Yavuz Zırhlısı ve Tamirinin Türk-Yunan İlişkilerine Etkisi

Yıl 2019, Cilt: 83 Sayı: 297, 689 - 728, 01.08.2019

Tuğba Belenli

https://doi.org/10.37879/belleten.2019.689

Öz

I. Dünya Savaşı’nın hemen öncesinde Osmanlı Devleti donanmasına dâhil olan Yavuz, Türk tarihinde mümtaz bir yere sahip olan unutulmaz bir zırhlıdır. Çok kritik bir zamanda varlığıyla Osmanlı Devleti’ne güç veren bu zırhlı, savaş sırasındaki faaliyetleri ile olduğu kadar sonrasında da devlete güç ve prestij kazandırmıştır. Bu çalışmada şu konular hakkında bilgi verilmiştir; Yavuz’un Osmanlı Devleti’ne geçiş süreci, I. Dünya Savaşı sırasındaki faaliyetleri, bu faaliyetler sırasında aldığı hasarlar, tamiri için yapılanlar, tamirinin Türk-Yunan ilişkilerine etkisi ve son olarak da tamir sonrası durumu. Tamiri sürecinde Yunanlıların bir savaş tehdidi olarak gördükleri Yavuz, korkulanın aksine tamirinden sonra Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin barış siyaseti ve politikasının en önde gelen temsilcilerinden olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yavuz, Yunanistan, I. Dünya Savaşı, Donanma, Türk Dış Politikası, Türk-Yunan İlişkileri

Yavuz Armour Ship and Effect of its Repair on Turkish-Greek Relations

Öz

Yavuz that was included in the navy of the Ottoman State just before the World War I., is an unforgettable armour ship with a distinguished place in Turkish history. This armour ship, which provided power to the Ottoman State with its presence at a very critical time, gave the state power and prestige with its activities during and after the war. In this study, we have been informed about the following subjects; Yavuz’s transition process to the Ottoman State, activities during World War I., damages caused during these activities, constructions for repair, effect of reparation on Turkish-Greek relations and finally condition after repair. Yavuz, whom the Greeks saw as a war threat in the repair process, after being repaired, contrary to fear, has been one of the leading representatives of the Republic of Turkey’s peace politics and policy.

Anahtar Kelimeler

Yavuz, Greece, World War I., Naval Force, Turkish Foreign Policy, Turkish-Greek Relations

