1916 ile 1919 Yılları Arasında Krakov Müstahkem Mevkii Hastanelerinde Osmanlı Askerleri (Polonya Kaynakları Işığında)

Yıl 2016, Cilt: 80 Sayı: 287, 261 - 278, 01.04.2016

Piotr Nykıel

https://doi.org/10.37879/belleten.2016.261

Öz

1916 ile 1919 yılları arasında, o zamanki Krakov Müstahkem Mevkii hastanelerinde en az 50 Osmanlı askeri bulunmuştu. Bu askerlerin 47’si, 15. Kolordu subay, astsubay ve erlerinden oluşmaktaydı. İşbu birlik, 1916 ile 1917 tarihleri arasında Alman Güney Ordusu bünyesinde Doğu Galiçya Cephesinde savaşmıştı. Kalan üç asker ise, 1914 ile 1918 tarihleri arasında Kafkas Cephesinde savaşan birliklerde görev yapmış ve muhtemelen Rus esaretinden vatanlarına Polonya üzerinden dönerken 1919 yılında Krakov’a gelmişlerdi. Söz konusu askerlere ait ayrıntılı kimlik ve adres bilgileri, birbirinden bağımsız olarak oluşturulmuş iki arşiv kaynağında bulunmaktadır: Bunların birincisi, Krakov Türkolojisinin kurucusu Prof. Tadeusz Kowalski’nin Ekim 1917’de yazdığı not defteridir. „Materiały dialektologiczne tureckie, przewa˙znie niewydane” [Çoğunluğu Yayımlanmamış Türk Diyalektoloji Materyali] başlıklı bu defter, Krakov’daki Polonya Bilim Akademisi ve Polonya Yetenek Akademisi Bilim Arşivi’nde bulunmaktadır. İkincisi ise, Krakov Belediyesi Mezarlıkları Müdürlüğü Arşivi’nde muhafaza edilen “postmortem inceleme sertifikaları”dır. Bu iki kaynak üzerinde yapılan arşiv araştırması neticesinde, işbu makalede yer alan iki asker listesi oluşturuldu. Ayrıca, makalede askerlerin kimlik ve adres bilgilerinin yanısıra Galiçya Cephesiyle ilgili ve daha önce hiç yayımlanmamış şarkılar ile Krakov’da medfun Osmanlı şehitlerinin mezarlarıyla ilgili bilgiler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Galiçya Cephesi, Kafkasya Cephesi, Galiçya Şehitleri, Tadeusz Kowalski, Krakov Türkolojisi, Krakov Rakowice

Ottoman Soldiers in the Hospitals of the Krakow’s Fortified Zone Between 1916-1919 (In the Light of Polish Sources)

Öz

In 1916-1919 in the then hospitals of the Krakow Fortified Zone were quartered at least 50 Ottoman soldiers. Most of them, i.e. 47, were the officers, non-commissioned officers and soldiers of the XV Corps – the unit which in 1916-1917 fought within the German Southern Army on the Eastern Galician Front. The remaining three soldiers served in the units deployed on the Caucasian Front between 1914 and 1918 and most probably came to Krakow in 1919 on their way back home from Russian captivity. The personal details and addresses of the above-mentioned soldiers can be found in two separately created archival sources: The first of them is a notebook written in October 1917 by the founder of the Krakow Turkish Studies Department Prof. Tadeusz Kowalski. This source was titled „Materiały dialektologiczne tureckie, przewa˙znie niewydane” [Mostly unpublished materials on Turkish dialectology] and can be found in the Scientific Archive of the Polish Academy of Sciences and the Polish Academy of Learning in Krakow. The second one are the “certificates of postmortem examination” preserved in the Administrative Archive of the Krakow Municipal Cemeteries. As a result of research work conducted upon the above mentioned sources, two lists of military personnel have been drawn up and published within this article. Besides the soldiers’ personal details and addresses, the article contains some songs about the Galician Front (never published before) and information on the Ottoman soldiers’ burials in Krakow.

Anahtar Kelimeler

Galician Front, Caucasian Front, Galician martyrs, Tadeusz Kowalski, Turkish Studies Department in Krakow, Rakowice Cemetery in Krakow

Kaynakça

• Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie [Krakov Polonya Bilim Akademisi ve Polonya Yetenek Akademisi Bilim Arşivi]: Prof. Tadeusz Kowalski’nin mirası: „Materiały dialektologiczne tureckie, przewa˙znie niewydane” [Çoğunlukta Yayımlanmamış Türk Lehçebilim Materyali], Dosya No: K III-4, 110.
• Archiwum Pa 'nstwowe w Krakowie Oddz. V [Krakov Devlet Arşivi 5. Şube], Akta Cmentarzy Krakowskich (nieuporza˛dkowane) [Krakov Mezarlıkları Dosyası (düzeltimemiş)], Dosya No: 1914-17.19.
• Archiwum Zarza˛du Cmentarzy Komunalnych w Krakowie [Krakov Belediyesi Mezarlıklar Müdürlüğü Arşivi]: „˙ Swiadectwa ogla˛dzin po˙smiertnych” [“Postmortem inceleme sertifikaları”]: 3015/1916, 3016/1916, 3144/1916, 3268/1916, 3341/1916, 746/1917, 2217/1917, 2737/1917, 3142/1917, 2980/1918, 1479/1919, 2226/1919, 3549/1919.
• Birinci Dünya Harbi, VII nci Cilt, Avrupa Cepheleri, 1 nci Kısım (Galiçya Cephesi), T.C. Genelkurmay Başkanlığı Garp Tarihi Dairesi Resmi Yayınları, Seri No: 3, Gnkur. Basımevi, Ankara 1967.
• Dağlar, Oya, “Birinci Dünya Savaşında Osmanlı Ordularının Galiçya Cephesi’ne Gönderilmesi ve Cephe Gerisinde Yaşananlar”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, sy. 10, y. 5/2006, s. 45-71.
• Dağlar, Macar Oya, “Galiçya Cephesi’nde Osmanlı Birlikleri ve Sağlık Hizmetleri (1916-1917)”, Osmanlı Bilim Araştırmaları, c. X, sy. 2/2009, s. 34-58.
• Krakov Belediye Mezarlıkları Rakowice Bölge Müdürü Tomasz Piekarski’nin yazara gönderdiği 5 Eylül 2013 tarihli ve DRI/524/74/13 nolu yazı.
• (derleme: Polska Akademia Umieja˛tno’sci, Instytut Historii), Polski Słownik Biograficzny, Zakład Narodowy Imienia Ossoli ’nskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław-Warszawa-Kraków 1968-1969, Tom XIV.
• Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Krakowie, Miejski Urza˛d Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej [Krakov Belediyesi Milli Meclisi, Beledi İdare ve Konut İşleri Kalemi], Dosya No: GK-UK-2-/e/1/59 dot. [ilgi]: cmentarze mahometa’nskie tureckie [Müslüman Türk Mezarlıkları].
• Shaw, Stanford J., The Ottoman Empire in World War I, Türk Tarih Kurumu, Volume 1, Ankara 2006, Volume 2, Ankara 2008.
• “Tadeusz, Kowalski 1889-1948. Materiały z Posiedzenia Naukowego PAU w dniu 19 czerwca 1998 r.”, W słu˙zbie nauki, nr 4, Polska Akademia Umieje˛tno'sci, Kraków 1999, s. 68.
• Yazman, Mehmet Şevki, Kumandanım Galiçya ne yana düşer? Mehmetçik Avrupa’da, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2011.