Samsun (Amisos) Bölgesi'nin Kültürel Gelişimi Projesi

Yıl 2004, Cilt: 68 Sayı: 252, 387 - 402, 20.08.2004

Önder Bilgi Sümer Atasoy Şevket Dönmez Latife Summerer

https://doi.org/10.37879/belleten.2004.387

Öz

Samsun (antik Amisos) ile yakın çevresinin tarih öncesinden günümüze kadar olan zaman dilimine ait olup daha önceki araştırmalarda saptanmış bulunan önemli merkezlerin son durumlarını incelemek ve ayrıca gözden kaçmış olabilecek diğer arkeolojik maddi kültür varlıklarını da belgeleyerek bu bölgede yaşamış insan topluluklarının özellikle Demir Çağı ile takip eden Helenistik Çağ'daki kentleşme sürecindeki sosyo-ekonomik yaşamlarına dayanan kültürel gelişimini aydınlatacak verileri toplamak amacıyla İstanbul Üniversitesi adına bir temel proje çerçevesinde geliştirilen yüzey araştırmalarını 18 - 27 Temmuz 2000 tarihleri arasında Prof.Dr. Önder Bilgi başkanlığında Doç.Dr. Sümer Atasoy, Dr. Latife Summerer, Dr. Şevket Dönmez, Arkeolog Burhan Gülkan ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi stajyer öğrencisi Murat Türkteki'den oluşan bir heyet gerçekleştirdi.

Anahtar Kelimeler

Samsun, Amisos, Kültürel Gelişim, Demir Çağı, Helenistik Çağ

The Cultural Development in Samsun (Amisos) Region

Öz

The archaeological survey, conducted under the direction of Prof.Dr. Önder Bilgi, took place between 18 and 27 July 2000. Participants of the survey team were Assoc.Prof.Dr. Sümer Atasoy, Dr. Şevket Dönmez, Dr. Latife Summerer, archaeologist Burhan Gülkan and student Murat Türkteki. The Turkish Government was represented by Mr. Ekrem Anaç from the Tokat Museum. In connection with the project following districts in the Samsun region were surveyed in seven steps, and the following archaeological remains werea visited; 1. The valley of Kızılırmak River between İkiztepe and Altınkaya Dam in the Bafra district. Kapıkaya, Asarkale and its rock-cut tombs and Martı Kale. 2. Külcüler tumulus near Sarıkaya köyü near Bafra and Kışla tumulus near Dağ Köyü and Dökme Tepe in the 19 Mayıs district. 3. Fortress at Akalan and its surroundings near Çatmaoluk köyü in the western part of the Samsun region. 4. The Apollon open-air cult center on Kale Tepe near Emirli köyü and Kaledoruğu Höyük and the Caravanserai called Taşhan, the old wooden mosque and Roman stone bridge near Çakallı köyü in the Kavak district. 5. The Lerdüge tumulus near Çamyatağı köyü in the Havza district and Ağu Boğazı Mevkii near Gökdoğan köyü in the neighbourhood of the Durağan district. 6. Amisos was revisited to see the recently found rock-cut tomb of a royal family and to survey the western slope of the Toraman Tepe of Amisos. Within two areas increasing levels of destruction was observed: a) the Iron Age settlement at Akalan between in the Samsun district; b) the Helenistic settlement at Asarkale in the Bafra district. In both of this locations which are fortress types, the architectural remains of defensive structures have been subjected to the destruction of various elements such as the nature and the destruction of men. As such, it was seen that to reach the aims of the ongoing project, in all those locations immediate topographic works have to be developed to establish the position of these settlements and to place the present conditions of the architectural remains on those plans.

