Evaluation on Oghuz/Turkman Tribes and Tamgas (Seals) Apperaed in a Mamluk Source

Yıl 2008, Cilt: 72 Sayı: 264, 483 - 490, 01.08.2008

Altan Çetin

https://doi.org/10.37879/belleten.2008.483

Öz

al-'Ayni (1361-1451), a Turkish origin historian, with prolific knowledge in other Islamic sciences as well, was one of the leading personages of Mamluk historians. al-'Ayni served in various official posts in the times of Faraj, al-Mu'ayyad Shaykh, Tatar, Barsbay and Jaqmaq and produced many works, one of which is al-Sayf al-Muhannad fi Sirat al-Malik al-Mu'ayyad "Shaykh al-Mahmudi" telling about the reign and life of Sultan al-Mu'ayyad Shaykh. This work not only bears importance for the Mamluk history but also mentions the names of twenty-two of twenty-four Oghuz tribes and their tamgas as well as depicting the tamgas; which puts this work in a special place among Mamluk histories. Our paper aims at showing with evidence that al-'Ayni based his information about Oghuz on the work by Mahmud of Kashgar and we will attempt an evaluation. This information regarding the Oghuz Turks have not been studied to date and bears utmost importance.

Anahtar Kelimeler

Mamluk, Oghuz/Turkman, Turks, History

Bir Memlûk Kaynağında Yer Alan Oğuz/Türkmen Boyları ve Damgalarına Dâir Bir Değerlendirme

Öz

Memlûk müelliflerinin en önde gelen simalarından birisi, tarihçiliğinin yanı sıra İslâmî ilimlerde de yed-i tûlâ sahibi, Türk asıllı müverrih el-c Aynî 1361/ 1451 ’dir. el-c Aynî, Ferec, el-Müeyyed Şeyh, Tatar, Barsbay ve Çakmak devirlerinde, muhtelif resmî görevlerde bulunmuş ve çok sayıda eser telif etmiştir. el-c Aynî Türk asıllı olması ve Türkçeyi fevkalâde iyi bilmesi sebebiyle sultânlar ve ümerâ katında yüksek bir mevki ihraz etmişti. Kendisinden önce hiçbir kimsenin nail olamadığı bu istisnai konumu dolayısıyla el-c Aynî çağdaşı yazarların ulaşamayacağı belge ve bilgiye ulaşıyor; olayları birinci elden yaşayanlardan sorup öğrenebiliyordu. Geceleri sarayda uyuyor, kendi yazdığı tarihini sultanlara okuyarak Türkçeye tercüme ediyor; resmen elçilik görevini deruhte ediyor; dolayısıyla olayları çok yakından takip ediyor ve biliyordu. Yazdığı eserlerden birisi de Sultan el-Müeyyed Şeyh’in hayatını ve devrini anlattığı es-Seyf el-Mühenned fî Siret el-Melik elMü’eyyed “Şeyh el-Mahmûdî”’dir. Memlûk tarihi bakımından taşıdığı önem yanında bu eser, Oğuzlar’ın yirmi dört boyundan yirmi ikisinin isim ve damgalarından bahsetmesi ve damgaları eserinde göstermiş olması bakımından da Memlûk tarihleri arasında müstesna bir yer işgal eder1 . el- c Aynî’nin eserinde bu bilginin var olduğu başta bunu ilk olarak zikreden Prof. Dr. Faruk Sümer olmak üzere bazı mütehassıslar tarafından bilinmekle birlikte, henüz ilim âleminde tam olarak değerlendirilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Memlûk, Oğuz/Türkmen, Türkler, Tarih