Konur Alp Gazi’nin Kimliği ve Faaliyetlerine Dair Bilinirliğin Sınırları

Yıl 2020, Cilt: 84 Sayı: 300, 543 - 558, 21.08.2020

Feridun M. Emecen

https://doi.org/10.37879/belleten.2020.543

Öz

Osmanlı Beyliğinin kuruluş yıllarıyla ilgili çağdaş kaynakların yokluğu, döneme ait birçok meseleyi aydınlığa kavuşturma yolunda önemli bir eksiklik olarak karşımızda durmaktadır. Bu husus kuruluş döneminden çok sonraları yazılmış kroniklerin Osman Bey ve yanındaki silah arkadaşları konusunda verdikleri bilgilerin temellendirmesinde de ciddi bir engel teşkil etmektedir. Genellikle araştırmalarda kaynaklardaki meselelere ve ele alış tarzlarına dikkat edilmeksizin yapılan aktarımlar, ilk kroniklerdeki birçok şahsın tarihi kimliğini tartışılmaz bir hale koyarak yaygın ve bilinir kimselere dönüştürmüştür. Bunlar hakkında gerçekte kroniklerde verilen bilgilerin nasıl okunması gerektiği suali ortada durmaktadır. Osman Bey’in yakın kumandanlarından ve akıncı beylerinden biri olarak kroniklerde tanıtılan Konur Alp hakkındaki biyografik çalışmalar herhangi bir itirazla karşılaşmaksızın olduğu gibi yapılan aktarımlar ve bunların tartışılmaksızın doğru veri gibi alınıp yorumlanmasıyla malûl bir özellik taşır. Gerçekte Konur Alp’in söz konusu ilk kroniklerde, araştırmalarda olduğu ölçüde temayüz ettirilmiş bir kimliği olmadığı, zayıf bilgilerin yeniden karşılaştırılmalı olarak ele alınması gerektiği açıktır. Bu makale Konur Alp’in tarihi kimliği hususunda nelerin bilindiğini ve bunların nasıl anlaşılması gerektiğini tartışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osman Bey, Orhan Bey, Karaçepiş, Absu, Konurapa, Düzce, Osmanlı Beyliği

The Limits of Knowledge about the Identity and Activities of Konur Alp Gazi

Öz

The lack of contemporary resources related to the early years of the Ottoman Beylicate stands as a significant obstacle on the way of clarifying many issues of the period. It is also a drawback to ground the information on Osman Bey and his comrades given in the chronicles which were written much later from the establishment of the Beylicate. Generally, the studies carried out without paying attention to the issues in the sources and their handling styles have made the historical identity of many people in the first chronicles unquestionable and transformed them into common people. How the information about these people given in chronicles is to be read is a current problematic. The biographical studies about Konur Alp introduced in the chronicles as one of Osman Bey’s closest commanders and raiders, seem to have been formed by transferring and interpreting them as if they were correct without any objections. In fact, as far as research is concerned, it is clear that Konur Alp has not been well defined in the first Ottoman chronicles and weak information should be re-evaluated. This article discusses what is known about Konur Alp’s historical identity and how it should be understood.

