İstanbul Arkeoloji Müzelerindeki Fildişi Pyksis

Yıl 2005, Cilt: 69 Sayı: 254, 59 - 64, 20.04.2005

Ayşe Aydın

https://doi.org/10.37879/belleten.2005.59

Öz

Buluntu yeri İstanbul olan, yaklaşık yarısı kırılmış, tabanı kaybolmuş
pyksisin üst bölümünde yatay üç sıra profil yer almıştır. Profil üzerinde pyksisin kapağının oturması için oluşturulan üst kısımda da kırıklar vardır. Pyksis üzerinde kabartma tekniğinde "Üç Kahin Kralın (Üç Müneccimin) yeni doğan İsa'ya secdesi" sahnesi işlenmiştir. Katlanabilir küçük bir tabureye oturan Meryem'in ayakları yüksek bir platforma basmaktadır. Başını da örten yumuşak kıvrımlara sahip uzun bir giysisi olan Meryem, elleriyle İsa'yı tutmakta, onu öne doğru uzatmaktadır. Annesinin elleri üzerinde yükselen çocuk İsa'nın annesi gibi uzun ve kıvrımları özellikle belirtilmiş bir giysisi vardır. İsa'da ellerini öne doğru uzatmış, kendisine verilen hediyeyi almaktadır.

Anahtar Kelimeler

İstanbul, Fildişi Pyksis, Meryem, İsa

Ivory Pyxis at the Istanbul Archaeology Museums

Öz

The ivory pyxis exhibited at the Istanbul Archaeology Museums was found in Istanbul. Half of it is broken and its base and lid are lost. Depicted on the object is the "Adoration of the Magi" in relief technique. The Virgin Mary is holding Jesus and is sitting on a small folding stool. To the back of the Virgin Mary there is an angel holding a sphere in his left hand and showing Jesus with his right hand forefinger. In front of these three figures there are Caspar, Melchior and Balthasar in their Persian attire. They have high caps, breeches, tunics with long sleeves and belts, and mantles. Two of the depictions of the Magi have survived intact, while only the face and part of a hand of the third have survived. The three are offering their gifts to Jesus. From an iconographic point of view, this pyxis resembles the pyxides in Rouen, Florence and the Vienna Art History Museum, while from a stylistic point of view it resembles the Barberini Diptych, the Maximianus Cathedra, the pyxides in Saint Petersburg and Florence, and the Jesus and Virgin Mary Diptychs. This pyxis must have been made sometime during the late 5th century or first half of the 6th century, in Constantinople.

Anahtar Kelimeler

Istanbul, Ivory Pyxis, Mary, Jesus

Kaynakça

• S. Atasoy-E. Parman, Anadolu Medeniyetleri II. Yunan/Roma/Bizans (Avrupa Konseyi 18. Avrupa Sanat Sergisi. 22 Mayıs-30 Ekim 1983) 1983, 195-196 C.106; Uygarlıklar Ülkesi Türkiye. Land of Civilisations, Turkey, 1985, 377 K. Nr: 275; A. Pasinli, İstanbul Archaeological Museums, 1996, 121, K. Nr: 111.
• Kitabı Mukaddes. Eski ve Yeni Ahit (Tevrat ve Incil). 1996, Matta Bap. 2,1-12; A. Weis, "Drei Könige", LCI I, 1994, 539 vd.
• Th. Klauserl, Aurum Coronarium, RM 59, 1944, 129 vd.; Th. Klauser, Aurum Coronarium, RAC I, 1950, 1010 vd.; F. Cumont, L'Adoration des Mages et L'Art Triomphal de Rome, Adi deha Pontifıcia Accademia Romana di Archeologia, Memorie Vol. III, 1932-33, 81 vd.
• T. Kraus, Das Römische Weltreich, 1990, Abb. 46. 196-197. 228 a-b. 234-235. 250-251. 255; C. Mango, Byzanz, 1986, 32 Abb. 35.
• Klauser, age. 148 vd.; R. Warland, Der Ambo aus Thessaloniki, Jahrbuch Deutsche Archeologische Institut 109, 1994, 374 vd. Abb. 5.
• J. Wilpert, Die Malerein der Katakomben Roms, 1903, 60. 116,1. 144. 166,2. 172,2. 212. 231. 239; W.F. Volbach ı , Frühchristliche Kunst, 1958, K. Nr: 120. 153. 179. 222. 248; F.W. Deichmann, Ravenna. Hauptstadt des Spâtantiken Abendlandes I, 1969, 75 Abb. 122-125; G. Jeremias, Die Holztür der Basilika S. Sabina in Rom, 1980, 48 vd. Taf. 41; S.Y. Ötüken, Ihlara Vadisi, 1990, 41-42. 12 Res. 4; M. Brandt-A. Effenberger, Byzanz. Die Macht der Bilder, 1998, 122-123 Abb. 109b. 110.
• Jeremias, age. 48 vd. Taf. 41; G. Kochl, Frühchristliche Sarkophage, 2000, Abb. 41-42. 46- 48. 54. 96.
• Wilpert, age. 60. 116,1; Volbachl, age. Abb. 112; W.F. Volbach, Elfenbeinarbeiten der Spkantike und des frühen Mittelalters, 1976, 127. 131.
• J. Kollwitz, Elfenbein, RAC IV, 1959, 1115 vd.; Volbach, age. 103, K. Nr: 173a-b. 186a.193. 193a. 194a. 195a; G. Koch , Frılhchristlkhe Kunst, 1995, 126 vd.
• W.F. Volbach , Silber- und Elfenbeinarbeiten vom Ende des 4.bis zum Anfang des 7. Jahrhunderts, in: Beinige zıır Kunstgeschichte und Archkdogie des Frühmittelalters. Akten zunı VII. Intemationalen Kogress für Frühmittelalterforschung, 21.-28. September 1958, 1962, 23 vd.; KLauser2 • age. 1124.
• Klauser , age. 1127 vd.; Volbach I, age. Abb. 226-235. 224-225; Volbach , age. K. Nr: 174. 187; W.F. Volbach 4, Zur Lokalisienıng frühchristlicher Prciden, Kunsthistorische Studien Festschrift F. Gerke, 1962, 85; K. Wessel, Studien zur öströmischen Elfenbeinskulptur, Wıssenschaftliche Zeitschrift der Universitk Greifswald II, 1952/53, 63 vd.; O. Mazal, Handbuch der Byzantinistik Geschichte. Religion. Sprache. Kunst, 1997, 167.
• Volbach , age. K. Nr: 171. 173. 199 Taf. 87. 97; Byzance. L'art byzantin dans les collections publiques françaises, 1992, 80 vd. K. Nr: 31.
• Volbach , age. K. Nr: 120. 153. 179. 222. 248; Deichmann, age. 75 Abb. 122-125; Jeremias, age. 48 vd. Taf. 41; Ötüken, age. 41-42. 12 Res. 4; Brandt-Effenberger, age. 122-123 Abb. 109b. 110.
• Volbach ,age. K. Nr: 190 Taf. 95; Warland, age. 374 vd. Abb. 5; A. Effenberger-H-G. Severin, Das Museum für Spk.antike und Byzantinische Kunst, 1992, 137 K. Nr: 51, 140-141 K. Nr: 53