Financial Structure and Development of the Waqf of Muraddiye in Edirne (1598-1647)

Yıl 2014, Cilt: 78 Sayı: 283, 983 - 1032, 01.12.2014

Kayhan Orbay

https://doi.org/10.37879/belleten.2014.983

Öz

The present study looks at the financial history of the waqf of Muradiye in Edirne, one of the largest waqfs in the Balkans, in the first half of the 17th century. In some years, the harvest in the waqf villages was bad and grain prices went up due mainly to local natural disasters. However, the waqf did not go through a period of financial crisis to the extent which disturbed its regular functioning and ceased its charitable activities and services. Short-term financial difficulties that might last more than a financial year resulted from harvest failures and even shorter ones resulted from uneven cash flow due to the temporal imbalance between collection of rural incomes and regular expenditures. Financial distresses were relieved and cash flow smoothed out through receiving in advance payment for tax-farming, purchase on credit, borrowing and delaying salary and stipend payments.

Anahtar Kelimeler

Muradiye, Financial History, Waqf, Edirne, 17th century

Edirne Muradiyye Vakfı’nın Mali Yapısı ve Gelişimi (1598-1647)

Öz

Bu çalışma Balkanların en büyük vakıflarından biri olan Edirne’de kurulu Muradiye Vakfı’nın XVII. yüzyılın ilk yarısındaki mali tarihini incelemektedir. Bazı yıllarda, çoğunlukla yerel doğal afetler nedeniyle vakıf köylerindeki hasat düşük ve hububat fiyatları yüksektir. Ancak vakıf düzenli işleyişini aksatacak ve hayır hizmetlerini kesintiye uğratacak bir mali kriz döneminden geçmemiştir. Bir yıldan daha uzun sürebilen kısa dönemli mali sıkıntılar kötü hasattan, daha da kısa süreli sıkıntılar ise kırsal gelirlerin toplanması ile düzenli harcamalar arasındaki zamansal fark yüzünden oluşan nakit akımı düzensizliğinden kaynaklanmaktadır. Mali zorlukların aşılması ve nakit akımının düzenlenmesi peşin iltizam bedeli tahsili, veresiye satınalım, borçlanma ve maaş ve aylık ödemelerinin ertelenmesi suretiyle sağlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Muradiye, Mali Tarih, Vakıf, Edirne, 17. yüzyıl

