The Historical Background of Turkish-German Relations (1878-1914)

Yıl 2005, , 217 - 266, 20.04.2005

Cenk Reyhan

https://doi.org/10.37879/belleten.2005.217

Öz

On the one hand Germany as a capitalist country was in the process of establishing an empire and looking for raw material sources and markets for its own products and on the other the Ottoman Empire was a country, which was a source of raw materials and a big market in the process of being colonised and that as such was looking for a protector. How should one analyse the alliance between these two countries with diametrically opposite degrees of evolution and social structure? In this article we have searched for an answer to this question by explaining the foreign policy followed by Germany after having established its own political unity, and the place occupied by the Ottoman state within the context of this foreign policy. We have tried to formulate our answer under the following four main headings.
1. Ottoman-German Diplomatic Relations,
2. Ottoman-German Relations in the Fields of Military Training and Organisation,
3. Ottoman-German Economic Relations,
4. Ottoman-German Intellectual Interaction and Cultural Relations.
The conclusion we have reached is as following: The relationship between imperial Germany and an Ottoman Empire being colonised began in the second half of the 19th century and, having developed in the following years, by the beginning of the 20th century had become a close alliance. This close alliance could not serve the purpose of letting these two countries carry out their respective strategies dictated by the then prevalent circumstances. In the same way that Germany did not realise its aim of becoming a world power, the Ottoman Empire was not successful in its "policy of balance", the aim of which was to stop the Ottoman state's decline. Those that really gained from this alliance turned out to be the holders of monopolistic capitals in imperial Germany. The rich sources of the Ottoman lands were exploited by German imperialism, which looked like a friend - ally - comrade in arms, but was mainly interested in getting its own share in case of a break up of the Ottoman Empire.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Turkish-German Relations, Europe, Treaty of Karlowitz, Tsardom of Russia, Treaty of Küçük Kaynarca

Türk-Alman İlişkilerinin Tarihsel Arka Planı (1878-1914)

Öz

Osmanlı Devleti'nin çöküş süreci dikkate alındığında, her yüzyıla damgasını vuran bir antlaşma ile karşılaşırız. Osmanlı, on yedinci yüzyılın sonunda imzalanan Karlofça Antlaşması (1699) ile Macaristan'ı ve Transilvanya'nın büyük bir kısmını, Mora ve Dalmaçya kıyılarını, Podolya ve Ukrayna'yı "Kutsal İttifak" güçlerine bıraktı. Bu durum, basit bir toprak kaybının ötesinde, Osmanlı'nın Avrupa kıtasındaki egemenliğini kaybetmesinin de ilk işaretiydi. On sekizinci yüzyılın ikinci yarısında imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) Devlet-i Âli-i Osmanî için tam bir yıkımın başlangıcı oldu. Bu antlaşma ile Osmanlı'nın nüfuz sahası üzerinde Rusya Çarlığı'nın etkisi artmaya başladı.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Türk-Alman İlişkileri, Avrupa, Karlofça Antlaşması, Rusya Çarlığı, Küçük Kaynarca Antlaşması

