Alman Kaynaklarına Göre Çanakkale Savaşı ve Zaferi

Yıl 2016, Cilt: 80 Sayı: 289, 899 - 938, 01.12.2016

Necmettin Alkan

https://doi.org/10.37879/belleten.2016.899

Öz

Uzun bir geçmişe sahip olan Türk-Alman ilişkilerinin finali, 1914 Türk-Alman Askerî İttifakı ve 1914-1918 Birinci Dünya Savaşı’nda birlikte savaşmalarıdır. Üç kıtada, çok geniş bir coğrafya binlerce kilometrelik bir alanda yan yana harp eden Türklerin ve Almanların ortak cephelerinden biri de Çanakkale’dir. İtilaf Devletlerine karşı karada ve denizde birlikte savaşılan Çanakkale Savaşı’nda parlak bir zafer kazanılmıştır. Çanakkale Savaşı ve zaferi bütün yönleriyle Türk tarihçileri tarafından yeterince ele alınsa da ve gündeme getirilse de, Türkiye’nin müttefiki Almanya’nın bu savaştaki yeri ve zaferdeki katısı pek de araştırılmamıştır. Ayrıca konuyla alakalı mevcut araştırmalarda Alman kaynaklarına yeterince müracaat edilmemiştir. Makalemiz bu boşluğu doldurmak için kaleme alınmıştır. Türkiye’nin müttefiki olarak Almanya’nın Çanakkale Cephesi’ndeki askerî personel ve askerî mühimmat bakımından bu zaferdeki yeri ve rolü araştırılmıştır. Çalışmada birinci ve ikinci elden Alman kaynaklarına müracaat edilmiştir. Çalışma neticesinde ortaya çıkan sonuçlar şöyledir: Çanakkale Savaşı’nın kazanılmasında Almanya’nın askerî ve mühimmat olarak ciddî destekleri olmuştur. Çanakkale Cephesi’ne Türk Ordusu ile birlikte savaşan 500-700 arasında değişen komutan, subay, asker ve askerî uzman iştirak etmiştir. Özellikle de komuta kademesinde ciddî bir ağırlıkları vardı. Askerî malzeme olarak Almanya’da gelen önemli oranda silah desteği söz konusudur. Alman deniz altıları ve uçakları da bu savaş iştirak etmişlerdir. Cephe gerisinde ise istihbarat ve sağlık gibi alanlarda da benzer bir desteği vermişlerdir. Bu bilgiler ışığında makalemizde çıkan en önemli sonuç, Çanakkale zaferinin elde edilmesinde Alman subaylarının ve askerî yardımının önemli bir yere sahip olduğu şeklindedir.

Anahtar Kelimeler

Türk-Alman Askerî İttifakı, 1914-1918 Birinci Dünya Savaşı, Çanakkale Savaşı, Enver Paşa, Mustafa Kemâl Bey

According to German Sources Çanakkale Battle and Victory

Öz

Turkish-German relations has a long past and the final stance of those relations are Turkish-German Militaristic Alliance in 1914 and joint allied wage of fight against Entente between 1914-1918 during WWI. Turks and Germans shoulder to shoulder combated a war on three continents, at a relatively large geography of thousands of square kilometres. Çanakkale was one of the common front both nation defended and defeated both invaders France and UK. Çanakkale Battle, almost at all aspects has been tackled with by Turkish historians nowadays Germany’s contribution to this victory was not searched in detail. In addition, German sources on the issue were not seriously examined. This paper intends to fill this gap. The paper tries to unearth Germany’s share in the victory and its procuration of militaristic personnel and munition. First hand and second hand German sources have been examined and used during the work. The result born out of this work is that: German militaristic and munition support have a considerable share in Çanakkale victory. During Çanakkale Battle total number of German officers, experts and soldiers were fluctuated from 500 to 700. Especially in the level of command echelon Germany had dominance. Considerable amount of weaponry and munitions have been sent from Germany to the Çanakkale front. German, submarines and planes also took part in the battle. In front rear German espionage and health services also contributed waging of fight. Under the shed of above mentioned information, the most important output of this paper is that, German officers, militaristic aid have a considerable part on the victory of Çanakkale.

Anahtar Kelimeler

Turkish-German Militaristic Alliance, 1914-1918 WWI, Çanakkale Battle, Enver Pasha, Mustafa Kemâl Bey

