Yeni Bir Knidos Amphora Tipi: Küçük Knidos Amphoraları

Yıl 2020, Cilt: 84 Sayı: 300, 503 - 542, 21.08.2020

Candemir Zoroğlu Ertekin M. Doksanaltı

https://doi.org/10.37879/belleten.2020.503

Öz

Knidos’ta son yıllarda sürdürülen kazı ve araştırmalarda mezar hediyesi olarak mezarlara bırakılmış küçük boyutlu amphoralar tespit edilmiştir. Mezarlarda görülen bu amphoralarla, kent içindeki kazılarda çok nadiren karşılaşılması dikkat çekicidir. Bu amphoralar uzun silindirik boyunlu, aşağı doğru daralan ovoid gövdelidir. Kaide/dip topaç ya da silindirik görünümlüdür. Form özellikleri ile Standart Knidos amphoraları ve üretici Zenon’un ismiyle tanınan Zenon Amphoraları ile yakın benzerlikler göstermektedirler. Ancak küçük boyutları ile bu tip amphoralar hem standart Knidos hem de Zenon amphoralarından ayrılırlar. Ortalama 30cm yüksekliğinde olan bu amphoraların 2.80- 3.30litre kapasiteleri vardır. Form özellikleri ile Standart Knidos amphoraları ve Zenon Amphoralarını model alan bu yeni tip, M.Ö. 3.yüzyılının ortası ile son çeyreğine tarihlendirilmektedir. Bu amphoralar ile ilgili diğer önemli husus da, bu tipin Helenistik mezarlarda ayırt edici bir noktaya yerleştirilmiş olmaları ve sadece birer örnekle temsil edilmeleridir. Form özellikleri ve boyutları bu amphoraların yeni bir tip olarak tanımlanmalarını gerektirmektedir. Geniş bir coğrafi dağılıma sahip Geç Klasik ve Helenistik Dönem Knidos amphoraları, literatürde iyi tanımlanmış olmalarına rağmen daha önceki çalışmalarda rastlanılmayan ve tanınmayan Knidos üretimli küçük boyutlu amphoralar bu çalışmada yeni bir tip olarak değerlendirilecektir. Bununla birlikte sadece form özellikleri ile değil, aynı zamanda mezarlarda tek örnekle bulunmaları dikkate alınarak, bu yeni tipin mezar hediyesi ve fonksiyonu bakımından da bir inceleme yapılarak küçük amphoraların, Knidos amphora üretimi içindeki yerleri açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Knidos, Amphora, Zenon, Mezar

A New Type of Knidos Amphora: Small Knidos Amphorae

Öz

During the excavations and researches carried out in Knidos recently, small amphorae have been found which were left to the graves (presumably) as grave goods. It is noteworthy that such amphorae found in the graves have rarely been encountered during excavations within the city. These amphorae have a long cylindrical neck and a downwardly narrowing ovoid body, with Base / bottom spinning top or cylindrical appearance. The form features show similarities with the Standard Knidos amphoras and the Zenon Amphoras, as named after its producer Zenon. However, with their small size, this type of amphora is different from both Standard Knidos and Zenon Amphorae. These 30 cm-high amphorae have 2.80 - 3.30 liter capacity. This new type, which resembles Knidos amphorae and Zenon Amphorae in model with its characteristics, of shape would be dated to the middle and last quarter of the 3rd century BC. Other important aspects of these amphoras are that they are placed at a distinctive point in the Hellenistic tombs and represented by only one example. Their characteristics of shape and dimensions require that these amphoras should be defined as a new type. Even though the Late Classical and Hellenistic Knidos amphorae with a wide geographical distribution are very well described in the literature, this small sized Knidos production amphorae which are hitherto undiscovered will be considered as a new type in this study. Therefore, this new type will be analyzed not only for its features of shape, but the place of little amphorae within the Knidos amphorae production will also be explained. This will be done by way of examining it as a grave good and its function as well as taking into account that they have been found in the graves as a single example.