Kaynakça

• İsmail Hakkı Uzunçarşılı; Osmanlı Tarihi: I. Selim'in Tahta Çıkısından 1699 Karlofça Antlasması 'na Kadar, c.III, k. 1, Ank., 1988
• Oral Sander; Anka'nın Yükselişi ve Düşüşü:Osmanlı Diplomasi Tarihi Üzerine Bir Deneme, Ankara, 1993
• Feroz Ahmad; "Osmanlı İmparatorluğu'nun Sonu", Osmanlı İmparatorluğu'nun Sonu ve Büyük Güçler, (Ed. Marian Kent), (Çev. Ahmet Fethi) , İstanbul, 1999
• Kemal Beydilli; 1790 Osmanlı-Prusya ittifakı: Meydana Gelişi-Tahlili-Tatbiki, İstanbul, 1981
• Kemal Beydilli; Büyük Friedrichve Osmanlılar: XVIII. Yüzyılda Osmanlı-Prusya Münasebetleri, İstanbul, 1985
• Salâhaddin Tansel; "Büyük Friedrich Devrinde Osmanlı-Prusya Münasebetleri Hakkında", Belleten, X/37, 1946
• Ulrich Trumpener;"Almanya ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Sonu", Osmanlı İmparatorluğu'nun Sonu ve Büyük Güçler, (Ed., Marian Kent), (Çev., Ahmet Fethi), İstanbul, 1999
• Stephen J. Lee; Avrupa Tarihinden Kesider (1789-1980), (Çev. Savaş Aktur), Ankara, 2002
• Enver Ziya Karal; Osmanlı Tarihi: Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri(1876-1907), Ankara, 1995
• Fahir Armaoğlu; Siyasi Tarih (1789-1960), Ankara, 1973
• Mahmud Celaleddin Paşa; Mirat-ı Hakikat (Tarihi Hatıralarn Aynası), (Haz. İsmet Miroğlu), İstanbul, 1983
• Ali Fuad Türkgeldi; Mesail-i Miihimme-i Siyasiyye, (Haz. Bekir Sıkı Baykal), Ankara, 1987
• Oral Sander; Siyasi Tarih, Ankara, 1989, c. I, s. 171-172.
• Matthew Smith Anderson; Doğu Sorunu (1774-1923): Uluslararası İlişkiler ÜzerineBir İnceleme, (Çev. İdil Eser), İstanbul, 2000
• J. Blondel; Bismarck'tan Sonra Alman Siyaseti, (Çev. Rasid Edhem), Dersaadet, 1332
• İlber Ortaylı; Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu, İstanbul, 2002
• Paul Kennedy; Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri: 1500'den 2000'e Ekonomik Değişme ve Askeri Çatışmalar, (Çev. Birtane Karanakçı), Ankara, 1984,
• Vladimir İlyiç Lenin; Kapitalizmin En Yüksek Aşaması: Emperyalizm, (Çev. Olcay Geridönmez), İstanbul, 2001
• Mahmut Muhtar (Paşa); Maziye Nazar: Berlin Antaşmasından Birinci Dünya Savaşı'na Kadar Avrupa ve Türkiye-Almanya ilişkileri, (Translcript, Nurcan Fidan), Ankara, 1999
• Erol Ulubelen; İngiliz Gizli Belgelerinde Türkiye, İstanbul, 1967
• Cenk Reyhan; "Şark Meselesinin Helen Kökenleri", Folklor/Edebiyat, 2005/1, c. 11, sayı 41, s. 156-157
• Albert Hourani; Arap Halkları Tarihi, (Çev. Yavuz Alogan), (Haz. Tanıl Bora), Istanbul, 1997
• Stefanos Yerasimos; Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye, (Çev. Babür Kuzucu), İstanbul, 1980
• Yuluk Tekin Kurat; Osmanlı İmparatorluğu'nun Paylaşılması, Ankara, 1986
• Karl Marx ve Friedrich Engels; Doğu Sorunu: Türkiye, (Çev. Yurdakul Fidancı), Ankara, 1977
• Ulrich Trumpener; Germany and the Ottoman Empire: 1914-1918, New Jersey, 1968
• Bunyar Vaylet; şarkta İngiliz-Alman Rekabeti, (Ter. Bedii Fikri), Dersaadet, 1332
• Celal Nuri; İttihad-ı İslam ve Almanya, İstanbul, 1333
• Doğan Avcıoğlu; Türkiye'nin Düzeni: Dün-Bugün-Yarın, Ankara, 1987
• lek Jaeck; Balkan Harbinden Sonra şarkta Almanya. Dersaadet, 1331
• Cel'al Nuri; İttihad-ı İslâm (İslâmin Mazisi, Hali, İstikbali), İstanbul, 1331
• H. Bayram Soy; Almanya'nın Osmanlı Devleti Üzerinde Ingiltere ile Nüfuz Mücadelesi (1890-1914), Ankara, 2004