Kaynakça

• Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Cumhuriyet Arşivi (BCA). TBMM Tutanaklar
• Süreli Yayınlar Akşam Cumhuriyet
• Akalın, Durmuş, “Dünya Savaşı Öncesinde Goeben ve Breslau’ın Akdeniz’deki Faaliyetleri ve Çanakkale’ye Gelişleri”, Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi Dergisi, Çanakkale Özel Sayısı, Yıl: 21, Sayı: 65, Ankara 2015, ss. 146-161.
• Aksakal, Mustafa, The Ottoman Road to War in 1914, The Ottoman Empire and the First World War, Cambridge University Press, New York 2008.
• Avcı, Sinan, “Goeben (Yavuz), Breslau (Midilli)”, Deniz Kuvvetleri Dergisi, Sayı: 579, Kasım 2000, ss. 104-115.
• Bargut, Şemsettin, Birinci Dünya Harbi’nde ve Kurtuluş Savaşı’nda Türk Deniz Harekatı (Seferberlikten Lozan’a), Dz. K.K. Merkez Daire Başkanlığı Basımevi, Ankara 2000.
• Baş, Ersan, Türk Tarihinde Yavuz Zırhlısının Rolü, Piri Reis Araştırma Merkezi, Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul 2008.
• Bayar, Celal, Ben De Yazdım-Millî Mücadeleye Gidiş, 1. Cilt, Sabah Kitapları, İstanbul 1997.
• ____________, Ben De Yazdım-Millî Mücadeleye Gidiş, 4. Cilt, Sabah Kitapları, İstanbul 1997.
• Büyüktuğrul, Afi f, Büyük Atamız ve Türk Denizciliği, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara 1969.
• Cemal Paşa, Hatıralar-İttihat ve Terakki, I. Dünya Savaşı Anıları, (Haz.: Alpay Kabacalı), Türkiye İş Bankası Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2006.
• Erim, Nihat, Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri (Osmanlı İmparatorluğu Andlaşmaları), Cild 1, TTK Yayınları, Ankara 1953.
• Güleryüz, Ahmet - Bernd Langensiepen, 1828-1923 Osmanlı Donanması, 3. Baskı, Kaptan Yayıncılık, İstanbul 2007.
• Güvenç, Serhat - Dilek Barlas, “Bir Cumhuriyet Kurumu Yaratmak: Atatürk’ün Donanması, 1923-1939”, Türkiye’de Ordu, Devlet ve Güvenlik Siyaseti, (Ed.: İsmet Akça, Evren Balta Paker), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2010.
• Halsey, Francis Whiting, The Literary Digest History of the World War, Volume 1, Funk&Wagnalls Company, USA 1919.
• Holmes, Richard, The First World Wars In Photographs, Carlton Book Limited, London 2001.
• Hough, Richard, Dreadnought: A History of the Modern Battleship. Cornwall, UK 2003.
• Işın, Ekrem; Osmanlı Donanmasının Seyir Defteri: Gemiler, Efsaneler, Denizciler, Pera Müzesi Yayınları, İstanbul 2009.
• Keleş, Nejdet, “Birinci Dünya Savaşı Öncesi ve Sonrasında Almanlarda Türk İmgesi”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 24, 2016, ss. 113-142.
• Kraus, Yrb. Th, Yrb. Karl Dönitz, Kader Gemileri Yavuz ve Midilli, (Çev.: A. Göke Bozkurt), İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2012.
• MacFie, A. L. “The Straits Question in The First World War, 1914-1918”, Middle Eastern Studies, Vol.19, No.1, Taylor&Francis, 1983, ss. 43-74.
• Mahmut Şevket Paşa, Mahmut Şevket Paşa’nın Günlüğü, Arba Yayınları, İstanbul 1988.
• Mehmetefendioğlu, Ahmet Cemal, Necip Gürel, “Yavuz-Havuz Davası”, Tarih Okulu Dergisi, Yıl 7, Sayı XIX, Eylül 2014, ss. 233-267.
• Menteşe, Halil, Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe’nin Anıları, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul 1986.
• Mithat, Ali Haydar, Hatıralarım, Güler Basımevi, İstanbul 1946.
• Oran, Erdoğan, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Bir Kurum Olarak Bahriye Vekâleti, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara 2012.
• Öksüz, Hikmet, “Yunanistan’daki Türkiye Karşıtı Basın-Yayın Faaliyetleri ve Türk Hükümeti’nin Aldığı Tedbirler (1923-1938)”, Atatürk Dergisi, Cilt 3, Sayı: 2, 2002, ss. 97-106.
• Richter, Heinz, “The Impact of the Confi scation of the Turkish Dreadnoughts and of the Transfer of Goeben and Breslau to Constantinople Upon the Turkish Entry into WWI”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Yıl 11, Bahar 2013, Sayı: 15, ss. 1-16.
• Lisle A. Rose, Power At Sea: The Age of Navalism 1890-1918, University of Missouri Press, Columbia and London, 2007.
• Sâbis, Ali İhsan, Harp Hatıralarım, Birinci Cihan Harbi, Birinci Cild, Nehir Yayınları, İstanbul 1990.
• Sander, Oral, Anka’nın Yükselişi ve Düşüşü-Osmanlı Diplomasi Tarihi Üzerine Bir Deneme, İmge Yayınları, 1993.
• Sanders, Liman von, Türkiye’de Beş Sene, (Haz.: Muzaff er Albayrak), Yeditepe Yayınevi, 3. Baskı, İstanbul 2007.
• Staff , Gary, German Battlecruisers: 1914–1918, Osprey Books, Oxford, 2006.
• ____________, German Battlecruisers of World War One: Their Design, Construction and Operations, Seaforth Publishing, Great Britain 2014.
• Şükrü S. Gürel, Tarihsel Boyut İçinde Türk Yunan İlişkileri (1821-1993), Ümit Yayıncılık, Ankara 1993.
• T.C.G. Yavuz’un Donanmadan Ayrılma Töreni 7 Haziran 1973, Deniz Kuvvetleri Dergisi Eki, Cilt: 79, Sayı: 483, İstanbul, Ekim 1973.
• Trumpener, Ulrich, “The Ottoman Empire”, The Origins of World War I, (Ed.: Richard F. Hamilton, Holger H. Herwig),Cambridge University Press, New York 2007, ss. 337-355.
• ____________, “Turkey Enters The War”, (Ed.: Hew Strachan), The Oxford Illustrated History of The First World War, New Edition, Oxford University Press, Oxford 2014, ss. 80-91.
• Tuchman, Barbara, “Yavuz ve Midilli’nin İstanbul’a Gelişi ve Bu Gelişin Doğurduğu Sonuçlar”, Deniz Kuvvetleri Dergisi, Sayı: 553, Ankara 1992, ss. 18-31.
• Tuna, Ozan, “Amiral Souchon’un Donanma Komutanı Olması ve Rus Limanlarının Bombalanması (29 Ekim 1914)”, OTAM, 36 /Güz 2014, ss. 201-227.
• Tunaboylu, İskender “Tarihin Son Dretnotu: Yavuz (Goeben)”, Turkish Studies, Volume 10/1 Winter 2015, ss. 771-802.
• Vardar, Galib; Samih Nafi z Tansu, İttihat ve Terakki İçinde Dönenler, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 1960.
• Yılmaz, Hasan, Tarihe Düşülen Notlar-1, Yasama Yılı Açılışlarında Cumhurbaşkanlarının Konuşmaları-1 (1 Mart 1924-14 Aralık 1987), TBMM Basımevi, Ankara 2011.
• White, Jon (Ed.), All About History Book of War 1847-1938, Volume 1, Imagine Publishing, İngiltere 2014. İnternet Kaynakları
• Çolak, Mustafa; “Goeben’i İçindekilerle Beraber Alırız”, Habertürk, 14 Eylül 2014, https://www.haberturk.com/yasam/haber/990041-goebeni-icindekilerle- beraber-aliriz.