Karaman Sürgünleri (1467-1474)

Yıl 2015, Cilt: 79 Sayı: 284, 73 - 104, 01.04.2015

Hasan Basri Karadeniz

https://doi.org/10.37879/belleten.2015.73

Öz

Osmanlılar ile Karamanlılar arasında Selçuklulardan boşalan Anadolu tahtı için XIV. asrın ortasından XV. yüzyılın sonlarına kadar kesintisiz devam eden çetin bir mücadele gerçekleşti. Doğuda büyük hedefleri olan Osmanlılar 1467'de bu beyliği ilhak sürecinde büyük bir direnişle karşılaşınca, gerektiğinde siyasi, stratejik, asayiş ve iskân amaçlı olarak kullandığı sürgün yöntemini bu yörede de uyguladı. 1467- 1474 yılları arasında dört farklı tarihte, Konya, Lârende, Ereğli ve Aksaray'dan içlerinde Hıristiyan Karamanlılar ve Ermeniler de olmak üzere binlerce ailenin önemli bir kısmı yeniden imar ve iskân edilen İstanbul'a gönderildi. Geri kalan sürgünler ise Trakya'da Havsa ve Edirne, Yunanistan'da Selanik ve Tesalya yöresi, Arnavutluk, Sırbistan ve Bosna'da iskân edildi. Osmanlılar sürgünleri yaparken bölgeyi tahrip etti. Fakat Cem Sultan Karaman valiliği esnasında özellikle Lârende'yi yeniden imar etti ve bölge halkının sevgisini kazandı.

Anahtar Kelimeler

Sürgün, Osmanlılar, Karamanoğulları, İstanbul, Rumeli

Karaman Exiles (1467-1474)

Öz

A continuous struggle took place between Ottoman sand Karamanids starting fromthe 14th mid-century up to theend of 15th century fort he throne of Anatolia which was in herited from the Seljuks. Ottomans who have great aims in thee a stused the method of sürgün, which the yuse when it is necessary for political, strategical purposes and the issues related to publi corderand settlement, in that region as they faced with a great resistance in 1467 in the annexation process of that principality. Between the years 1467-1474, in four different times, from Konya Ereğli, Larende and Aksaray an important part of thousands of families among which there were Christian Karamanid sand Armenians, were sent to İstanbul which was reconstructe dand resettled. The other families who have been exiled were settled to Havsa and Edirne in Rumeli and Thrace, to Thessaloniki and Thessaly in Greece and to Albania, Serbia and Bosnia. Ottomans destroyed there gion during the seexiles but during his Karaman governorship Cem Sultan reconstructe despecially Larende thus end eared him self in there gion.