Kaynakça

• Akdağ, Mustafa, Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası, Celali İsyanları, İstanbul, Cem Yayınevi, 1995.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Edirne ve Civarındaki Bazı İmaret Tesislerinin Yıllık Muhasebe Bilançoları”, Türk Tarih Belgeleri Dergisi, 1964, I/2, 235-377.
• ------------------------------, “The Price Revolution of the Sixteenth Century: A Turning Point in the Economic History of the Near East”, International Journal of Middle East Studies, 1975, 6, s. 3-28.
• Barkey, Karen, Bandits and Bureaucrats, New York, Cornell University Press, 1994.
• Benedict, Philip, “Introduction”, Early Modern Europe, From Crisis to Stability, ed. Philip Benedict ve Myron P. Gutmann, University of Delaware Press, 2005, s. 11-14.
• Darling, Linda, Revenue-Raising and Legitimacy; Tax Collection and Finance Administration in the Otoman Empire 1560-1660, Leiden, E.J. Brill, 1996.
• ------------------------------, “Another Look at Periodization in Ottoman History”, Turkish Studies Association Journal, XXVI/2, 2002, s. 19-28.
• Faroqhi, Suraiya, “Vakıf Administration in Sixteenth Century Konya: The Zaviye of Sadreddin-i Konevi”, Journal of the Economic and Social History of the Orient, 1974, 17/2, s. 145-72.
• ------------------------------, “Rural Society in Anatolia and the Balkans during the Sixteenth Century, II”, Turcica, Revue D’Etudes Turques, XI, 1979, s. 103-153.
• ------------------------------, “Seyyid Gazi Revisited: The Foundation as Seen Through Sixteenth and Seventeenth-Century Documents”, Turcica, Revue D’Etudes Turques, 13, 1981, s. 90-121.
• ------------------------------, “A Great Foundation in Difficulties: Or Some Evidence on Economic Contraction in the Ottoman Empire of the Mid-Seventeenth Century”, Revue d’Histoire Magrebine, 47-8, 1987, s. 109-121.
• ------------------------------, “Agricultural Crisis and the Art of Flute-Playing: The Wordly Affairs of the Mevlevi Dervishes (1595-1652)”, Turcica, Revue D’Etudes Turques, 20, 1988, s. 43-69.
• ------------------------------, “Crisis and Change, 1590-1699”, An Economic and Social History of the Ottoman
• Empire, 1300-1914, ed. Halil İnalcık ile Donald Quataert, New York, Cambridge University Press, 1994, s. 413-636.
• ------------------------------, “Politics and Socio-Economic Change in the Ottoman Empire of the Later Sixteenth Century”, Süleyman the Magnificent and His Age, The Ottoman Empire in the Early Modern World, ed. Metin Kunt ve Christine Woodhead, London, Longman, 1995, s. 91-113.
• Goldstone, Jack, A., “East and West in the Seventeenth Century: Political Crises in Stuart England, Ottoman Turkey, and Ming China,” Comparative Studies in Society and History, 30/1, 1988, s. 103-42.
• McGowan, Bruce, Economic Life in the Ottoman Europe; Taxation, Trade and the Struggle for Land, 1600-1800, Cambridge, Cambridge University Press, 1981.
• Gökbilgin, Tayyib M. Edirne ve Paşa Livası; XV. ve XVI. Asırlarda Vakıflar – Mülkler – Mukataalar, İstanbul, İşaret Yay., 2007.
• Griswold, William, J., The Great Anatolian Rebellion 100-1020 / 1591-1611, Berlin, Klaus Schwarz, 1983.
• ------------------------------, “Climatic Change: A Possible Factor in the Social Unrest of Seventeenth Century Anatolia”, Humanist and Scholar, Essays in Honor of Andreas Tietze, eds. Heath, W., Lowry and Donald, Quataert, Istanbul, The Isis Press and the Institute of Turkish Studies, 1993, s. 37-57.
• Hathaway, Jane, “Problem of Periodization in Ottoman History”, Turkish Studies Association Bulletin, 1996, 20/2, s. 25-31.
• Hobsbawm, E. J. “The General Crisis of the European Economy in the 17th Century-I”, Past and Present, 5, 1954, s. 33-53.
• Hütteroth, Wolf-Dieter, Landliche Siedlungen im südlichen Inneranatolien in den letzten Hütteroth
• Wolf-Dieter, “The Demographic and Economic Organization of the Southern Syrian Sancaks in the Late 16th Century”, Social and Economic History of Turkey (1071-1920)
• papers presented to the Fisrt International Congress on the Social and Economic History of Turkey, Hacettepe University, Ankara, July 11-13, 1977, ed. Osman Okyar and Halil İnalcık, Ankara, Meteksan, 1980, s. 35-47.
