, “Hamza Baba Ocağına Bağlı Bir Sağaltma Ocağı: Bektaş Dede”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 63, (2012), ss. 311-320.
• Kutlu, Sönmez, Alevilik-Bektaşilik Yazıları Aleviliğin Yazılı Kaynakları Buyruk, Tezkire-i Şeyh Safî, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2006.
• Küçük, Hülya, Kurtuluş Savaşında Bektaşiler, 1. Basım, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2003.
• __________, “Cumhuriyet ve Bektaşilik”, Geçmişten Günümüze Alevi-Bektaşi Kültürü, edit. Ahmet Yaşar Ocak, 1. Baskı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2009, ss. 93-107.
• Maden, Fahri, Bektaşilerin Serencamı, 1. Basım, Kapı Yayınları, İstanbul, 2012.
• Ma’sumi, “Bektaşilik”, çev. Mürsel Öztürk, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 40, (2006), ss. 237-251.
• Melikoff, Irene, Uyur İdik Uyardılar Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları, çev. Turan Alptekin, 1. basım, Cem Yayınevi, İstanbul, 1993.
• __________, Hacı Bektaş Efsaneden Gerçeğe, çev. Turan Alptekin, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul, 1998.
• Metin, Rafet, XVI. Yüzyılda Orta Anadoluda Nüfus ve Yerleşme (Bozok, Kırşehir, Niğde, Nevşehir ve Keskin Örneği), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, 2007.
• Mikov, Lyubomir- Alexıev, Bojidar, “Bulgaristan Bektaşi ve Kızılbaş (Alevi) Cemlerinde Görevli, Manevi Lider Olanların İsim, Lakap ve Adlandırmaları”, Hacı Bektaş Velinin Tarihsel Kimliği, Düşünce Sistemi ve Etkileri, III. Uluslar arası Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Sempozyumu, (30-31 Ekim 2009, Üsküp), edit. Gıyasettin Aytaş vd., Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 2009, ss. 213-223.
• Noyan, Bedri, Hacıbektaş’ta Pîrevi ve Diğer Ziyaret Yerleri, Ticaret Matbaacılık TAŞ, İzmir, 1964.
• Ocak, Ahmet Yaşar, Osmanlı İmparatorluğunda Marjinal Sufilik: Kalenderiler (XIV-XVII. Yüzyıllar), Türk Tarih Kurumu Yayınevi, Ankara, 1992.
• __________, Alevi ve Bektaşi İnançlarının İslam Öncesi Temelleri, 7. baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2009.
• __________, “Anadolu Heterodoks Türk Sufiliğinin Temel Taşı: Hacı Bektaş-ı Veli el- Horasânî (?-1271)”, Türk Sufiliğine Bakışlar, 12. baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2011, ss. 160-180.
• Oğuz, Öcal, “Sözlü Kültür Bağlamları ve Hacı Bektaş Veli: Kuzey Afrika Durumu”, Hacı Bektaş Velinin Tarihsel Kimliği, Düşünce Sistemi ve Etkileri, III. Uluslar arası Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Sempozyumu, (30-31 Ekim 2009, Üsküp), edit. Gıyasettin Aytaş vd., Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 2009, ss. 225-228.
• Onat, Hasan, “Velayetnamede Gizlenen Hacı Bektaş Veli Gerçeği ve Bektaşilik”, Hacı Bektaş Velinin Tarihsel Kimliği, Düşünce Sistemi ve Etkileri, III. Uluslar arası Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Sempoz- yumu, (30-31 Ekim 2009, Üsküp), edit. Gıyasettin Aytaş vd., Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 2009, ss. 53-60.
• Osmanlı Belgelerinde Bektaşilik/Bektashısm in the Ottoman Documents, Yayına haz. Cevat Ekici, Gazi Üniver- sitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Merkezi Yayını, Ankara, 2010.
• Öz, Baki, Dünyada ve Türkiye’de Alevi-Bektaşi Dergahları, 1. Basım, Can Yayınları, İstanbul, 2001.
• Özlü, Zeynel, “19. Yüzyıl’da Akşemseddin’in Göynük’teki Ahfadı”, Akademik Araştırmalar Dergisi, sy. 30, (2006), ss. 61-78.
• __________, “Osmanlı Devleti’nin Hz. Ali Ahfadı (Şerifler) İle İlgili Uygulamalarına Dair Bir Değer- lendirme”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 61, (2012), ss. 221-244.
• Özmen, İsmail- Koçak, Yunus, Hamdullah Çelebinin Savunması (Bir İnanç Abidesinin Çileli Yaşamı), An- kara, 2008.
• Pakalın, M. Zeki, “Çelebi”, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, c. I, MEB Yayını, İstanbul, 1993a, ss. 342-345.
• __________, “Çelebi Efendi”, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, c. I, MEB Yayını, İstanbul, 1993b, ss. 345.
• Schimmel, Annemarie, İslamın Mistik Boyutları, 2. baskı, çev. Ergun Kocabıyık, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2004.
• Soyyer, Yılmaz, Sosyolojik Açıdan Alevi Bektaşi Geleneği, Seyran Kitap, İstanbul, 1996.
• Soyyer, A. Yılmaz, “1826 Kapatılış Sürecinde Bektaşilik”, Geçmişten Günümüze Alevi-Bektaşi Kültürü, edit. Ahmet Yaşar Ocak, 1. Baskı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2009a, ss. 79-92.