Kaynakça

• Bundesarchiv/Militärarchiv, RM 5/2313, 157-158.
• Bundesarchiv/Militärarchiv, RMS 5/4050.
• Bundesarchiv/Militärarchiv, RM 5/2313, 212.
• Bundesarchiv/Militärarchiv, RM 2356, 211.
• Bundesarchiv/Militärarchiv, N 78/3, 16-20.
• Bundesarchiv/Militärarchiv, RM 5/2309, 101.
• Bundesarchiv/Militärarchiv, RM 5/4050, 161-162.
• Bundesarchiv/Militärarchiv, RM 40/1, 1-71.
• Bundesarchiv/Militärarchiv, N 247/50 , 21
• Bundesarchiv/Militärarchiv, N 78/3, 30.
• Bundesarchiv/Militärarchiv, RM 40/59, 22.
• Bundesarchiv/Militärarchiv, RM 40/62, 36-39.
• Bundesarchiv/Militärarchiv, RM 40/171, 127-128.
• Bundesarchiv/Militärarchiv, RM 40/59, 18.
• Bundesarchiv/Militärarchiv, RM 40/1, 14-16.
• Bundesarchiv/Militärarchiv, W 10/51475.
• Bundesarchiv/Militärarchiv, RM 8/1945, 4-14.
• Hermann, Lorey, Der Krieg in den türkischen Gewässern, Verlag von Mittler, Berlin 1928.
• Hersing, Otto, U21 rettet die Dardanellen, 3. bs, Koehler Verlag, Leipzig 1932.
• Horaczek, Adolf, Als deutscher Soldat 1914/18 von der Westfront an die Osmanische Front, Hamburg Verlag, Berlin 2014.
• Kannengiesser, Hans, Çanakkale’de Türklerle Beraber Bir Alman Albayın Gözünden Ça- nakkale, çev. Mehmet Serez, Timaş Yayınları, İstanbul 2009.
• Mühlmann, Carl, Çanakkale Savaşı, çev. Sedat Umran, Timaş Yayınları, İstanbul 1998.
• Pomiankowski, Joseph, Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküşü, çev. Kemal Turan, Kayı- han Yayınları, 2. bs, İstanbul 2014.
• Von Sanders, Liman, Türkiye’de Beş Sene, yay. Muzaffer Albayrak, Yeditepe Yayın- ları, 2. bs, İstanbul 2006.
• Von Schmiterlöw, Bernard, Aus dem Leben des Generalfeldmarschals Freiherr v.d. Goltz-Pascha, K. F. Köhler Verlag, Berlin 1926.
• Wehrle Paşa, “Aus meinem türkischen Tagebuch”, Die schwere Artillerie, sy. 3/3, (1926), ss. 33-36.
• Alkan, Necmettin, Die deutsche Weltpolitik und die Konkurrenz der Mächte um das osma- nische Erbe. Die deutsch-osmanischen Beziehungen in der deutschen Presse 1890 -1909, Lit Verlag, Münster 2003.
• Beloch, Julius, Griechische Geschichte, 2. bs, c. II, Cambridge 2012.
• Kreiser, Klaus, Der Osmanische Staat 1300-1299, 2. bs, Oldenbourg Wissenschaft- sverlag, Münih 2008.
• Majoros, Ferenc - Rill, Bernd, Osmanische Reich 1300-1922. Die Geschichte einer Grossmacht, Verlag Styria, Wien/Köln 1994.
• Matuz, Josef, Das Osmanische Reich. Grundlinien seiner Geschichte, 2. bs, Primus Verlag, Darmstadt 1990.
• Mühlmann, Carl, Das deutsch-türkische Waffenbündniss im Weltkriege, Verlag Koehler, Leipzig 1940.
• Önsoy, Rifat, Türkiye’deki Almanya 1914-1918. Almanya’nın Türkiye’deki Kültürel Etkin- liği ve Robert Bosch, Atlas Yayınları, Ankara 2004.
• Wallach, L. Jehuda, Anatomie einer Militärhilfe. Die pruessisch-deutschen Militärmissionen in der Türkei 1835-1919, Droste Verlag, Düllsedorf 1976.
• Wolf, Klaus, Gelibolu 1915. Birinci Dünya Harbi’nde Alman-Türk Askerî İttifakı, çev. Eşref Bengi Özbilen, İşbankası Yayınları, İstanbul 2014.
• Alkan, Necmettin, “II. Abdülhamid Devrinde İstihdam Edilen İlk Alman Askeri Heyetinin Komutanı Otto von Kaehler ve İki Tarafın Beklentileri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, sy. 43, (2007), ss. 135-165.
• ______________, “Alman Kaynaklarına Göre Osmanlı Devleti’nin Birinci Dün- ya Savaşı’na Girmesi”, 1914’ten 2014’e 100’üncü Yılında Birinci Dünya Savaşı’nı Anlamak, Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, 20-21 Kasım 2014, İstanbul 2015, ss. 157-178.
• Ayan, Ergin, “Alman Subaylarının Hatıralarına Göre Çanakkale’de Mustafa Ke- mal”, Sosyalaraştırmalar Dergisi, sy. 3/11, (2010), ss. 92-102.
• Çalık, Ramazan,“Çanakkale Muharebeleri Üzerine Alman Bakışı”, Osmanlı Araştırmala- rı Dergisi, sy. 20, (2000), ss. 355-383.
• Çolak, Mustafa, “Çanakkale Savaşı’nda Yalnız Bırakılan Bir Müttefik: Almanya’nın Osmanlı İmparatorluğu’na Yardım Çabaları”, Türkler (Ed. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), c. XIII, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002. ss. 377-384.
• _____________, “Çanakkale Savaşları ve Almanya”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, 8 Ağustos 2010, sy 16, (2010), ss. 35-49.
• Gencer, Mustafa, “Çanakkale Savaşları’nda Türk-Alman İlişkileri”, Çanakkale Sa- vaşları Tarihi, Mustafa Demir (Yay.), İstanbul 2015, ss. 287-299.
• _____________, “Çanakkale Savaşlarında Alman Yardımı (1914-1916)”, I. Ulus- lar arası Tarihi ve Kültürel Yönleriyle Türk-Alman İlişkileri Sempozyumu, Ramazan Çalık(Yay.), Konya 2009, ss. 237-246.
• Görgülü, İsmet, “Çanakkale Zaferi Üzerine Alman İddiaları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, c. X/sy. 28, (1994), ss. 105-134.
• _____________, “Çanakkale’de Almanların Niyeti”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, sy. 1, (2003), ss. 161-182.
• Kılıç, Sezen, “Liman von Sanders’in Çanakkale Savaşları ile İlgili Bazı İddiala- rı”, Gazi Akademik Bakış, c. VII/sy. 14, (2014), ss. 2-19.
• Berliner Tageblatt und Handels-Zeitung.
• Der Troller.
• Norddeutsche Allgemeine Zeitung.
• Lagerzeitung für Wagna.
• Salzburger Chronik.