Osmanlı İmparatorluğu'nun Son Dönemine Ait Hilâfet Tartışmalarıyla İlgili Yayınlar

Yıl 2003, Cilt: 67 Sayı: 249, 457 - 494, 20.08.2003

Ferhat Koca

https://doi.org/10.37879/belleten.2003.457

Öz

Osmanlılar döneminde, bazı müellifler, devlet kurumlarının hızlı, verimli ve adaletli bir şekilde çalıştırılabilmesi konusundaki görüşlerini, "nasihâtnâme" veya "siyasetnâme" türündeki eserlerinde dile getirdikleri gibi, özellikle bürokrasi tecrübesine sahip bazı devlet adamları da nizam-ı devletin ıslahı konusunda çeşitli layiha ve arîzalar kaleme almış; hatta bizzat yöneticiler de devlet kurumlarının işleyişiyle ilgili birtakım şikayetlerin giderilebilmesi için zaman zaman eyaletlere çeşitli adâletnâmeler göndermişlerdir. Ancak bütün bunlar, özellikle devletin alt birimlerinin işleyişine yönelik bazı önerilerden ibarettir. Bizzat padişah/halifelerin yetkileriyle ilgili tartışmalar ise, özellikle 1839 Gülhâne Hatt-ı Hümâyunu'nun ilanı ile başlamış ve bu durum 1876 Kânûni Esâsî'sinde açık bir şekilde kendisini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, Hilâfet Tartışmaları, Gülhâne Hatt-ı Hümâyunu, Kânûni Esâsî

Publications concerning the debate on the Caliphate during the last years of the Ottoman Empire

Öz

All the nasihâtnâme (document of admonition), siyâsetnâme (political treatise) and adâletnâme (document on the establishment of justice) written in Ottoman times about the fast, productive and just functioning of state institutions and the maintenance of world order, generally concerned analyses and recommendations about the functioning of state bureaucracy, rather than the fundamental structure of the state. The debate concerning the powers of the sultan/caliph himself began with the 1839 Gülhane Hatt-ı Hümâyunu (imperial decree that reformed the Ottoman state) and went on until the Ottoman Sultanate and Caliphate were abolished and the Turkish Republic was put in its place. In this article we present various works written in Ottoman/Turkish in the half century between 1876 and 1924 concerning the Ottoman Caliphate, with the aim of contributing to the creation of a "Bibliography of the Ottoman Empire" and to underlining the changes and conflicts within the Sunni Caliphate theory, in favour of temporal power and absolutism.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Caliphate Discussions, Gülhâne Hatt-ı Hümâyunu, Kânûni Esâsî