Anahtar Kelimeler

Knidos, Amphora, Zenon, Grave

Kaynakça

• Aleotti, Nadia, “Rhodian Amphoras from Butrint (Albania): Dating, Contexts and Trade”, Journal of Helllenistic Pottery and Material, Band 2 (2017), ss. 3-19.
• Bulba, Mustafa, Kaunos Tapınak Terasından Ele Geçen Amphora Dipleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Antalya 1994.
• Cankardeş Şenol, Gonca, Klasik ve Hellenistik Dönem’de Mühürlü Amphora Üreten Merkezler ve Mühürleme Sistemleri, Ege Yayınları, İstanbul 2006.
• Doğer, Ersin, Antik Çağda Amphoralar, Sergi Yayınevi, İzmir 1991.
• Doğer, Ersin, “Rodoslu Çömlekçi Hieroteles”, Ege Üniversitesi Arkeoloji Dergisi II, (1994), ss.195-218.
• Doğer Ersin, “Hisarönü/Çubucak Rodos Amphora Atölyeleri Kazısı”, 18. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt 2, (1996), ss. 235-254.
• Doğer, Ersin-Şenol, Ahmet Kaan, “Rhodos Peraiası’nda iki Yeni Amphora Atölyesi”, Ege Üniversitesi Arkeoloji Dergisi IV, (1996), ss. 59- 73.
• Doksanaltı, Ertekin M., “Three Hellenistic Tombs and Ceramics Finds from Knidos”, Ηˊ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ, ΙΩΑΝΝΙΝΑ 5-9 ΜΑΐΟΥ 2009, ΠΡΑΚΤΙΚΑ, Atina (2014), ss. 323- 336.
• Doksanaltı, Ertekin M., - Sevmen, Deniz - Karaoğlan, İbrahim - Erdoğan, L. Ufuk - Özgan, Christine, “Knidos Kazı ve Araştırmaları: 2012-2013”, 36. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, (2014), ss. 517-546.
• Dündar, Erkan, Patara Kazılarından Ele Geçen (1989- 2010 Yılları) Arkaik, Klasik ve Hellenistik Dönem Ticari Amphoralar ve Amphora Mühürleri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi), Antalya 2012.
• Empereur, Jean Yves, - Hesnard, Antoninette, Les Amphores Hellénistiques, Céramiques Hellénistiques et Romaines II, Paris 1987.
• Empereur, Jean Yves - Tuna Numan, “Zénon de Caunos et L’Épave de Serçe Limanı”, Bulletin de Correspondance Hellenique, c. CXII, Paris, (1988), ss. 341-357.
• Empereur, Jean Yves - Tuna Numan, “Hiérotélès, Potier Rhodien de la Pérée”, Bulletin de Correspondance Hellenique, c. CXIX, Paris, (1989), ss. 277-299.
• Empereur, Jean Yves., “Producteurs d’amphores dans les ateliers de Reşadiye (Péninsule de Datça)”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, c.VI, Ankara, (1988), ss. 159- 163.
• Giannikouri A., - Patsiada Vassiliki, - Philemonos Melina, Ταφικά σύvoλα από τις Νεκρoπόλεις της αρχαίας Ρόδoυ, A‘ ΣYNANTHΣH ΓIA EΛΛENIΣTIKH KAPAMEIKE Δεκέμβρης 1986, Iannia (1989), ss. 56-94.
• Giannikouri A., - Patsiada V., - Philemonos M., Χρovoλoγικά πρoβλήματα γραπτής κεραμεικής από τη Ρόδo, Πρακτικά Β΄Συνάντησης για την ελληνιστική κεραμική, Ρόδος, 22-25 Μαρτίου 1989, Atina (1990), ss. 172-184.
• Giannikouri A., - Patsiada V., - Philemonos M., Ταφικά σύνολα απο τις νεκροπόλεις της αρχαίας Ρόδου, Α’ Συνάντηση για την ελληνιστική κεραμική, Πρακτικά, Ιωάννινα, 6 Δεκεμβρίου 1986, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων - Τομέας Αρχαιολογίας, Rodos, (2000), ss. 63-116.
