Osmanlı 15. Kolordusu Doğu Galiçya Cephesinde (1916-1917)

Yıl 2015, Cilt: 79 Sayı: 284, 335 - 350, 01.04.2015

Piotr Nykıel

https://doi.org/10.37879/belleten.2015.335

Öz

Makalenin ilk bölümünde, Osmanlı Ordusu 15. Kolordusunun Doğu Galiçya Cephesine sevk kararının ne gibi koşullarda alındığı ile yol hazırlıkları ve yolculuğa dair temel bilgiler verilmektedir. Takip eden kısımlarda, kolordunun katıldığı çatışmalar ayrıntılı olarak anlatılır. Bu bölümde çatışmaların daha ilk haftalarında Osmanlı birlikleri çok ağır kayıplar verdiği ve bu durumdan tamamen 15. Kolordu ilk komutanı Alb. Yakup Şevki sorumlu olduğu açıklanmaktadır. Osmanlıların Avrupa'nın bu cephesindeki bir yıllık kalışını değerlendiren yazar, bu olayın hem o zaman yaşamış hem de çağdaş Polonyalıların Ukraynalı kâhin Wernyhora'nın 18. yüzyılda söylediği sözlerin gerçekleşmesinin bir sembolü olarak algılandığına dikkat çeker (ki bu sözlere göre Türk atının Vistül nehrinden sulandığı zaman Polonya yeniden dirilecekti). Ayrıca yazıda, Krakow Yagiellon Üniversitesi Türkoloji Bölümünün 1919 yılında kurulmasına dair bazı bilgiler verilerek bunun da Krakovlu şarkiyat uzmanı Prof. Tadeusz Kowalski'nin yaralı Osmanlı askerleriyle görüşmesinin neticesi olduğunu ifade edilmektedir. Makalenin son kısmında Krakow'da medfun 15. Kolordu şehitlerinin mezarlarına dair bazı bilgiler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Birinci Dünya Harbi, Osmanlı 15. Kolordu, Doğu Galiçya, Yakup Şevki (Subaşı), Cevat (Çobanlı), Wernyhora, Tadeusz Kowalski, Yagiellon Üniversitesi, Krakow

The 15th Corps of the Imperial Ottoman Army on the Eastern Galician Front (1916-1917)

Öz

The article starts with some essential information related to the circumstances of the decision to send the Ottoman 15th Corps to the Eastern Galician front as well as to the preparations before the redeployment and the journey up to the frontline. Then a relatively detailed account of fights is given. The author draws attention to the heavy losses suffered by the Ottoman troops within the first few weeks of their fights in Galicia and stresses that the first commander of the 15th Corps Colonel Yakup Şevki beard the full responsibility for this situation. While summing up the one-year long period of the Ottoman presence on this European front the author points out that it was, and still can be perceived by the Polish nation as a symbolic fulfillment of the words said by the 18th century Ukrainian prophet Wernyhora (Poland would be reborn when Turkish horse drink in the Vistula River). The author gives some information on the establishment of the Turkish Studies Department at the Jagiellonian University in Krakow, Poland in 1919 too, which was a direct result of contacts of the Polish orientalist prof. Tadeusz Kowalski with the wounded Ottoman soldiers. The article ends with some facts on the burials of the 15th Corps soldiers in Krakow.

Anahtar Kelimeler

WWI, 15th Ottoman Corps, Eastern Galicia, Yakup Şevki (Subaşı), Cevat (Çobanlı), Wernyhora, Tadeusz Kowalski, Jagiellonian University, Krakow