• __________, “Bektaşiliğe Etki Eden Diğer İnançlar”, Geçmişten Günümüze Alevi-Bektaşi Kültürü, edit. Ahmet Yaşar Ocak, 1. Baskı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2009b, ss. 286-297.
• Şahin, İlhan, “Osmanlı Devri’nde Kırşehir’in Sosyal ve Demografik Tarihi (1485-1584 )”, Türk Kül- türü ve Ahilik, XXI. Ahilik Bayramı Sempozyumu Tebliğleri, 13- 15 Eylül 1985-Kırşehir, Ahilik Araştırma ve Kültür Vakfı Yayınları: 1, İstanbul, 1986a, ss. 227- 233.
• __________, “Hacım (Hacıbektaş) Köyünün Sosyal ve Demografik Tarihi (1485-1584)”, Osmanlı Araştırmaları, sy. VI, İstanbul, 1986b, ss. 31-38.
• Şener, Cemal, “Hacı Bektaş –al Horasani’nin Alevilikteki Yeri”, Doğumunun 800. Yılında Hacı Bektaş Veli Sempozyumu (Nevşehir, 17-18 Ağustos 2009), AKM Yayını, Ankara, 2009, ss. 89-100.
• Şeyh Baba Mehmed Süreyya, Bektaşilik ve Bektaşiler, Yayına haz. Dursun Gümüşoğlu, Jülide Tokçiftci, 1. Basım, Hoşgörü Yayınları, İstanbul, 2012.
• Taşğın, Ahmet-Solmaz, Bünyamin, “Tahrir Defterlerinin Alevilik-Bektaşilik Araştırmalarına Katkısı: Irene Beldiceanu-steinherr Örneği”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 61, (2012), ss. 207-220.
• Türer, Osman, “Osmanlı Anadolusunda Tarikatların Genel Dağılımı”, Osmanlı Toplumunda Tasavvuf ve Sufiler Kaynaklar-doktrin-ayin ve erkan-tarikatlar edebiyat-mimari-güzel sanatlar-modernizm, haz. Ah- met Yaşar Ocak, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara, 2005, ss. 207-246.
• Türk Tarih Kurumu Tarih Çevirme Kılavuzu
• http://193.255.138.2/takvim.asp?takvim=2&gun=&ay=0&yil=1329 Erişim Tarihi:6. 2. 2013.
• Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2002.
• Ulusoy, Celalettin, Hünkar Hacı Bektaş Veli ve Alevi- Bektaşi Yolu, 2. Baskı, Hacıbektaş, 1986.
• __________, “Alevilik-Bektaşilik”, Alevi- Bektaşi Kültür Enstitüsü 1. Alevi-Bektaşi Sempozyumu, Kurtiş Matbaacılık, İstanbul, 2000, ss. 43-55.
• Üçer, Cenksu, “Tokat Bölgesindeki Alevi Ocakların Yapılanması ve Dedelerinin Tanımlarından Hareketle Alevilik Üzerine Bir Değerlendirme”, 2. Uluslar arası Türk Kültürü Evreninde Alevilik ve Bektaşilik Bilgi Şöleni Bildiri Kitabı, c.1, edit. Filiz Kılıç, Tuncay Bülbül, Gazi Üniversitesi TÜRKHAMER, Ankara, 2007, ss. 185-204.
• Üçkarakaya, Nuray, “Saraya Gönderilen Protesto Telgrafları “Osmanlı Arşiv belgelerine göre Hacı Bektaş Veli Dergahı”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 9, (1999), ss. 81-99.
• Yaman, Ali, “Hünkar Hacı Bektaş Veli ve Alevi Ocakları”, Hacı Bektaş Velinin Tarihsel Kimliği, Düşünce Sistemi ve Etkileri, III. Uluslar arası Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Sempozyumu, (30-31 Ekim 2009, Üsküp), edit. Gıyasettin Aytaş vd., Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araş- tırma Merkezi Yayını, Ankara, 2009, ss. 229-240.
• Yaman Ali, “Alevilikte Ocak Kavramı: Anlam ve Tarihsel Arka Plan”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 60, (2011), ss. 43-64.
• __________, “Geçmişten Günümüze Alevi Ocaklarında Değişime Dair Sosyo-Antropolojik Gözlem- ler”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 63, (2012), ss. 17-38.
• Yıldırım, Rıza, “Bektaşi Kime Derler?:“Bektaşi” Kavramının Kapsamı ve Sınırları Üzerine Tarihsel Bir Analiz Denemesi”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy. 55, (2010), ss. 23-58.
• __________, “Kiştim Marı: Dersim Yöresi Kızılbaş Ocaklarını Hacı Bektaş Evlâdına Bağlama Giri- şimi Ve Sonuçları”, Tunceli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sy.1, (2012), ss. 1-19.
• Yılmaz, Hacı, “Çorumdan Bir İcazetname”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sy.17, (2001), ss. 139-148.
• Yılmaz, Necdet, Osmanlı Toplumunda Tasavvuf Sufiler, Devlet ve Ulema (XVII. Yüzyıl), OSAV Yayını İs- tanbul, 2007.
• Yücer, Hür Mahmut, Osmanlı Toplumunda Tasavvuf (19. Yüzyıl), İnsan Yayınları, İstanbul, 2003.