• Grace, Virginia, “Standard Pottery Containers of the Ancient Greek World”, Commemorative Studies in Honor of Theodore Leslie Shear, Hesperia Supplement 8, (1949), ss. 175-189.
• Grace, Virginia, “Revisions in Early Hellenistic Chronology”, Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Institut, Athenische Abteilung c. 89, Berlin, (1974), ss. 193-200.
• Grace, Virginia, Amphoras and the Ancient Wine Trade, Excavations of the Athenian Agora, Picture Book No. 6, Princeton – New Jersey 1979.
• Grace Virginia, “The Middle Stoa Dated by Amphora Stamps”, Hesperia c. 54/1, (1985), ss. 1-54.
• Grace, Virginia, “Some Amphoras from a Hellenistic Wreck”, Recherches sur les Amphores Grecques. Actes du Colloque International Organisé par le Centre National de la Recherche Scientifique, L’Université de Rennes II et L’École Française D’Athènes, 10-12 Septembre 1984, Athènes, (ed. J.-Y. Empereur – Y. Garlan,), BCH Suppl. 13, Atina (1986), ss. 551-565.
• Grace, Virginia, “Pétropoulakou Savvatianou, Les Timbres Amphoriques Grecs, L’îlot de la maison des comédiens”, Délos XXVII, (P. Bruneau vd. editör), Paris (1970), ss. 277-382.
• Kaninia, Eriphyle, “Χρυσά στεφάvια από τη vεκρόπoλη της αρχαίας Ρόδoυ”, APXAIOΛOΓIKON ΔEΛTION 49-50, (1994-1995), MEPOΣ A’- MEΛETEΣ, Atina (1998), ss. 97-132.
• Koehler, Carolyn G., - Wallace Matheson - Malcom B., Appendix. “The Transport Amphoras: Description and Capacities, The Hellenistic Shipwreck at Serçe Limanı, Turkey: Preliminary Report, (C. Pulak v.d.)”, American Journal of Archaelogy, c.91/1, (1987), ss. 49-57.
• Koehler, Carolyn G., - Wallace Matheson, - Philippa M., “Knidian Amphora Chronology, Pergamon to Corinth”, Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean, Acts of the International Colloquium at the Danish Institute at Athens, September 26- 29, 2002, (J. Eiring, J. Lund editör), Copenhagen, (2004), ss. 163-169.
• Kögler, Patricia, Feinkeramik aus Knidos vom mittleren Hellenismus bis in die mitlere Kaiserzeit (ca. 200 v. Chr. bis 150 n. Chr), Wiesbaden 2010.
• Love, Iris C., “A Preliminary Report of the Excavations at Knidos, 1969”, American Journal of Archaeology 74/2 (1970), ss. 149-155.
• Love, Iris C., “A Brief Summary of Excavations at Knidos 1967-1973”, The proceedings of the Xth Int. Congres of Classical Archaeology. Ankara – İzmir 1973, (E. Akurgal editör), Ankara (1978), ss. 1111-1133.
• Marangou-Lerat, Antigone, Le vin et les amphores de Crète, De l’époque classique à l’époque impériale, Paris 1995.
• Monachov, Sergey Ürbeviç, К Типологии Книдских Амфор IV–II вв. до н.э., Боспорский Феномен, Греческая Культура На Пе- Риферии Античного Мира. Спб.= Изд-Во Гос. Hermitage, (1999), ss. 161-172.
• Monachov, Sergey Ürbeviç, Греческие Амфоры В Причерноморье, Типология Амфор Ведущих Центров-Экспортеров Товаров В Керамической Таре, Moskova 2003.
