Birinci Dünya Savaşı’nda Siyonizmle Mücadele ve Yahudi Tehciri: Gazze ve Yafa’nın Tahliyesi

Yıl 2021, Cilt: 85 Sayı: 302, 193 - 226, 16.04.2021

Celil Bozkurt

https://doi.org/10.37879/belleten.2021.193

Öz

Birinci Dünya Savaşı’nda Hahambaşılık ve Alyans okullarının Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü savunmasına karşılık Siyonistler, ayrılıkçı faaliyetlerini savaş boyunca sürdürdü. Osmanlı Devleti’nin aldığı askeri ve mülki önlemlere rağmen Siyonistlerin Filistin Cephesi’ndeki nüfuzu kırılamadı. Osmanlı Devleti, Birinci Gazze Savaşı’nın ardından Gazze ve Yafa şehirlerini askeri gerekçelerle tahliye etti. Tehcir edilen Yahudiler, Osmanlı Hükümeti’nin aldığı yoğun güvenlik önlemleri altında Filistin’e komşu Yahudi yerleşimlerinde iskân edildi. Yahudi tehciri, basında güçlü nüfuzu bulunan Siyonist hareket tarafından Osmanlı Devleti aleyhinde bir karalama ve iftira kampanyasına dönüştürüldü. Tehcir vakası, Avrupa kamuoyunda Ermeni tehcirini gölgeleyecek boyutlarda Türk karşıtı bir tepkiye zemin hazırladı. Osmanlı Devleti, Avrupa’da yürüttüğü başarılı bir kamu diplomasisiyle Osmanlı aleyhtarı havanın büyük oranda dağılmasını sağladı. Fakat Siyonist propagandanın istismar ettiği Yahudi tehciri, Osmanlı aleyhtarı kimi iddiaların günümüze kadar gelmesine neden oldu.

Anahtar Kelimeler

Siyonizm, Yahudi tehciri, Cemal Paşa, Talat Paşa, Gazze, Yafa

The Fight Against Zionism during The First World War and the Jewish Deportation: The Evacuation of Gaza and Jaffa

Öz

During the First World War, the Zionists continued their separatist activities despite the defense of the Ottoman Empire’s territorial integrity by the Rabbinate and Alliance schools. Despite the military and administrative measures taken by the Ottoman State, the Zionists’ influence on the Palestinian Front could not be broken. After the First Gaza War, the Ottoman Empire evacuated the cities of Gaza and Jaffa for military reasons. The deported Jews were settled in Jewish settlements neighboring Palestine under the intense security measures taken by the Ottoman Government. The Jewish deportation was turned into a smear and slander campaign against the Ottoman Empire by the Zionist movement, which had a strong influence in the press. The deportation incident prepared the ground for an anti-Turkish reaction in the European public opinion that would overshadow the Armenian deportation. With a successful public diplomacy in Europe, the Ottoman Empire helped to dissipate the anti-Ottoman atmosphere to a great extent. However, the Jewish deportation exploited by the Zionist propaganda caused some anti-Ottoman claims to survive.

