Hintli Bir İktisatçının Tarihte Özgürlük Arayışı: Amartya Sen'in Hindistan'da Türk Hakimiyetine Dair Tespitleri

Yıl 2013, Cilt: 77 Sayı: 278, 89 - 108, 01.04.2013

Fatih Bayram

https://doi.org/10.37879/belleten.2013.89

Öz

Hindistanlı bir iktisatçı olan Amartya Sen'in eserleri değişik zamanlara ve mekanlara nüfûzu açısından dikkate değerdir. İktisadî kalkınma hakkındaki yazılarında Amartya Sen, sık sık imparator Ashoka ve Ekber Şah gibi Hindistan hükümdarlarına değinmektedir. Ona göre, Ashoka ve Ekber Şah'ın bu devasa ülkede her inançtan insana hitap eden dinî tesamüh siyaseti, modern Hindistan'ın oluşumuna büyük katkıda bulunmuştur. O, günümüzde iktisadi kalkınma teorisi ve pratiği ile ilgilenenlerin Hindi hükümdarların uygulamalarından çok şey öğrenebileceği iddiasındadır. Bu makalede, Amartya Sen'in Gazneliler ve Babürlülerle ilgili fikirleri çağdaş birincil kaynaklar ışığında değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Amartya Sen, Babürlüler, Gazneli Mahmud, Hindistan, Kalkınma

An Indian Economist's Search for Freedom in History: Amartya Sen's Remarks about the Turkish Rule in India

Öz

The works of Amartya Sen, an Indian economist, are interesting in the sense that they reflect a broad area of interest across time and space. In his works on economic development, Amartya Sen frequently refers to the Indian rulers such as Emperor Ashoka and Akbar Shah. According to him, these rulers contributed greatly to the formation of modern India by pursuing a policy of religious toleration towards all creeds in their vast realms. He argues that modern theoreticians and practitioners of economic development may learn a lot from the policies pursued by these rulers. In this article, Amartya Sen's views about the Ghaznavids and the Mughals will be examined in the light of primary sources written during these periods.

