Osmanlı Kuruluş Döneminde Devlet

Yıl 2012, Cilt: 76 Sayı: 276, 431 - 454, 01.08.2012

Nurdan Şafak

https://doi.org/10.37879/belleten.2012.431

Öz

Batı Anadolu'da küçük bir beylik olarak ortaya çıkan Osmanlı Beyliği'nin bir dünya devleti haline gelmesi Osmanlı tarih yazımında cevabı hâlâ netleşmemiş bir sorudur. Bu makalede; Osmanlı kuruluş dönemini anlatan birinci kaynaklardan Aşık Paşazade Tarihi, Ahmedî'nin Tarih ve İskendernamesi, Kenzü’l-Kübera ve Mehekkü'l-Ulema, Murad-Nâme, Kabus-Nâme, Garibname gibi kaynaklar esas alınarak kuruluş döneminde devletten ne anlaşılıyordu? Beylikten devlet olma sürecine nasıl geçildi? ve en önemlisi de devleti temsil eden sultan ve reaya arasındaki ilişkiler nasıldı? Benzeri sorulara cevap aranmaya çalışıldı.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Beyliği, Osmanlı kuruluş dönemi, devlet, sultan-reaya ilişkileri, fetih, gaza

The Concept of State in the Foundation Period of the Ottoman Empire

Öz

Ottoman historiography has not yet provided a precise answer to how the tiny Ottoman chieftom emerging in the Asia Minor became a world-wide empire. In this article, I will try to find answers to the following questions by taking as a basis those resources such as Aşık Paşazade History, Ahmedi’s History and İskendername, Kenzü'l-Kübera and Mehekkü'l-Ulema, Murad-Nâme, Kabus-Name, Garib-Name: What was understood from a state at the formation phase; how has the process of transit from chieftom to the state; and most importantly, how were the relationships between the sultan representing the state and his subject?

Anahtar Kelimeler

Ottoman Chieftom, Construction of the Ottoman State, relations between sultan and reaya, fetih and gaza

Kaynakça

• Ahmedî, Dâstân ve Tevârih-i Mülûk-i Âl-i Osmân, neşreden. N. Atsız (Osmanlı Tarihleri I içinde, s. 1-35), İstanbul 1949.
• Âşık Paşa, Garib-nâme, I/1, haz. Kemal Yavuz, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul 2000.
• Âşık Paşazade, Osmanoğulları’nın Tarihi, haz. Kemal Yavuz -M. A. Yekta Saraç, K Kitaplığı, İstanbul 2003.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Kamil Kepeci Defterleri, nr. 671; 672 ve 668.
• Bedr-i Dilşad’ın Murâd-Nâmesi, haz. Adem Ceyhan, MEB Yayınları, İstanbul 1997.
• el-Haj, Rifa’at Ali Abou, Modern Devletin Doğası, 16. Yüzyıldan 18. Yüzyıla Osmanlı İmparatorluğu, İmge Yay›nlar›, Ankara 2000.
• Emecen, Feridun, İlk Osmanlılar ve Batı Anadolu Beylikler Dünyası, Kitabevi, İstanbul 2003.
• ––––––––––, Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihî, C. I, ed. Ekmeleddin İhsanoğlu, İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi Yayınları, İstanbul 1994.
• Gibbons, Herbert Adam, Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu, çev. Bülent Arı, haz. Mustafa Everdi, 21. Yüzyıl Yayınları, Ankara 1998.
• İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), çev. Ruşen Sezer, YKY, İstanbul 2003.
• -------------- , “Osmanlılarda Saltanat Veraseti Usulü ve Türk Hakimiyet Telakkisi ile İlgisi, AÜSBED, XIV/1, (1959), 69-95.
• Kabusnâme, yay. haz. Orhan Şaik Gökyay, Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Yayınları, 1973.
• Kafadar, Cemal, Between Two Worlds, University of California Pres, Berkeley 1995.
• Koca, Sâlim, “Eski Türklerde Devlet Geleneği ve Teşkilatı", Türkler, II, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 823.
• Köprülü, Fuad, Osmanlı Devletinin Kuruluşu, TTK Basımı, Ankara.
• Lindner, Paul Rudi, Ortaçağ Anadolu'sunda Göçebeler ve Osmanlılar, çev. Müfit Günay, İmge Yayınları, Ankara 2000.
• Özcan, Abdülkadir, “Fatih’in Teşkilat Kanunnâmesi ve Nizam-ı Alem İçin Kardeş Katli Meselesi, İÜEFTD, 33, (Mart 1980-81), s. 7-51.
• Rosenthal, F., “Dawla”, EL(2), II, Leiden 1965, s. 177-178.
• Şeyhoğlu, Kenzü'l-Küberâ ve Mehekkü'l-Ulemâ, haz. Kemal Yavuz, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara 1991.
• Timur, Taner, Kurucu Efsaneler ve Devlet, Osmanlı Devletinin Kuruluşu Efsaneler ve Gerçekler, İmge Kitabevi, Ankara 2000.
• Unan, Fahri, İdeal Cemiyet İdeal Hükümdar İdeal Devlet -Kınalı-Zâde Ali'nin Medîne-i Fâzıla’sı, Lotus Yayınları, Ankara 2004.
• Wittek, Paul, Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu, Şirketi Mürettibiye Basımevi, İstanbul 1947.