• Muşeţeaniu Crişan, - Conovici Niculae, - Atanasiu Apostol, “Contribution au problème de l’importation des amphores Grecques dans le Sud-Est de la Munténie”, Dacia- Revue d’archéologie et d’histoire ancience, nr. 22, (1978), ss. 173- 200.
• Pastutmaz, Deniz, “Knidos- Das Grab 4 uns seine Funde”, Asia Minor Studien Band 65 vom Euphrat bis zum Bosporus Kleinasien in der Antike, Festschrift fur Elmar Schwertheim zum 65.Geburtstag, Bonn, (2008), ss. 525-532.
• Patsiada, Vassiliki, “Κεραμική τoυ τύπoυ της ‚”Δυτικής Κλιτύoς” από τη Ρόδo”,
• APXAIOΛOΓIKON ΔEΛTION, TOMOΣ 38, 1983, MEPOΣ A’- MEΛETEΣ, Atina, (1990), ss. 105-210
• Şenol, Ahmet Kaan, Marmaris Müzesi Ticari Amphoraları, Ankara 2003.
• Şenol, Ahmet Kaan, Taşucu Arslan Eyce Amphora Müzesi, Mersin 2009.
• Şenol, Ahmet Kaan, Commercial amphorae in the Graeco-Roman Museum of Alexandria, 2018.
• Şenol, Ahmet Kaan, - Aşkın Ercan, “Amphoralar Işığında Kentin Ticari İlişkiler, Dağlık Kilikya’da Bir Antik Kent Kazısının Sonuçları Nagidos”, (Ed. S. Durugönül), ADALYA Supp. Ser. 6, Antalya, (2007), ss. 241-297.
• Şenol, Ahmet Kaan - Waltz, Sophia, “Oyuklu Tepe – Reconstruction and Context Analysis of a Hellenistic Press Installation in the Survey Territory of Bybassos on the Carian Chersonesosi”, Antik Çağda Anadolu’da Zeytinyağı ve Şarap Üretimi, Uluslararası Sempozyum Bildirileri 06-08 Kasım, (Ed. Ü. Aydınoğlu, A. K. Şenol)., İstanbul, (2010), ss. 185-197.
• Tuna, Numan, “Ionia ve Datça Yarımadası Arkeolojik Yüzey Araştırmaları, 1985- 1986”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, c.5/1, (1987), ss. 303-357.
• Tuna, Numan, “Datça Yarımadası Arkeolojik Yüzey Araştırmaları 1987”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 6, (1988), ss. 141-158.
• Tuna Numan, “Datça Yarımadası’nda Hellenistik Dönem Amphora Üretim Merkezleri”, 10. Türk Tarih Kongresi, 22- 26 Eylül 1986, I. Cilt, Ankara, (1993), ss. 347-371.
• Tuna, Numan - Empereur Jean Yves, “Datça/Reşadiye-Kiliseyanı Antik Seramik Atölyeleri Kazısı, 1989 Kampanyası”, Kazı Sonuçları Toplantısı, c.12/1, (1991), ss.155-179.
• Tuna, Numan - Empereur Jean Yves, - Picon Maurice - Doğer Ersin, “Rapport Préliminaire de la Prospection Archéologique Turco-Française des Ateliers d’amphores de Reşadiye-Kiliseyanı, sur la Péninsule de Datça”, Anatolia Antiqua/Eski Anadolu. Varia Anatolica 1, (B. Remy Editör), Paris (1987), ss. 47-52.
• Tuna, Numan – Empereur, Jean Yves – Doğer, Ersin - Desbat A., “Rapport sur la Première Campagne de la Fouille Franco-Turque de Reşadiye (péninsule de Cnide) – juillet 1988”, Anatolia Antiqua, Tome 1, (1991), ss. 38-49
• Vogeikoff-Brogan Natalia - Apostolakou S., Stavroula, “New Evidence of Wine Production in East Crete in the Hellenistic Period, Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean”, Acts of the International Colloquium at the Danish Institute at Athens, 26- 29 September, 2002, (J. Eiring, J. Lund Editörler), Monographs of the Danish Institute at Athens, Copenhagen (2004), ss. 417- 27.