Anahtar Kelimeler

Samsun, Amisos, Cultural Development, Iron Age, Hellenistic Age

Kaynakça

• Akkaya
• 1993 M. Akkaya. "Amisos Antik Kenti Kurtarma Kazısı". III. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, Ankara: 207-218.
• 1997 M. Akkaya. Amisos Hazinesi/ Amisos Treasure , Samsun.
• 1998 M. Akkaya. "Amisos Antik Kenti Kurtarma Kazısı ve Mozaik Kaldırma Çalışmaları". VIII. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, Ankara: 43-51.
• Akok
• 1948 M. Akok. "Samsun İli Havza ilçesi Lerdüge Köyünde Bulunan Tümülüsler/ Les tumuli du village de Lerdüge (Vilayet de Samsun)". Belleten XII/48, Ankara: 835-834.
• Alkım
• 1972 U. B. Alkım. "İslahiye ve Samsun Bölgesinde 1971 Çalışmaları". Belleten XXXVI/143, Ankara: 422-426.
• 1973 U. B. Alkım. "İslahiye ve Samsun Bölgesinde 1972 Dönemi Çalışmaları". Belleten XXXVII/147, Ankara: 435-438.
• 1974a U. B. Alkım. "Tilmen Höyük ve Samsun Bölgesi Araştırmaları (1971). Türk Arkeoloji Dergisi XX-2, Ankara: 5-16.
• 1974b U. B. Alkım. "Samsun Bölgesinde 1973 Çalışmaları". Belleten XXXVIII/151, Ankara: 553-556.
• 1975a U.B. Alkım. "Tilmen Höyük Kazısı ve Samsun Bölgesi Araştırmaları (1972)". Türk Arkeoloji Dergisi XXI-2, Ankara: 23-28.
• 1975b U.B. Alkım. "Samsun Bölgesi Çalışmaları (1973)". Türk Arkeoloji Dergisi XXII-1, Ankara: 5-12.
• 1976 U.B. Alkım. "Samsun Bölgesi Araştırmaları ve İkinci Dönem İkiztepe Kazısı". Belleten XL/160, Ankara: 717-719.
• 1978 U.B. Alkım. "1977 Dönemi İkiztepe Kazısı ve Samsun Bölgesi Araştırmaları". Belleten XLII/167, Ankara: 542-547.
• Alkım/Alkım/Bilgi
• 1988 U.B.Alkım, H.Alkım ve Ö.Bilgi. İkiztepe I, Ankara Birinci ve İkinci Dönem Kazıları / The First and Second Seasons' Excavations (1974-1975) TTKY.
• Atasoy
• 1997 S. Atasoy. Amisos. Antik Çağda Bir Karadeniz Kenti, Samsun.
• Bailey
• 1975 D. M. Bailey. A Catalogue of the Lamps in the British Museum, London.
• Bilgi
• 1984 Ö. Bilgi. "Metal Objects from İkiztepe-Turkey". Beitrage zur Allgemeinen und Vergleichenden Archaologie 6, Bonn: 32-96.
• 1989 Ö. Bilgi. "İkiztepe Kazılarının 1987 Dönemi Sonuçları ve Çevre Araştırmaları". X.Kazı Sonuçları Toplantısı-I, Ankara: 201-210.
• 1990a Ö. Bilgi. "İkiztepe Kazılarının 1988 Dönemi Sonuçları ve Çevre Araştırmaları". XI.Kazı Sonuçları Toplantısı-I, Ankara: 211-220.
• 1990b Ö. Bilgi. "İkiztepe Kazılarının 1988 Dönemi Sonuçları ve Çevre Araştırmaları". Höyük I, Ankara: 26-27.
• 1990c Ö. Bilgi. "Metal Objects from İkiztepe-Turkey". Beitrage zur Allgemeinen und Vergleichenden Archaologie 9-10, Bonn: 119- 219.
• 1999a Ö. Bilgi. "İkiztepe Kazılarının 1997 Dönemi Sonuçları". XX. Kazı Sonuçları Toplantısı-I, Ankara: 485-505.
• 1999b Ö. Bilgi. "İkiztepe in the Late Iron Age". Anatolian Studies 49: London: 27-54 (Fourth International Iron Age Symposium, Mersin 1997).
• 2000a Ö. Bilgi. "İkiztepe Kazılarının 1998 Dönemi Sonuçları". 21. Kazı Sonuçları Toplantısı-1, Ankara: 381-396.
• 2000b Ö. Bilgi. "İkiztepe Kazıları". Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, Ankara: 111-117 (Ed. O. Belli).
• 2001a Ö. Bilgi. "İkiztepe Kazılarının 1999 Dönemi Sonuçları". 22. Kazı Sonuçları Toplantısı-1, Ankara: 315-326.
• 2001b Ö. Bilgi. "Orta Karadeniz Bölgesi Protohistorik Çağ Maden Sanatının Kökeni ve Gelişimi". Belleten, Ankara: 1-35.
• Burney
• 1956 C. Burney. "Northern Anatolia Before Classical Times". Anatolia Studies VI, London: 179-203.
• Cummer
• 1976 W.Cummer. "Iron Age Pottery from Akalan". Istanbuler Mitteilungen 26, Berlin: 31-39.
• Cumont