Anahtar Kelimeler

Osman Bey, Orhan Bey, Karaçepiş, Absu, Konurapa, Düzce, Ottomans

Kaynakça

• BA, [=Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi] TD [=Tahrir Defteri], nr. 51, 438.
• Mühimme Defteri nr. 90, ed. M. Tulum, haz. N. Aykut v. dğr, İstanbul 1993.
• Johannes Kantakuzenos, Geschichte, ed. G. Fatouros-T. Krischer, Stuttgart 1986.
• Âşıkpaşazade Tarihi, haz. N. Öztürk, İstanbul 2013.
• Anonim Tevarih-i Âl-i Osman, F. Giese neşri, haz. N. Azamat, İstanbul 1992.
• Anonim Tarih-i Âl-i Osman, çeviriyazı-tıpkıbasım-sözlük, haz. Ö.S. Kurmuş, Bursa 2012.
• İdris-i Bitlisî, Heşt Bihişt, Süleymaniye Kütüphanesi, Esat Efendi, nr. 2199.
• İdris-i Bitlisî, Heşt Bihişt: Osman Gazi Dönemi (Tahlil-Tercüme), haz. Vural Genç, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Y. Lisans Tezi, İstanbul 2007.
• İdris-i Bitlisî, Heşt Bihişt Orhan Gazi Dönemi, haz. Büşra Koçaslan, Düzce Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Düzce 2019.
• Hadidi, Tarih-i Al-i Osman: (kaynak tahlili, metin tenkid), haz. N. Öztürk, İstanbul 1991.
• Mehmed Neşrî, Cihannüma, Kitab-ı Cihannüma: [6. kısım: Osmanlı tarihi (687- 890/1288-1485)] (giriş, metin, kronoloji, dizin, tıpkıbasım) Cihannüma’nın Franz Taeschner tarafından yayınlanan Theodor Menzel nüshası (mz)/Leipzig 1951, haz. N. Öztürk, İstanbul 2013.
• İbn Kemal, Tevârih-i Âl-i Osman, I. Defter, nşr. Ş. Turan, Ankara 1970. II. Defter, Ankara 1983.
• Hoca Sadeddin Efendi, Tâcü’t-tevârih, Tabhâne-i Âmire, İstanbul 1279.
• Oruç Beğ Tarihi: (giriş, metin, kronoloji, dizin, tıpkıbasım), haz. N. Öztürk, Çamlıca, İstanbul, 2014.
• Gelibolulu Mustafa Âlî, Künhü’l-ahbâr, haz. A. Uğur- M. Çuhadar vd. Kayseri 1997.
• Şemseddin Sami, Kamûsü’l-a’lâm, Kaşgar Neşriyat, İstanbul 1306.
• Egawa, Hikari - Şahin, İlhan, “From Bazaar to Town the Emergence of Düzce”, Kyoto Bulletin of Islamic Area Studies, vol. 3/1 (2009).
• Egawa, Hikari – Şahin, İlhan – Kubilay, Halit R., “Pazar Yerinden Kasabaya: Düzce’nin Doğuşu”, CİEPO 19: Osmanlı Öncesi ve Dönemi Tarihi Araştırmaları, ed. İ. Şahin - H. Egawa vd. İstanbul 2014.
• Şahin, İlhan - Egawa, Hikari, “Osmanlı Döneminde Düzce’nin Sosyal-Ekonomik Hayatı ve Gelişim Süreci”, Düzce’de Tarih ve Kültür, ed. A. Ertuğrul, Düzce 2014.
• Ertuğrul, Ali, “II. Selim Dönemine Ait Evkaf Defterine Göre Düzce ve Havalisindeki Vakıflar ve Gelir Kalemleri”, Düzce’de Tarih Kültür ve Sanat, ed. İ. Yaşayanlar, İstanbul 2017.
• Ertuğrul, Ali, - Dursun, İrfan, “Düzce Yöresinde Fetihler Dönemine Nispet Edilen Camiler”, Düzce’de Tarih ve Kültür, ed. A. Ertuğrul, Düzce 2014.
• İnalcık, Halil, “Konur Alp Gazi’nin Düzce Yöresini Fethetmesinin Tarihi Şartları”, Düzce’de Tarih ve Kültür, ed. A. Ertuğrul, Düzce 2014, ss. 11-15.
• Konukçu, Enver, “Konuralp ve Çevresi”, Düzce’de Tarih ve Kültür, ed. A. Ertuğrul, İstanbul 2014.
• Konukçu, Enver, “Konuralp İli”, Türkiyat Mecmuası, S. 24 (2014).
• Lefort, Jecques, “XIII. yüzyılda Bitinya”, Osmanlı Beyliği 1300-1389, ed. E. Zachariadou, İstanbul 1997, ss. 106-128.
• Taş, Kenan Ziya, “Kuzeybatı Anadolu’da Az Bilinen Bir Beylik: Umuroğulları”, XII. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, II, Ankara, 12-16 Eylül 1994.
• Turgut, Vedat, “Vakıf belgeleri Işığında Umur Bey ve Lala Şahin Paşa’nın Menşei ve Osmanlılar ile İttifakına Dair”, Osmanlı Araştırmaları, S. 47 (2016), s. 1-38.
• Oğuzoğlu, Yusuf, “Konur Alp Gazi’nin Tarihi Kimliği ve Düzce-Akçakoca Yöresinin Fethi”, Hisar, S. 34 (Ocak 2019), Bursa Osmangazi Belediyesi Yayınları, Bursa 2019.
• Günal Öden, Zerrin, “Umuroğulları Hakkında Bazı Görüşler”, XII. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, II, Ankara, 12-16 Eylül 1994.
• Zachariadou, Elizabeth, “Pachymeres’e Göre Kastamonu’da “Amouroi” Ailesi”, çev. Z. G. Öden, Tarih İncelemeleri Dergisi, S. XVI, İzmir 2001.