The Tokat Feud (Voyvodalık) (1774-1842)

Yıl 2005, , 161 - 216, 20.04.2005

Mehmet Beşirli

https://doi.org/10.37879/belleten.2005.161

Öz

Beginning from the mid 17th century, the Ottoman state initiated a restructuring of its financial structure. The system of the mukataa (tax farming) was spread wider, with the aim of a better tax collection and consequent continuous cash flow for the state treasury. The mukataa estates, which were distributed as concessions, began to be ceded as life estates from the end of the 17th century. The owner of the estate, who had got it by bidding for it, used to appoint a voyvoda as administrator or to farm it out to a third party. Apart from the owner or the voyvoda, appointed as administrator in the owner's name, nobody could intervene in the affairs of the estate. However, it did happen that a voyvoda was ineffective and that consequently third parties did intervene. It also happened that a voyvoda abused his powers, oppressing the populace. In this study, the structure of the mukataa estate of the Tokat Feud, its bidding procedures, the appointments of the administering voyvodas, their dismissals, outside interventions in the estate and corruption cases involving the voyvodas, have been analysed within the context of the records of the Tokat şer'iye courts (canonical law courts) and of other archival sources.

Anahtar Kelimeler

Tokat, Voyvodalık, Ottoman State, Anatolia

Tokat Voyvodalığı (1774-1842)

Öz

Osmanlı Devleti'nin ilk yüzyılında genelde bütün Anadolu toprakları, özelde ise Amasya, Tokat ve Sivas bölgeleri için Rum tabiri kullanılmıştır. 1413 yılında Anadolu ve Rumeli Beylerbeyliği'nin yanı sıra üçüncü bir idari birim olarak Rum Beylerbeyliği kurulmuştur. İlk zamanlarda Tokat, Sivas ve Amasya bölgelerinin birleşmesinden meydana gelen Rum Eyaleti'ne II. Murad'ın son zamanlarında Canik ve Çorum, daha sonra da Karahisar-ı Şarkî bölgesi katılmıştır. Aynı dönemde Rum Eyaleti'nin merkez toprakları olan Amasya, Tokat ve Sivas, önemlerine binaen "Eyâlet-i Rûmiyye-i Suğra" olarak adlandırılmışlardır.

Anahtar Kelimeler

Tokat, Voyvodalık, Osmanlı Devleti, Anadolu

Kaynakça

• I. Arşiv Kaynakları Milli Kütüphane, Yazmalar Bölümü, Tokat Şer`iye Sicilleri Defter No. 01, 02, 03, 04, 05, 06, 07, 09, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 45, 47, 49, 51, 52, 54 (42 adet defter).
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Tasnilleri (BOA) Hatt-ı Hümâyun No.: 20324; 20324 A; 20324 B; 20324 C. Cevdet Maliye, No.: 6093; 9279; 21332, 22201; 26605 L. Cevdet Dahiliye, No.: 4169.
• II. Kitap ve Makaleler AÇIKEL, Ali; Changes in Settlement Patterns, Population and Society in North Central Anatolia: A Case Study of the District (kaza) of Tokat (1574-1643), Basılmamış Doktora Tezi, Manchester Üniversitesi 1999.
• CEZAR, Yavuz; Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi (XVIII. Yüzyıldan Tanzimat'a Mali Tarih), Alan Yayı ncılık, İstanbul 1986.
• CİNLİOĞLU, Halis Turgut; Osmanlılar Zamanında Tokat, II. ve III. Kısım, Tokat Matbaası, Tokat 1950-1951.
• ÇİZAKÇA, Murat; İslam Dünyasında ve Batı'da İş Ortakları Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1999.
• ÇADIRCI, Musa; Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapıları, TTK Basımevi, Ankara 1991.
• GENÇ, Mehmet; "Osmanlı Maliyesinde Mâlikâne Sistemi", Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, 2. Baskı, Ötüken Yayınevi, İstanbul 2002.
• GÖKBİLGİN, Tayyib; "Tokat", İslam Ansiklopedisi, 2. Baskı , MEB Basımevi, İstanbul 1979.
• KHOURY, Dina Rızk; Osmanlı İmparatorluğu'lıda Devlet ve Taşra Toplumu, Musul, 1540-1834, (Çev.: Ülkün Tansel), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1999.
• SAKAOĞLU, Necdet; Anadolu Derebeyi Ocaklarmdan Köse Paşa Hanedanı , 2. Baskı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1998.
• ÖZKAYA, Yücel; Osmanlı İmparatorluğunda Ayanlık, TTK Basımevi, Ankara 1994.
• ÖZVAR, Erol; XVII. Yüzyılda Osmanlı Taşra Maliyesinde Değişim: Rum Hazine Defterdarlığından Tokat Voyvodalığına Geçiş, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 1998.
• ; "XVII. Yüzyılda Osmanlı Taşra Maliyesinde Değişim: Rum Eyaletinde Hazine Defterdarlığından Tokat Voyvodalığına Geçiş", XIII.
• Türk Tarih Kongresi, Ankara, 4-8 Ekim 1999, Kongreye Sunulan Bildiriler, III. Cilt, III. Kısım, TTK Basımevi, Ankara 2002.
• ; Osmanlı Maliyesinde Malikâne Uygulaması, Kitabevi, İstanbul 2003.
• ŞİMŞİRGİL, Ahmet; "Osmanlı Taşra Teşkilatında Rum Beylerbeyliği", Türklük Araştırmaları Dergisi, Sayı 5, İstanbul 1989.
• • Osmanlı Taşra Teşkilâtında Tokat (1455 — 1574), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 1990.
• TABAKOĞLU, Ahmet; Gerileme Dönemine Girerken Osmanlı Maliyesi, Dergah Yayınları, İstanbul 1985.
• ULUÇAY, M. Çağatay; Padişahlarm Kadınları ve Kızları , TTK Basımevi, 2. Baskı, Ankara 1985.
• YILMAZÇELİK, İbrahim; X/X. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır (1790-1840), TTK Basımevi, Ankara 1995.