• İnalcık, Halil, “Military and Fiscal Transformation in the Ottoman Empire, 1600-1700”, Studies in Ottoman Social and Economic History, London, Variorum Reprints, 1985, V, s. 283-337.
• Kiel, Machiel, “Remarks on the Administration of the Poll Tax (Cizye) in the Ottoman Balkans and Value of Poll Tax Registers (Cizye Defterleri) for Demographic Research”, Etudes Balkaniques, 4, 1990, s. 70-104
• ------------------------------, “Hrazgrad – Hezargrad – Razgrad the Vicissitudes of a Turkish Town in Bulgaria”, Turcica Revue D’Etudes Turques, vol. XXI-XXIII, 1991, s. 495-563
• Kuniholm, P. I. “Archaeological Evidence and Non-Evidence for Climatic Change,” The Earth’s Climate and Variability of the Sun Over Recent Millennia, Phil. Trans. R.
• Soc. Lond. A, eds. S. J. Runcorn and J. C. Pecker, 1990, s. 645-55.
• Orbay, Kayhan, “Vakıfların İktisadi Boyutu; Yeni Arşiv Kaynakları ve İktisadi Yaklaşımlar”, 6. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi Bildirileri (The Sixth International Congress of Turkish Culture), Ankara, Pulat, 2009, cilt III, s. 1463-1474.
• ------------------------------, “Muhasebe Defterlerine Göre 17. Yüzyıl Başlarında Üç Şerefeli Camii Vakfı”, H.Ü. Türkiyat Araştırmaları, Sayı 15, 2011, s. 159-165.
• ------------------------------, “Bursa’da Sultan II. Murad Vakfı’nın Mali Tarihi (1608-1641)”, İ.Ü. İktisat Fakültesi Mecmuası, cilt: 61, sayı 2, 2011, s. 293-322.
• ------------------------------, “Gazi Süleyman Paşa Vakfı’nın Mali Tarihi ve 17. Yüzyılda Trakya Tarımsal
• Ekonomisi”, A.Ü. Tarih Araştırmaları Dergisi, 30/49, 2011, s. 145-181.
• ------------------------------, “Edirne II. Bayezid Vakfı’nın Mali Tarihi (1597-1640)”, A.Ü. Güneydoğu Avrupa Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Dergisi (GAMER), 1/1, 2012, s. 113-141.
• ------------------------------, “Orhan Gazi Vakfı’nın Mali Tarihinden Bir Kesit (1593-1641)”, Vakıflar Dergisi, 38, 2012, s. 65-84.
• ------------------------------, “Financial Development of the Waqfs in Konya and the Agricultural Economy in the Central Anatolia (Late Sixteenth – Early Seventeenth Centuries)”, Journal of the Economic and Social History of the Orient, 55, 2012, s. 74-116.
• Orbay, Kayhan ve Hatice Oruç, “Sultan II. Murad’ın Edirne Câmi‘-i Şerîf ve Dârü’l-hadîs Vakfı (1592-1607)”, İ.Ü. Tarih Dergisi, 56, 2012/2, s. 1-24.
• Öz, Mehmet, Osmanlı’da Çözülme ve Gelenekçi Yorumcuları, İstanbul, Dergah Yayınları, 1997.
• ------------------------------, “Population fall in seventeenth century Anatolia: some findings for the district of Canik and Bozok”, Archivum Ottomanicum, 22, 2004, s. 159-171.
• Özel, Oktay, “Population Changes in Ottoman Anatolia During the 16th and 17th Centuries: The “Demographic Crisis” Reconsidered”, International Journal of Middle East Studies, 36, 2004, s. 181-205
• ------------------------------, “The Reign of Violence: the Celalis, c.1550-1700”, The Ottoman World, ed. Christine Woodhead, London-New York, Routledge, 2011, s. 184-202.
• Pamuk, Şevket, İstanbul ve Diğer Kentlerde 500 Yıllık Fiyatlar ve Ücretler, 1469-1998, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Aralık 2000.
• Parker, Geoffrey and Leslie M. Smith, “Introduction”, The General Crisis of the Seventeenth Century, ed. Geoffrey Parker and Leslie M. Smith, London, Routledge & Kegan Paul, 1978, s. 1-25.
• Rabb, Theodore, K. The Struggle for Stability in Early Modern Europe, New York, Oxford University Press, 1975.
• Şakul, Kahraman, “Bir Çalıştayın Ardından 17. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu: Kriz ve Dönüşüm”, Toplumsal Tarih, 223, 2012, s. 22-37.
• Todorova, Maria, N. “Was There a Demographic Crisis in the Ottoman Empire in the Seventeenth Century?”, Etudes Balkaniques, 2, 1988, s. 55-63.
• Uluçay, Çağatay, M. XVII. Asırda Saruhan’da Eşkiyalık ve Halk Hareketleri, İstanbul, Manisa Halkevi Yayınlarından Sayı: XI, 1944.
• White, Sam, The Climate of Rebellion in the Early Modern Ottoman Empire, New York, Cambridge University Press, 2011.
• Yerasimos, Stéphane, “Le Waqf du Defterdar Ebu’l Fazl Efendi et ses Bénéficiaires”, Turcica, Revue D’Etudes Turques, 33, 2001, s. 7-33.