Anahtar Kelimeler

Amartya Sen, development, India, Mahmud of Ghazna, Mughals

Kaynakça

• Ahmed, Eflâki, Ariflerin Menkıbeleri (Mevlana ve Etrafındakiler), c. 1, çev. Tahsin Yazıcı, Remzi Kitabevi, İstanbul 1986.
• Aka, İsmail, Timurlular, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 1995.
• Alberuni's India, çev. Edward C. Sachau, c. 1, Oriental Reprint, 1983.
• Anooshahr, Ali, The Ghazi Sultans and the Frontiers of Islam, A Comparative Study of the Late Medieval and Early Modern Periods, Routledge, London 2009.
• Bayur, Y. Hikmet, Hindistan Tarihi, c. 2, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1987.
• Bilkan, Ali Fuat , "Babürlü Devleti'nde Türkçe" Divan, İlmi Araştırmalar, XVII (2004/2), ss. 163-168.
• Bosworth, C.E., "Mahmud b. Sebüktigin", Encyclopedia of Islam, second edition, c. 6, E. J. Brill, Leiden 1991, ss. 65, 66.
• Bosworth, Clifford Edmund, The Ghaznavids, Their Empire in Afghanistan and Eastern Iran, 994-1040, Librairie du Liban, Beirut 1973.
• Casale, Giancarlo, The Ottoman Age of Exploration, Oxford University Press, 2010.
• Craig, Albert M. v.d., The Heritage of World Civilizations, Ninth Edition, c. 1, Prentice Hall, Boston 2011.
• Dale, Stephen, The Muslim Empires of the Ottomans, Safavids, and Mughals, Cambridge University Press, 2010.
• Davies, C. Collin, "Akbar, Abu'l-Fath Djalal al-Din Muhammad", Encyclopedia of Islam, the second edition, c. 1, E. J. Brill, Leiden 1986, ss. 316, 317.
• Doğrul, Ömer Rıza, Ekber, Bir Türk Dahisi, Yüksel Yayınevi, İstanbul 1944.
• Farooqi, Naimur Rahmani, Mughal-Ottoman Relations, A Study of Political Diplomatic Relations between Mughal India and the Ottoman Empire, 1556-1748, İdarah-i Adabiyat-i Delli, Delhi 1989.
• Farooqi, N. R., "Six Ottoman Documents on Mughal-Ottoman Relations during the reign of Akbar", Journal of Islamic Studies 7: 1 (1996), ss. 32-48.
• Fidan, Giray, Çin'de Osmanlı Tüfeği ve Osmanlılar, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2011.
• Firdevsi, Şahnâme, çev. Necati Lugal, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2008.
• Gazi Zahirüddin Muhammed Babur, Vekayi, Babur'un Hatıratı, c. 2, çev. Reşit Rahmeti Arat, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1987.
• Gülbeden, Hümayunname, çev. Abdürrab Yelgar, Eymen Manyas, giriş metni: Hikmet Bayur, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1987.
• İnalcık, Halil, An Economic and Social History of the Ottoman Empire, 1300-1600, Cambridge University Press, 2005.
• İnalcık, Halil, Devlet-i Aliyye, Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-I, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2010
• İnalcık, Halil, Fatih Devri üzerinde Tetkikler ve Vesikalar I, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1995.
• İnalcık, Halil, Oğuz Mevlüd, yay., Gazavât-ı Sultan Murad b. Mehemmed Han, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1989.
• Jahangir, The Jahangirnama, çev. Wheeler M. Thackston, Oxford University Press, 1999.
• Konukçu, Enver, "Ekber Şah", İslam Ansiklopedisi, c. 10, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1994, ss. 542-544.
• Merçil, Erdoğan, Gazneliler Devleti Tarihi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1989
• Merçil, Erdoğan, "Mahmud-ı Gaznevi", İslam Ansiklopedisi, c. 27, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 2003, ss. 362-365.
• Mevlana, Mesnevi VI, çev. Abdülbaki Gölpınarlı, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1995.
• Naima Mustafa Efendi, Tarih-i ,Naima (Ravzatül-Hüseyn fi Hulasati Ahbâri'l-Hâfikayn), c. III, haz. Mehmet İpşirli, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2007.
• Nizamü'l-mülk, Siyasetname, çev. Mehmet Taha Ayar, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2009.
• Oruç, Zülküf, "Kalkınmaya Eleştirel Bir Bakış: Amartya K. Sen"in Yapabilirlik Yaklaşımı ve Özgürlükle Kalkınma Anlayışı", Türk İşbirliği ve Kalkınma idaresi Başkanlığı Teknik Yardım Uzmanlık Tezi, Ankara 2010.
• Özbaran, Salih, Bir Osmanlı Kimliği: 14.-17. Yüzyıllarda Rum/Rumi Aidiyet ve İmgeleri, Kitap Yayınevi, İstanbul 2004
• Özcan, Azmi, Pan-İslamizm, Osmanlı Devleti, Hindistan Müslümanları ve İngiltere (1877-1924), İSAM Yayınları, Ankara 1997.
• Schimmel, Annemarie, The Empire of the Great Mughals: History, Art and Culture, Reaktion Books, London 2010.
• Sen, Amartya, "Economic Development and Capability Expansion in Historical Perspective", Pacific Economic Review, 6: 2 (2001), ss. 179- 191.
• Sen, Amartya, Development as Freedom, Alfred A. Knopf, New York 1999.
• Sen, Amartya, Özgürlükle Kalkınma, çev. Yavuz Alogan, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2004.
• Sen, Amartya, The Argumentative Indian, Writings on Indian History, Culture and Identity, Picador, New York 2005.
• Sen, Amartya, The Idea of Justice, Penguin Books, London 2010.
• Turan, Osman, Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi, Türk Dünya Nizamının Milli, İslami ve İnsani Esasları, Ötüken Yayınları, İstanbul 2006.
• Unat, Faik Reşit, Osmanlı Sefirleri ve Sefaretnameleri, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1992.
• Yusuf, Sinan, Tezkire-i Halvetiyye, Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi no. 1372.