Kızıldeniz'in Güneyinde Rekabet -Şeyh Said ve Fersan Adaları Meselesi-

Yıl 2005, Cilt: 69 Sayı: 255, 567 - 598, 20.08.2005

İlhan Ekinci

https://doi.org/10.37879/belleten.2005.567

Öz

Avrupa devletlerinin Kızıldeniz ile olan doğrudan ilgi ve irtibatları
coğrafi keşifler sonrası Portekiz'in Hint ticaretini kontrol altına almak için
buraya gönderdiği donanma ve bu donanmanın bazı stratejik noktaları işgal
etme çabalarına kadar uzanır. Memlukları ortadan kaldırmak suretiyle
Mısır'a, oradan Kızıldeniz sahillerine ulaşan Osmanlılar, Portekiz'le Hint
denizlerinde hakimiyet mücadelesi vermişler ancak başarısız olmuşlardı .
Daha sonraki yüzyıllarda özellikle Kızıldeniz'in Hint okyanusuna çıkışı olan
Babülmendeb Boğazı ve çevresinde önce Fransızlar, arkasından da İngilizlerin
faaliyetleri ve stratejik noktalara yerleşme teşebbüsleri görülmektedir.
Bölgenin tam bir uluslararası rekabet alanı haline gelmesi ise ondokuzuncu
yüzyılın ikinci yarısında olacaktı.

Anahtar Kelimeler

Avrupa, Kızıldeniz, Coğrafi Keşifler, Portekiz, Osmanlı

Competition south of the Red Sea - Sheikh Said and the Farasan Islands question

Öz

The attention of the European Powers to the Red Sea goes back to the 16th century. After the opening of the Suez Canal in 1869, this attention had been transformed into a rivalry that was extended to the south of the Red Sea and the Bab-ul-Mendeb Strait. There were strategically important two areas: the land of Sheikh Said and Fersan islands where the British Empire had been in control from the beginning of 19th century and in constant contention with France, Germany and Italy since 1870. The official owner of the region, the Ottoman Empire, tried to prevent the European Powers getting control of the region as well as the rebellion of local people.

Anahtar Kelimeler

Europe, Red Sea, Age of Discovery, Portugal, Ottoman

Kaynakça

• Salih özbaran, "Yemen'den Basraya, Sınırdaki Osmanlı", İstanbul 2004
• Muhammad Yakub Mughul, Kanuni Devri Osmanlıların Hint Okyanusu Politikası ve Osmanlı-Hint Müslümanları Münasebetleri 1517-1538, İstanbul 1974.
• Cengiz Orhonlu, Osmanlı imparatorluğunun Güney Siyaseti, Habes Eyaleti, Ankara 1996.
• Murat Özyüksel, Hicaz Demiryolu , İstanbul 2000, s. 57.
• B. Darkot, "Aden", İslam Ansiklopedisi, C.I, İstanbul 1993, s.136
• Caesar E. Farah, The Sultan's Yemen, London 2002, s.120-126.
• J. Tkatsch, "Sokotra", İslam Ansiklopedisi, C.X, İstanbul 1993, 5.745-746.
• A. Grohman, "Perim", İslam Ansiklopedisi, C.IX, İstanbul 1993,5.551-552.
• Başbakanlık Osmanh Arşivi (BOA), Yıldız Esas Evrakı (YEE), 41/166, 21.06.1875, Aden Valisinden Gelen Yazının Terciimesi.
• Rumbeyoğlu Fahreddin, Mehmed Nabi, Şeyh Said Meselesi, İstanbul 1334, s.2;
• Caesar E. Farah, The Sultan's Yemen, s.131-132......
• Ufuk Gülsoy, "Yemen Demiryolu Projesi", Osmanlı , C.3, Ankara 1999, s.685-691
• Ali İhsan Gencer, Türk Denizcilik Tarihi Araştırmaları , İstanbul 1986
• Walter Bloch, "Alman Bahriye Stratejisi ve Denizaşırı Ticareti", Toplumsal Tarih, S.21, Eylül 1995
• Yusuf Hilunet Bayur, Türk inkılabı Tarihi, C.II/III, Ankara 1991, s.370