Kaynakça

• Bassara, Krzysztof, „Turecka odsiecz — historia walk turecldego XV koıpusu w Galicji w latach 1916-1917", Przeglqd Tatarski, nr 1/2011, pp. 7-10.
• Beckett, Ian F. W., Pierwsza wojna sçwiatowa 1914-1918, Ksiqika i Wiedza, Warszawa 2009.
• Birinci Dünya Harbi, VII nci Cilt, Avrupa Cepheleri, I nci Kısım, (Galiçya Cephesi), T. C. Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Resmi Yayınları, Seri No.: 3, Gnkur. Basımevi, Ankara 1967.
• Czas, 27 lipca [July] 1916 (Nr 374, R. LXIX).
• Dabrowski, Jan, Wielka Wna 1914-1918, Trzaska, Ewert i Michalski, Warszawa 1937.
• Galik, Piotr, "Gdy Turek w Dniestrze napoi swe konie...", Odloywca. Slcarby — Wojna — Historia, nr 2 (109), luty 2008, pp. 48-50.
• Harb Mecınuası: Ağustos 1332 [August/September 1916] (Yıl: 1, Sayı: 12); Teşrin-i evvel 1332 [October/November 1916] (Yıl: 1, Sayı: 13); Teşrin-i sani 1332 [November/December 1916] (Yıl: 1, Sayı: 14); Kanun-u evvel 1332 [December 1916/January 1917] (Yıl: 2, Sayı: 15); Kanun-u sani 1332 [January/February 1917] (Yıl: 2, Sayı: 16); Mart 1333 [March 1917] (Yıl: 2, Sayı: 17); Nisan 1333 [April 1917] (Yıl: 2, Sayı: 18); Mayıs 1333 [IVIay 1917] (Yıl: 2, Sayı: 19); Ağustos 1333 [August 1917] (Yıl: 2, Sayı: 21).
• Kolodziejczyk, Dariusz, Turda, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2011.
• Kurat, Akdes Nimet, Birinci Dünya Savaşı Sırasında Türkiye'de Bulunan Alman Generallerin Raporlan, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara 1966.
• Liman von Sanders Otto, Five rears in Turkey, Bailliere, Tindall & Cox, London 1928.
• Lubornirska, Maria, Pamigtnik ksigind Mani Zdzislawowd Lubomirskiej 1914-1918, Wydawnictwo Poznafıskie, Poznaiı 1997.
• Nykiel, Beata, Nykiel Piotr, "Pölksigiyc w Galicji", Komandos, 1998, Part 1 nr 11(75), pp. 43-46; Part 2 nr 12(76), pp. 40-41.
• Nykiel, Piotr, "The 15th Corps of the Ottoman Army on the Galician Front in the Light of the "Harp Mecmuası" Biweekly Magazine", Discussions on Turkology. Questions and Developments of Modem Turkology Studies / Türkoloji Tartışmaları. Başarı veZaaflanyla Çağdaş Türkoloji, (edit. Öztürk Emiroğlu, Marzena Godzifıska, Filip Majkowski), Department of Turldsh Studies and Inner Asian Peoples, Faculty of Oriental Studies, University of Warsaw, Warsaw 2014, p. 128-134.
• Wyprawa do Zlotego Rogu. Dzialania wojenne w Dardanelach i na Morzu Egejskim (sierpieri 1914 — marzec 1915), Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, Kraköw — Migdzyzdroje 2008.
• "Slow kilka o tym, co 14czy Wernyhorg z krakowskq turkologiq", Od Anatolii po Syberiç. Sunat turecki w oczach badaczy, ed. E. Siemieniec-Golağ and J. Georgiewa-Okok Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellofiskiego, Kraköw 2010.
• Pomiankowiski, Josef, Osmanlı İmparatorluğu'nun Çöküşü. 1914-1918 1. Dünya Savaşı, Kayıhan Yayınevi, İstanbul 1990.
• Prezydium, Miejskiej Rady Narodowej w Krakowie, Miejski Urzqd Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, akta sprawy nr GK-UK-2-/e/1/59 dot. "Cmentarze mahometakskie tureckie" [Presidium of the Municipal National Council in Krakow, Municipal Office for the Public and Housing Management, Case No. GK-UK-2-/e/1/59 related to "The Muslim Turkish Cemeteries"].
• Siemienic-Golas E., Krakowska turkologia — historia, terainiejszo i perspekpıwy, http://www.filg.uj.edu.pl /ifo/turkologia/ Teksty/Turkologia.pdf
• Steiner, A., Brzeiany na widowni bojowej: Wspomnienie dziejowe od 26. sierpnia 1914. r. do 9. lutego 1918 r., no date or place of publication.
• Trumpener, Ulrich, Germany and the Ottoman Empire 1914-1918, Caravan Books, Delmar, New York 1989.
• Uyar, Mesut, Erickson, Edward J., A Military History) of the Ottomans: From Osman to Atatürk, Greenwood Publishing Group, Santa Barbara 2009.
• Wallach, Jehuda L., Bir Askeri Yardımın Anatomisi. Türkiyede Prusya-Alman Askeri Heyetleri 1835-1919, Gn.Kur. Basımevi, Ankara 1985.
• Yazman, Mehmet Şevki, Kumandanım Galiçya ne yana düşer? Mehmetçik Avrupa'da, haz: Şarman Kansu, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2006.
• Yel, Selma, Yakup Şevki Paşa ve Askeri Faaliyetleri, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2002.
• Yılmaz, Veli, 1.nci Dünya Harbi'nde Türk-Alman İttifakı ve Askeri Yardımlar, İstanbul 1993.