• H. Bayram Soy; "Il. Wilhelm, Weltpolitik ve II. Abdülhamit", Türkler Ansiklopedisi, (Ed. H. Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Ank. 202, c. 13, s. 25-33
• Zafer Toprak; Türkiye'de Milli iktisat (1908-1918), İstanbul, 1982.
• Edward Mead Earle; Bağdat Demir ve Petrol yolu Savaşı (1903- 1923), (Çev. K. Yargıcı, N. Uğurlu), İstanbul, 2003
• Richard J. B. Bosworth; "İtalya ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Sonu", Osmanlı İmparatorluğu'nun Sonu ve Büyük Güçler, (Ed. Marian Kent), (Çev. Ahmet Fethi), İstanbul, 1999
• Feroz Ahmad; İttihat ve Terakki (1908- 1918), (Çev. Nuran Yavuz), İstanbul, 1999
• Alan Bodger; "Rusya ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Sonu", Osmanlı İmparatorluğu'- nun Sonu ve Büyük Güçler, (Ed. Marian Kent), (Çev. Ahmet Fethi), İstanbul 1999
• L. Bruce Fulton; "Fransa ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Sonu", Osmanlı Imparatorluğu- 'nun Sonu ve Büyük Güçler, (Ed. Marian Kent), (Çev. Ahmet Fethi), İstanbul 1999
• Fahir Armaoğlu; Siyasi Tarih:1789-1980, Ankara, 1973
• Jehuda Wallach; Bir Askeri Yardımın Anatomisi, (Çev. Fahri Çeliker), Ankara, 1977
• Helmuth von Moltke; Türkiye'deki Durum ve Olaylar üzerine Mektuplar, (1835-1839), (Çev. Hayrullah örs), Ankara, 1960
• Tahsin Paşa; Abdülhamid: Yıldız Hatıraları, İstanbul, 1931
• A. Gündüz Ökçün; "XX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Maden Üretiminde Türk Azınlık ve Yabancı Payı", Yavuz Abadan'a Armağan, AÜSBF yay., 1969
• Şevket Pamuk; Foreign Trade, Foreign Capital and the Periphelization of the Ottoman Empire, 1830-1913 Ph. D, Submitted to Berkeley Un., of California,1978,
• Matthew Smith Anderson; Doğu Surunu (1774-1923): Uluslararası Ilişkiler üzerine Bir İnceleme, (Çev. İdil Eser), İstanbul, 2000
• Süleyman Kani İrtem; Şark Meselesi: Osınanlı Sömiirgeleşme Tarihi, (Haz. Osman Selim Kocahanoğlu), İstanbul, 1999
• Vedat Eldem; Osmanlı İmparatorluğu'nun iktisadi Şadan Üzerine Bir Tetkik, Ankara, 1994
• Şerif Mardin; Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, (Çev., Mümtaz'er Türköne, Irfan Erdoğan, Fahri Unan), (Haz., Ömer Laçiner), İstanbul, 1996
• Şerif Mardin; Jön Türklerin Siyasi Fikirleri: 1895-1908, İstanbul, 1989
• Uriel Heyd; Türk Ulusçuluğunun Temelleri, (Çev. Kadir Günay), Ankara, 2002
• Taha Parla; Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye'de Korporatizm, (Haz. Füsun Üstel-Sabir Yficesoy), İstanbul 1993
• Bernard Lewis; Modern Türkiye'nin Doğuşu, (Çev. Metin Kıratlı), Ankara, 1991
• Niyazi Berkes; Türkiye'de Çağdaşlaşma, İstanbul 1978
• Ziya Gökalp; "iktisadi Vatanperverlik", Yeni Mecmua, c. 2., sy., 43, 9 Mayıs 1918
• Tekin Alp; "Harb ve İktisad-l- Milli İktisad", Yeni Mecmua, c. 3., sayı 59, 29-Ağustos, 1918
• Tekin Alp: Osmanlı Imparatorluğu'nun Son Devrinde Bir Aydın", IX. TTK Kongresi, Ankara, 1988
• Philip H. Stoddard; Teşkilat-1 Mahsusa, (Çev. Tansel Demirel), İstanbul, 1933
• Murat Özyüksel; Hicaz Demiryolu, İstanbul, 2000, s. 55.
• Selim Deringil; "Osmanlı İmparatorluğu'nda Geleneğin Icadı: Muhayyel Cemaat (Tasarlanmış Topluluk) ve Panislamizm", Toplum ve Bilim, Sayı 54/55, Yaz/Güz 1991
• Doğan Avcıoğlu; Milli Kurtuluş Tarihi (1838-1995). İstanbul, 1974