• 1906 E. Cumont. Studia Pontica II, Bruxelles.
• Dengate
• 1978 J.A. Dengate. "A Site Survey Along the Southern Shore of Black Sea". The Proceedings of the Xth International Congress of Classical Archaeology, Cilt I, Ankara: 245-258.
• Dönmez
• 1999 Ş. Dönmez. "Sinop-Samsun-Amasya illeri Yüzey Araştırması, 1997". XVI. Araştırma Sonuçları Toplantısı-II, Ankara: 513-536.
• 2000a Ş. Dönmez. "Sinop-Samsun-Amasya İlleri 1998 Yüzey Araştırması". 17. Araştırma Sonuçları Toplantısı-2, Ankara: 324-342.
• 2000b Ş. Dönmez. "Orta Karadeniz Bölgesi Yüzey Araştırması". Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, Ankara: 330-334 (Ed. O. Belli).
• Ertuğrul/Atasoy
• 1998 Ö. Ertuğrul ve S. Atasoy. "1996 Amisos Kazısı ". XIX. Kazı Sonuçları Toplantısı-II, Ankara: 523-530.
• Gökoğlu
• 1952 A. Gökoğlu. Paphlagonia. Gayrımenkul Eski Eserleri ve Arkeolojisi, Kastamonu Cilt I.
• İnan
• 1947 A. İnan. "Ankara-Samsun Arasında Tarih Gezisi". Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi Dergisi V-1, Ankara: 119-132.
• Kızıltan
• 1992 Z. Kızıltan. "Samsun Bölgesi Yüzey Araştırmaları". Belleten LVI/215, Ankara: 213-241.
• Kökten
• 1941 K. Kökten. "Samsun Vilayeti Tekeköy Civarında Prehistorik Araştırmalar". Ülkü XVII/98, Ankara: 21-124.
• Kökten/Özgüç/Özgüç
• 1945 K. Kökten, N. Özgüç ve T. Özgüç. "1940 ve 1941 Yılında Türk Tarih Kurumu Adına Yapılan Samsun Bölgesi Araştırmaları Hakkında İlk Kısa Rapor". Belleten IX/35, Ankara: 361-400.
• Macridy
• 1907 Th. Macridy. "Une Citadelle archaique du Pont". Mitteilungen der Vorderasiatischen Gesellschaft 12, Berlin: 67-75.
• Olshausen/Biller
• 1984 E. Olshausen ve J. Biller. Historisch-geographische Aspekte der Geschicte des Pontischen und Armenischen Reiches. Teil I. Untersuchungen zur historischen Gedgraphie von Pontos unter den Mithridatien. Wiesbaden.
• Özbal/Adriaens/Earl/Gedik
• 2000 H. Özbal, A. Adriaens, B. Earl ve B. Gedik. "Samsun-Amasya-Tokat İlleri Yüzey Araştırması". 15. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara: 47-54.
• Özbal/Pehlivan/Earl
• 2001 H. Özbal, N. Pehlivan ve B. Earl. "Durağan ve Bakırçay Arsenik Cevherleşmelerinin Jeolojik, Minerolojik ve Kimyasal İncelenmesi". 16. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara: 29-40.
• Özgüç
• 1948 T. Özgüç. "Samsun Hafriyatının 1941-1942 Yılı Neticeleri". III. Türk Tarih Kongresi, Ankara: 393-419.
• Özsait
• 1988 M. Özsait. "1986 Yılı Amasya-Ladik Çevresi Tarihöncesi Araştırmaları". V. Araştırma Sonuçları Toplantısı-2, Ankara: 239-256.
• 1999 M. Özsait. "1986-1993 Yılları Arasında Samsun-Ladik Çevresi Yüzey Araştırmaları". XII. Türk Tarih Kongresi, Ankara Cilt I: 35-40.
• 2000 M. Özsait. "Orta Karadeniz Bölgesi Yüzey Araştırmaları". Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, Ankara: 335-341 (Ed. O. Belli).
• Özsait/Özsait
• 1998 M. Özsait ve N. Özsait. "Amasya'da M.Ö. II. Binyılı Yerleşmeleri". III. Uluslararası Hititoloji Kongresi, Ankara: 457-468.
• von Gall
• 1966 H. von Gall. Die paphlogonischen Felsgraeber. Istanbuler Mitteilungen, Tübingen Beiheft 1.
• 1967 H. von Gall. "Zu den kleinasiatischen Treppentenneln". Archaeologischer Anzeigher 82, Berlin: 504-527.
• von der Osten
• 1929 H. H. von der Osten. Explorations in Central Anatolia. Season of 1926, Chicago (OIP V).
• von der Osten/Schmidt
• 1930 H. H. von der Osten ve E. Schmidt. The Alishar Hüyük Season of 1927, Chicago Part I (OIP VI).
• Weimert
• 1984 H. Weimert. Wirtschaft als landschaftsgebundenes Phaenomen. Die antike Landschaft Pontos. Eine Fallstudie, Frankfurt.