Anahtar Kelimeler

Exile, Ottomans, Karamanids, İstanbul, Rumeli

Kaynakça

• Arşiv Vesikaları
• a. Tahrir Defterleri
• BOA, TD. nr.32.
• BOA, TD. nr.387.
• b. Diğer Vesikalar
• BOA. K.K. Ahkâm Defteri, nr.67.
• Yayınlanmış Arşiv Vesikaları
• Barkan, Ö. Lütfi — Ayverdi, Ekrem Hakkı, İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri, 953 (1546) Tarihli, İstanbul 1970.
• Hicri 835 Tarihli St2ret-i Defter-i Sancak-ı Arvanid, Neşr. Halil İnalcık, İstanbul 1987.
• Kaynak Eserler
• Anonim, Gazavat-ı Sultan Murad b. Mehemmed Han, Yay. Halil İnalcık- Mevlüd Oğuz, Ankara 1989.
• Aşıkpaşazâde, Tevarih-i Ali Osman, Haz. Nihal Atsız, Osmanlı Tarihleri-I, İstanbul 1949.
• Ayni, Karamanlı Ayni ve Divânı, Haz. A. Mermer, Ankara 1997.
• Bogdan ,J., "Osmanlı Tarihinin İlk Devrine Ait Bulgar ve Sırp Kronikleri", Çev. A. Nimet Kurat, TAD, S.3, (Ankara 1966), s. 183-195.
• Dukas, Bizans Tarihi, Çev. VL. Mirmiroğlu, İstanbul 1956.
• Ebül-Hayr-ı Rümi, Saltuk-nâme, Haz. Ş.H. Akalın, C.II, İstanbul 1988.
• Eremya Çelebi Kömürciyan, İstanbul Tarihi (XVII Asırda İstanbul), Ter. Hrand D. Andreasyan, Yay. Kevork Pamukciyan, İstanbul 1988.
• Gelibolulu Ali, Kitâbü'tTârih-i Künhül-Ahbar, Haz. İ.H. Çuhadar, C.I, Kısım. I, II, Kayseri 1997.
• Gıovan Marıa Angıolello, Fatih'in İçoğlanı Anlatıyor, Fatih Sultan Mehmed, Çev. Pınar Gökpar, İstanbul 2011.
• Gündüz, Tufan, Uzun Hasan-Fatih Mücadelesi Döneminde Doğu'da Venedik Elçileri-Caterino Zeno ve Ambrogio Contarini'nin Seyahatnâmeleri-, İstanbul 2006.
• Hadidi, Tevârih-i Osman (1299-1523), Haz. Necdet Öztürk, İstanbul 1991.
• Hans Dernschwam, İstanbul ve Anadolu'ya Seyahat, Çev. Yaşar Önen, Ankara 1987.
• Hoca Sadettin, Tacü`t Tevarih, Yay. İsmet Parmaksızoğlu, C.II, Ankara 1992.
• İbn Kemal, Tevârih-i Âl-i Osman, II. Defter, Haz. Ş. Turan, Ankara 1991.
• Tevârih-i Âl-i Osman, VII. Defter, Haz. Ş. Turan, Ankara 1991.
• Konstantin Kosteneçki, Stefan Lazareviç, Yıldırım Bayezid'in Emrinde Bir Sırp Despotu, Çev. Hüseyin Mevsim, İstanbul 2009.
• Kritovulos, Tarih-i Sultan Mehmed Hân-ı Sâni,Çev. Karolidi, Sad. M. Gökman, İstanbul 1967.
• Müneccimbaşı, Camiü'd Düvel, Çev. Ahmed Ağırakça, İstanbul 1995.
• Neşri, Kitâb-ı Cihan-nüma, Yay. M. A.Köymen- F.R.Unat, C.I, Ankara 1987.
• Oruç Bey, Oruç Bey Tarihi, Haz.Nihal Atsız, İstanbul 1972.
• Osman Turan, İstanbul'un Fethinden Önce Yazılmış Tarihi Takvimler, Ankara 1984.
• Ruhi, Ruhi Tarihi, Haz. Y. Yücel- H.E. Cengiz, Belgeler, S.18, (1989-1992 Ankara), s .439-472.
• Şikari, Karamanoğullan Tarihi, Neşr. Mesud Koman, Konya 1946.
• Tursun Bey, Tarih-i Ebu'l-feth, Haz. Mertol Tulum, İstanbul 1977.
• Yorgios Sfrancis, YorgiosSfrancis'in Anıları, Çev. Levent Kayapınar, İstanbul 2009.
• Yusuf Hakiki Baba, Yusuf Hakiki Baba Divânı'ndan Seçmeler, Haz. Erdoğan Boz, Ankara 2011.
• Araştırmalar-İncelemeler
• Anzerlioğlu, Yonca, Karamanlı Ortodoks Türkler, Ankara 2003.
• Babinger, Franz, Fatih Sultan Mehmed ve Zamanı, İngilizceden Çev. Dost Körpe, İstanbul 2002.
• Balta, Evangelia, "Türkofon Bir Halk Olarak Karamanlı", Osmanlı, C.IV, Ankara 1999, C.IV, s. 365-369.
• Barkan, Ö. Lütfi, "Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Sürgünler", İCI. İFM, C.XI, (İstanbul 1949-1950), s. 542-561; C.XIII, (İstanbul 1951-1952), s. 56-78.
• Baştav, Şerif, Bizans İmparatorluğu Tarihi Son Devir (1261-1461), Ankara 1989.
• Baysun, M. Cavit, "Cem", İA, C.III, s. 69-81.
• Emecen, Feridun M., "XVI. Asır Başlarında Bir Göçün Tarihçesi Gelibolu'da Sirem Sürgünleri", JOS (Osmanlı Araştırmaları), S.X, (İstanbul 1990), s. 171-175.
• Gökbilgin, Tayyib, Rumelide Yörükler Tatarlar ve Evlad-ı Fatihan, İstanbul 1957.
• İnalcık, Halil, Ottoman Empire The Classical Age (1300-1600), London 1973.
• Devlet-i 'Aliyye, İstanbul 2009.
• "Mehmed II", İA, C. VII, s. 506-535.
• "Osman Gazi'nin İznik Kuşatması ve Bafeus Muharebesi", Osmanlı Beyliği (1300-1389), İstanbul 1997, s. 78-101.
• "Osmanlı Fetih Yöntemleri", Çev. H. Can Tuncer, Cogito (Osmanlı Özel Sayısı), S.19, (Yaz-1999 İstanbul), s. 115-135.
• İncicyan , P.Ğ., 18. Asırda İstanbul, Ter. Hrand D. Andreasyan, İstanbul 1976.
• Karadeniz, Hasan Basri, Osmanlılar İle Beylikler Arasında Anadolu'da Meşruiyet Mücadelesi, İstanbul 2008.
• Atçeken Oymakları (1500-1643), (Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi), Kayseri 1995.
• Jorga, Nıcolae, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, Çev. Nilüfer Epçeli, C, II, İstanbul 2005.
• Ocak, A.Yaşar, "San Saltuk ve Saltuknâme", Türk Kültürü, S.197 ( Mart 1979 Ankara), s. 266-275.
• Oral, M. Zeki, "Fatih Sultan Mehmed'in Gevale Kalesi ile Karaman İllerini Fethi ve Hamidi'nin Terci-i Bendi", VD, C.IV, (Ankara 1958), s. 81-89.
• Orhonlu, Cengiz, "Osmanlı Türklerinin Kıbrıs Adasına Yerleşmesi, Milletlerarası Birinci Kıbrıs Yetki/deri Kongresi, (14-19 Nisan 1969), Ankara 1971, s. 91-97.
• Özdemir, H. Ahmet, "II. Murad'ın Bir Diplomasi Zaferi: İbn Hacer'in Fetvası", Yeni Türkiye, S.31, (Ocak-Şubat 2000), Osmanlı Özel Sayısı, s. 791-800.
• Sümer, Faruk, "Çukurova Tarihine Dair Araştırmalar", Tarih Araştırmaları Dergisi, C.I, S.1, (Ankara 1963), s. 1-108.
• Tekindağ, M.C. Şihabettin, "Karamanlılar", İA, C. VI, s. 316-330.
• "İstanbul", İA, C. V/II, s. 1199-1214.
• "Teke-Eli ve Teke-Oğulları", İÜ. Ed.Fak. TED., S.7-8 (İstanbul 1977), s.55-92.
• Uzunçarşılı, I. Hakkı, Osmanlı Tarihi, C.I, Ankara 1982.