Mısır Memlûkları'nda Bir Sürgün Sistemi Olan Battallık ve Kudüs

Yıl 2002, Cilt: 66 Sayı: 246, 363 - 370, 20.08.2002

Muammer Gül

https://doi.org/10.37879/belleten.2002.363

Öz

Devletler tarih boyunca idari, askeri, siyasi, dini vb. sebeplerden dolayı kişileri ya da toplulukları "sürgün" etmeyi bir metod olarak kullanmışlardır. Sürgün yeri, sürgünün mahiyetine göre değişmekle beraber bazen merkeze uzak, sakin, etkisiz bir yer olabildiği gibi, bazen de merkeze yakın, manevi olarak insanları onore edecek bir yer olabiliyordu. Üç semavi din için de kutsal merkez kabul edilen Kudüs, Ortaçağlar'da bir sürgün yeri olarak da karşımıza çıkmaktadır. Kudüs'ün bir sürgün yeri olması Emeviler döneminde başlayıp Abbasiler dönemi boyunca devam etmiştir. Ancak Kudüs'ün bir sürgün yeri olması tam manasıyla Memlûklar döneminde şehre damgasını vurmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mısır, Memlûklar, Sürgün, Battallık, Kudüs

Battalık, a Sistem of Exile among the Egyptian Memluks, and Jerusalem

Öz

Jerusalem has been seeming to be a banishment place from the early Islamic period to the Mamluk period. Jerusalem features prominently in the Mamluk period as a place to which individuals were sent when battal. Battal meant being on the inactive. In the Mamluk period it was normally applied to men in the military sphere but not exclusively. The term could be used of administrative. An individual could receive this status because he was out of favour. For battal why Jerusalem was so often selected? It was clearly deemed preferable to other place, such as Mecca or Tarsus, and people requested transfer to Jerusalem. And in the Mamluk period an amir sent to Jerusalem could paradoxically be apointed to the superintendency of the Harams. In short, the administrative concept of the Mamluk for Jerusalem was based on the battal application.

Anahtar Kelimeler

Egypt, Memluks, Exile, Battalık, Jerusalem

Kaynakça

• Ayalon, D., "Discharge from Service, Banishment and Improsonment in Mamluk Society", Israil Orient Society, (1973).
• Barthold, V.V., Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler (Yay. Haz.: Kazım Yaşar Kopraman - İsmail Aka), Kültür Bakanlığı - Kültür Yayınları, Ankara 1975.
• Boswort, C.E., "Kerramiyee", Eİ, C.IV, Leiden, E.J. Brill, 1978.
• Burgoyne, M.A., Mamluk Jerusalem, London 1976.
• Donuk, Abdülkadir, Eski Türk Devletlerinde İdari-Askeri Unvanlar ve Terimler, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1988.
• Dozy, R., Supplement oux Dictionnaires Arabes, C.I, Paris 1927.
• El-Isfahani,İmadeddin, El Fethü'l Kussi fi Fethü'l Kudsi,Leyden,E. J.Brill 1888.
• Elisseeff, Nikita, Nur ad-Din Un Grand Prince Musulman de Syrie au Temps desCroisades( 511-569/1118-1174), Instıtut Français de Damas, Tome III 1967.
• El-Mukaddesi, Mutahhar b. Tahir, Tarih el Bed ve't Tarih, C. V, Paris 1916.
• El-Mukaddesi, Şemseddin Ebu Abdullah, Ahsen al Takasim fi Ma'rifetü'l Akalim, (Editit:M.J.deGoeje), Editio Secunda, Leyden 1906.
• El-Makrizi, Ahmed b. Ali, Kitabü's-Süluk li Ma'rifet-i Düvelü'l Müluk, C.I,(Tashih: M. Mustafa Ziyadet), Kahire 1934.
• el-Makrizi, Kitabü's-Süluk, TTK ktp. daktilolu tercüme yazmalar, Notlar bahsi: Not: 95 (Tercüme; Zakir Kadiri Ugan).
• Goitein, Shelomo Dov, "Al-Kuds" , Eİ, C.V,Leiden, E.J. Brill 1978.
• Gül, Muammer, "XI.-XIII. Yüzyıllarda Kudüs", Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Elazığ 1997.
• Holt, P.M., Haçlılar Çağı 12. Yüzyıldan 1517'ye Yakındoğu, (Çev. Özden Arıkan), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1999.
• İbn el-Esir, El-Kamil fi't Tarih, C.X, Bahar Yayınları, İstanbul 1985.
• İbn Manzur, Muhammed b. Mükerrem Celaleddin, Lisanu'l Arab, C.II, Beyrut.
• İbn Taghri Birdi, Ebu'l Mehasin, Hawadith ad-Duhur fi Mada'l Ayyam Wash-Shur, Part 2, (Haz. William Popper), University of California, California 1932.
• İbn Taghri Birdi, Ebu'l Mehasin, En-Nücum ez-Zahire fi Müluk Mısır ve'l Kahire, (Tahkik: İbrahim Ali Tarhan-M. Mustafa Ziyadet),Mısır 1392- 1972.
• Kopraman, K Yaşar, Mısır Memlukları Tarihi, Kültür Bakanlığı Yayınları,Ankar,1989.
• Kütükoğlu, Mübahat S., "Battal Torbası ", TDVİA, C. V, İstanbul 1992.
• Little,D.P., "Relations Between Jerusalem and Egypt", History and Historiography of the Mamluk, Variorum Reprints, London 1986.
• Margoliouth, D.S., "Kerramiye", İA, C. VI, İstanbul 1979.
• Ocak, Ahmet Yaşar, "Battal Gazi", TDVİA, C.V, İstanbul 1992.
• Sami, Şemsettin, Kamus-ı Türki, Dersaadet 1317.
• Singer, Amy, Kadılar, Kullar, Kudüslü Köylüler, (Çev. Sema Bulutsuz),Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
• Sobernheim,M., "Berkuk", İA, C. II,İstanbul 1979.
• Sobernheim, M., "Ferec", İA, C.IV,İstanbul 1988.
• Şeşen, Ramazan, Salahaddin Devrinde Eyyubiler Devleti, İstanbul 1983.