Osmanlı Ailesinin Savaşlarda Şehit Olan Üyeleri

Yıl 2017, Cilt: 81 Sayı: 290, 67 - 88, 01.04.2017

Haldun Eroğlu

https://doi.org/10.37879/belleten.2017.67

Öz

Klasik dönem Osmanlı imparatorluğunun üzerinde yorum yapılan temel konularından biri de Osman’ın ailesine mensup erkek üyelerin taht kavgalarına karışmaları ve ülkenin içine düştüğü kaotik durumdur. Özellikle taht kavgalarının sonucunda ortaya çıkan kardeş katli meselesi ilgi çekici bulunmuş ve bu çerçevede konu daha çok öne çıkarılmıştır. Ancak Osmanlı ailesinin üyeleri, yetişmiş profesyonel yöneticilerin olmamasına da bağlı olarak, üstlendikleri askeri ve idari görevlerle imparatorluğun kuruluşunda önemli katkılar yapmışlardır. Gerek ordu komutanı olarak gerek ele geçirilen yerlerin yönetiminde sağladıkları bu katkılar kaynaklara ayrıntılı biçimde yansımıştır. Elinizdeki bu çalışmada da Osmanlı fetihlerine katkıda bulunmak üzere yapılan savaşlara katılarak önemli yararlılıklar gösteren ve savaş meydanlarında şehit olan aile üyeleri ele alınmıştır. Kaynakların derinlemesine incelenmesinden anlaşıldığına göre imparatorluğun özelikle ilk yüz yılında aileye mensup üyeler ordu komutanı olarak savaşlara katılmışlar ve bunlardan yedi tanesi savaş meydanında şehit olmuştur. Savaşırken hayatını kaybeden aile üyelerinin şehit olmalarına bağlı olarak kutsiyet atfedilerek mezarlarının türbe haline gelmesi ise hayli dikkat çekicidir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, şehit, fetih, aile üyesi, kardeş katli

Ottoman Family Members Martyred on the Battlefield

Öz

One of the main issues commented on the Classical Age of the Ottoman Empire is the Ottoman (Osman’s) male family members’ rivalry for the throne, and also the chaotic situation of the country. Especially the issue of “fratricide” as a result of throne rivalry has been taking more interest in this context and the subject is highligted more. However, due to the lack of trained professional administerers, members of the Ottoman family have made significant contributions to the foundation of the Empire by undertaking military and administrative tasks. Their notable contributions both as the army commander and the administerer in the captured lands are reflected in detail on the archival documents. In this study, Ottoman family members, who were martyred on a battlefield showing significant efficacy in order to contribute to the Ottoman conquests, are studied. On the evidence of the depth study of the sources, the members of Ottoman family, especially in the first hundred years, involved in many wars as army commanders and seven of them lost their lives on battlefield. Due to the martyrdom of family members during warfare, the sanctity attributed to their graves, which were considered a shrine, is quite remarkable.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, martyr, conquest, family member, fratricide

