Ottoman-Russion Struggle for Power Over Wallachia and Moldavia from The Treaty of Küçük Kaynarca Until The Treaty of Yaş

Yıl 2019, Cilt: 83 Sayı: 297, 605 - 632, 01.08.2019

Sinan Yüksel

https://doi.org/10.37879/belleten.2019.605

Öz

Treaty of Küçük Kaynarca was one that changed all balances for the benefit of Russia and paved the way for the accretion of Crimean Dynasty. In addition, this treaty was qualifi ed enough to be able to rise the infl uence of Russia in Wallachia and Moldavia. After the implementation of treaty, Russia and the Ottoman Empire began to struggle for power over Crimea and then,regions of Wallachia and Moldavia. By having annexed Crimea in 1783, Russia removed the most important obstacle for expansion towards the Black Sea and the Balkans. The regions of Wallachia and Moldavia became more important for two empires afterwards. While Russia was trying to increase its infl uence by assigning a consul in the region, the Ottoman Empire, being unable to prevent it meantime, tried to disallow the decrease of its power over region by closely following the activities of Principalities of Wallachia and Moldavia, and Russian Consulate. However, the activities of Russian Consulate there and the precedence of Russia in wars held between two empires gradually led the increase of Russian infl uence over the regions of Wallachia and Moldavia.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Russia, Wallachia and Moldavia, Ya. I. Bulgakov, S. Laşkarev

Küçük Kaynarca’dan Yaş Antlaşmasına Kadar Eflak-Boğdan Üzerinde Osmanlı-Rus Nüfuz Mücadelesi

Öz

Küçük Kaynarca Antlaşması Karadeniz'in kuzeyinde tüm dengeleri Rusya lehine değiştiren ve Kırım Hanlığının ilhakına zemin hazırlayan bir antlaşmaydı. Bu antlaşma aynı zamanda Rusya'nın Eflak-Boğdan'da etkisini arttırabilecek nitelikteydi. Antlaşmanın yürürlüğe girmesinden itibaren Rusya ile Osmanlı Devleti önce Kırım sonrasında da Eflak-Boğdan'da nüfuz mücadelesi içine girdi. Rusya 1783'te Kırım'ı ilhak ederek hem Karadeniz hem de Balkanlara ilerleme istikametinde en önemli engeli ortadan kaldırdı. Bu tarihten sonra Eflak-Boğdan toprakları iki devlet için çok daha fazla önem kazandı. Rusya bölgeye konsolos atayarak nüfuzunu arttırmaya çalışırken, Osmanlı Devleti ise konsolosluğun açılmasına engel olamadığı süreçte Eflak-Boğdan Beyleri ve Rus konsolosunun faaliyetlerini çok daha yakından takip ederek bölgedeki nüfuzunun sarsılmasına müsaade etmemeye çalıştı. Bununla birlikte Eflak-Boğdan'daki Rus konsolosunun faaliyetleri ile iki devlet arasında yapılan savaşlardaki Rusların üstünlükleri, Eflak-Boğdan'da giderek Rus nüfuzunun artmasına neden oldu.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Rusya, Eflak-Boğdan, Ya. I. Bulgakov, S. Laşkarev

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Ali Emiri (AE) SABH. I (Abdülhamid I), 1659.
• BOA. AE. SABH. I, 86/5934.
• BOA. Bab-ı Asafi Divan-ı Hümayun Düvel-i Ecnebiye Defterleri (A.DVN.DVE.d.) 083/1- 160(166)
• BOA. A. DVN.DVE.d.092/10-7 (10)
• BOA. A.DVN. DVE. 18/35
• BOA. Cevdet Hariciye (C.HR.), 6974.
• BOA. (C.HR.), 74/3681.
• BOA. Cevdet Eyalet-i Mümtaze (C.MTZ) 11/35
• BOA. Hatt-ı Hümayun (HAT) 19/888. BOA. HAT, 22/1066. BOA. HAT, 44/1450.
• BOA.HAT, 1393/55688.
• BOA. HAT. 1442/59227.
• Ahmet Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet, İkinci tab’ı, Dersaadet (Matbaa-i Osmaniye) 1309.
• Anderson, Matthew Smith, Doğu Sorunu 1774-1923, Çeviren: İdil Eser, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2000.
• Decei, Aurel, “Boğdan”, İslam Ansiklopedisi, cilt:2, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Eskişehir 1997, ss. 697-705.
• Dokumente Prıvind Istoria Romimeı, Colectia Eudoxiu de Hurmuzaki, Rapoarte Consulara Ruse (1770- 1796), DIN „Arhiva Politica Externa a Rusıeı”, Moscova, Sub Ingrijirea Acad. A. Otetea, Romania 1962.
• Erim, Nihat, Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri: Osmanlı İmparatorluğu Antlaşmaları, C.1. Ankara 1953.
• Girs, A. A., “İz Proşlogo Rossiyskogo Konsulstva v Yassax”, Rossiya i Blijnıy Vostok, St.Peterburg 1906, ss. 1-46.
• ____________, “Moldavia i Valakhia Pered Turetskoi Voinoi 1787 g., ” Russkaya Starina, v. 96 (1898) St.Peterburg, ss. 633-655.
• Grosul, G. S. , Dunayskie Knyazhestva v Politike Rossii, 1774-1806, Kişinev 1975.
• Jelawich, Barbara, Balkan Tarihi 1, Çeviren: İhsan Durdu, Küre Yayınları, İstanbul 2006.
• Jorga, Nikolae, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, cilt:5, Çeviren: Nilüfer Epçeli, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2005.
• Karasu, Cezmi, “XIX. Yüzyılda Rusların Efl ak Boğdan İşgalleri” Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, c.12. Ankara 2002, ss. 741-749.
• Karpat, Kemal, “Efl ak”, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 10, Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1994, ss. 466-469.
• Kesselbrenner, G. L., Hronika Odnoy Diplomaticeskoy Karyeri, Moskva 1987.
• Köse, Osman, 1774 Küçük Kaynarca Andlaşması, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2006.
• ____________, “Balkanlarda Rus Konsolosluklarının Kuruluşu ve Faaliyetleri”, Turkish Studies, volume 1/2, Ankara (fall 2006). ss. 153-171.
• Markov, Demetrius Dvoichenko, “Russia and the First Accredited Diplomat in the Danubian Principalities, 1779-1807, Slavic and East-European Studies, Vol. 8, No: 3/4, (Autumn-Winter 1963), Canada, ss. 200-229.
• Maxim, Mihai, “Voyvoda”, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 43, İstanbul 2013, ss. 127-129.
• Panaite, Viorel, “Haraçgüzarlann Statüleri: XV. Ve XVIII. Yüzyıllarda Efl ak-Boğdan ve Transilvanyalılar Üzerine Bir Çalışma”, Osmanlılar, cilt: I, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999, ss. 373-383.
• Sözen, Zeynep, Fenerli Beyler, 110 Yılın Öyküsü (1711-1821), Aybay Yayınları, İstanbul 2000.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, cilt:4, kısım: I-II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1995.
• Yüksel, Sinan, “1781 Rus-Avusturya İttifakı ve Grek Projesi”, Güney Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, sayı 23 (2017/1), İstanbul 2017, ss. 99-122.
• Zinkeisen, Johann Wilhelm, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, cilt:6, Çeviren: Nilüfer Epçeli, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2011.