Kaynakça

• Aka, İsmail, Timur ve Devleti, TTK yay. Ankara 1991.
• Akman, Mehmed, Osmanlı Devleti’nde Kardeş Katli, Eren yay. İstanbul 1997.
• Anonim Osmanlı Kroniği(1299-1512), (Haz. Necdet Öztürk), Türk Dünyası Araştır- maları Vakfı, İstanbul 2000.
• Anonim Tevârih-i Âl-i Osman, (Giese Neşri), (haz Nihat Azamat), Marmara Üniver- sitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yay. İstanbul 1992.
• Âşık Paşazade, Osmanoğullarının Tarihi, (Haz. Kemal Yavuz- M. A. Yekta Saraç), İstanbul 2003.
• Aziz. b. Erdeşir-i Esterabadî, Bezm u Rezm, (çev. Mürsel Öztürk), TTK yay. An- kara 2014.
• Doukas, Decline and Fall Of Byzantıum to the Ottoman Turks, Wayne State University Press, Detroit 1975.
• Ebu Bekr-i Tıhranî, Kitâb-ı Diyarbekriyye, (çev. Mürsel Öztürk), Kültür Bakanlığı yay. Ankara 2001.
• Eroğlu, Haldun, Osmanlılar Yönetim ve Strateji, İstanbul 2006.
• “Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşunda Hanedan Üyelerinin Rolü”
• Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı
• (Isparta/Mayıs 2012).
• Osmanlı Devletinde Şehzadelik Kurumu, Akçağ yay. Ankara 2004.
• Gelibolulu Âli, Kitabü’t-Tarih-i Künhü’l-Ahbâr, (haz. Ahmet Uğur, Mustafa Çuha- dar, Ahmet Gül, İbrahim Hakkı Çuhadar), Kayseri 1997.
• Hadidî, Tevârih-i Âl-i Osman, (haz. Necdet Öztürk), Marmara Üniversitesi, Edebi- yat Fak. Yay. İstanbul 1991.
• Halaçoğlu, Yusuf, XIV-XVII Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilâtı ve Sosyal Yapı, Ankara 1996, s. 197-202.
• Hayrullah Efendi, Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye Tarihi, c 5, İstanbul 1277.
• Hoca Sadettin, Tacü’t-Tevârih, (Sad. İsmet Parmaksızoğlu), Kültür Bakanlığı yay. Ankara 1979.
• Iorga, Nicolae, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, (çev. Nilüfer Epçeli), c. I, İstanbul 2005.
• İbn Arabşah, Acaibü’l- Makdur fi Nevaibü’t-Timur (Tarih-i Timurleng) (Osmanlıca çeviri Nazmizâde Efendi), İstanbul 1377.
• İbn Kemal, Tevârih-i Âl-i Osman, I. Defter, (haz. Şerafettin Turan), TTK yay. Ankara 1991.
• Tevârih-i Al-i Osman, II. Defter (yay. Şerafettin Turan), TTK yay. Ankara 1991.
• Tevârih-i Âl-i Osman, IV Defter, (haz. Koji Imazawa), TTK yay. Ankara 2000.
• İnalcık, Halil, Devlet-i ’Aliyye, Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar I, Türkiye İş bankası yay., Ocak 2010.
• Kantemir, Dimitri, Osmanlı İmparatorluğu’nun Yükselişi ve Çöküş Tarihi, (çev. Özde- mir Çobanoğlu), c. I., Cumhuriyet Kitapları, İstanbul 1998.
• Karamalı Nişancı Mehmed Paşa, Tevarihü’s-Selatini’l- Osmaniyye (Osmanlı Sultanları Tarihi), Osmanlı Tarihleri I, (çev. Konyalı İsmail Hakkı), İstanbul 1949.
• Lütfî Paşa, Tevarih-i Âl-i Osman, Matbaa-i Amire, İstanbul 1341.
• Neşri, Mehmed, Kitab-ı Cihan-Nümâ, (Yay. Faik reşit Unat-Mehmed Altay Köy- men), c. I, TTK yay. Ankara 1995.
• Nizamüddin Şâmî, Zafernâme, (terc. Necati Lugal), TTK yay. Ankara 1949.
• Tevârih-i Cedid-i Mir’at-ı Cihan, (Düzenleyen Atsız), İstanbul 1961.
• Özcan, Abdülkadir, “Fatih’in Teşkilat Kanunnamesi ve Nizam-ı Âlem İçin Kardeş Katli Meselesi”, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, c. 33, (İstanbul 1980-1981).
• Rûhî Tarihi, (Yaşar Yücel- Halil Erdoğan Cengiz, Oxford Nüshası, Değerlendir- me, Metnin Yeni Harflere Çevirisi, Tıpkı Basım ile Birlikte), TTK, Belgeler c. XIV, sayı 18 (Ankara 1992).
• Selâtin-nâme (1299-1490); (haz. Necdet Öztürk), TTK yay. Ankara 2001.
• Solakzâde, Solakzâde Tarihi, (haz. Vahid Çabuk), Kültür Bak. Yay. c. I, Ankara 1989.
• Turan, Osman, İstanbul’un Fethinden Önce Yazılmış Tarihi Takvimler, TTK yay., An- kara 2007.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, c. I TTK yay. Ankara 1994.
• “Sancağa Çıkarılan Osmanlı Şehzadeleri” Belleten, XXXVI, S. 156, (Ankara 1975).
• Wittek, Paul, Menteşe Beyliği, 13-15’inci Asırda Garbi Küçük Asya Tarihine Dair Tetkik, (çev. O. Ş. Gökyay) TTK yay. Ankara 1986.
• Yinanç, Mükrimin Halil, “Bayezid I” İ.A., c. II.
• “Ertuğrul Çelebi” İ.A., c. IV.
• Düsturname-i Enveri Medhal, Evkaf matbaası, İstanbul 1930.
• Yücel, Yaşar, Kadı Burhaneddin Ahmed ve Devleti, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi yay., Ankara 1970.
• Zacharıadou, Elızabeth A., “Ertogrul Bey il savrano di Teologo (Efeso)” Attı Del- la Socıeta Lıgure Dı Starıa Patrıa, Nuovo serie V, (LXXIX) Fasc I, Genona, 1965.
• Zınkeisen, Johann Wilhem, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, (çev. Nilüfer Epçeli), c. I, İstanbul 2011.