Anahtar Kelimeler

Zionism, the Jewish Deportation, Cemal Pasha, Talat Pasha, Gaza, Jaffa

Kaynakça

• Cumhurbaşkanlığı, Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi (BOA)
• Dâhiliye Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti (DH.EUM)
• Dâhiliye İdare-i Umumiye (DH.İUM)
• Dâhiliye Muhaberat-ı Umumiye İdaresi (DH.MUİ)
• Dâhiliye Tahrirat Kalemi (DH.EUM)
• Dâhiliye Şifre Kalemi (DH.ŞFR)
• Dâhiliye Müteferrik (DH.MB.HPS.M)
• Hariciye Siyasi (HR.SYS)
• Meclis-i Vükela Mazbataları (MV)
• Cumhurbaşkanlığı, Devlet Arşivleri Başkanlığı, Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Genelkurmay Askerî Tarih Ve Stratejik Etüt Başkanlığı (ATASE)
• Birinci Dünya Harbi
• Süreli Yayınlar
• İkdam
• Araştırma ve İnceleme Eserler
• Aaronsohn, Ran, Rothschild and Early Jewish Colonization in Palestine, Rowman&Littfield Publishers, 2000.
• Arşiv Belgelerine Göre Ermeni Faaliyetleri 1914-1918, C VIII, Genelkurmay Basımevi, Ankara 2008.
• Artuç, Nevzat, Cemal Paşa, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2008.
• Atay, Falih Rıfkı, Zeytindağı, Pozitif, İstanbul 2004.
• Atilhan, Cevat Rıfat, İslam ve Beni İsrail, Aykurt Neşriyat, İstanbul 1957.
• Balcı, Sezai – Balcıoğlu, Mustafa, Rothschildler ve Osmanlı İmparatorluğu, Erguvani Yayınevi, Ankara 2017.
• Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, C III/Kısım III, TTK Basımevi, Ankara 1991.
• Beyoğlu, Süleyman, “Tehcir Kanunu ve I. Dünya Savaşı’nda Arap Tehciri”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S. 11, İstanbul 2004, s. 31-52.
• Bozkurt, Celil, “Osmanlı Arşiv Belgelerinde NİLİ Casusluk Örgütü”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, (2019), C 35/S. 99, s. 1-30.
• Çiçek, Kemal, Ermenilerin Zorunlu Göçü 1915-1917, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2005.
• Çiçek, M. Talha, Cemal Paşa Suriye’de Birinci Dünya Savaşı Yılları, Kronik Kitap, İstanbul 2020.
• Dündar, Fuad, Modern Türkiye’nin Şifresi, İletişim Yayınları, 6. Baskı, İstanbul 2015.
• Engle, Anita, The Nili Spies, Frank Cass, London 1996.
• (Erkilet), Hüseyin Hüsnü Emir, Yıldırım, Genelkurmay Basımevi, Ankara 2002.
• Fieldhouse, D. F., Ortadoğu’da Batı Emperyalizmi 1914-1958, (çev. Merve Şahin), Tarih&Kuram Yayınevi, İstanbul 2018.
• “Filistin Musevileri”, İkdam, 22 Ağustos 1917.
• Friedman, Isiah, Germany, Turkey and Zionism, Oxford University Press, 1977.
• Halaçoğlu, Yusuf, Ermeni Tehciri, 12. Baskı, Babıali Kültür Yayıncılığı, İstanbul 2007.
• Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C IX, Türk Tarih Kurumu, 3. Baskı, Ankara 2011.
• Karasapan, Celal Tevfik, Filistin ve Şark-Ül-Ürdün, C II, Ahmed İhsan Matbaası, İstanbul 1942.
• Kress, Von, Son Haçlı Seferi Kuma Gömülen İmparatorluk, 2. Baskı, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2007.
• Laqueur, Walter, A History of Zıonism, MJF Books, New York 1972.
• Mutlu, Cengiz, Mütareke Döneminde Rum Nüfus Hareketleri (1918-1922), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2014.
• Ortak, Şaban, Suriye ve Garbi Arabistan Tehciri, Pegem Akademi, Ankara 2011.
• Öke, Mim Kemal, Siyonizm’den Uygarlıklar Çatışmasına Filistin Sorunu, Ufuk Kitapları, 4. Baskı, İstanbul 2002.
• Rodrigue, Aron, Türkiye Yahudilerinin Batılılaşması, (çev. İbrahim Yıldız), Ayraç Yayınevi, Ankara 1997.
• Sachar, Howard M. A History of Israel, Alfreda Konopf, New York 1988.
• Shaw, Stanford J., Osmanlı İmparatorluğu’nda ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Yahudiler, (trc. Meriç Sobutay), Kapı Yayınları, İstanbul 2008.
• Sonyel, Salahi R., Osmanlı Devleti’nin Yıkılmasında Azınlıkların Rolü, Türk Tarih Kurumu, Ankara 20014.
• Talat Paşa, Hatıralarım ve Müdafaam, (haz. Atatürk’ün Bütün Eserleri Çalışma Grubu), 2. Baskı, Kaynak Yayınları, İstanbul 2006.
• Taylor, Alan R, İsrail’in Doğuşu, (Türkçesi: Murat Karaşahan), Pınar Yayınları, İstanbul 1992.
• Tellioğlu, Ömer, Filistin’e Musevi Göçü ve Siyonizm, Kitabevi, 2. Baskı, İstanbul 2018.
• Tunçoku, Mete, “İsrail’in Kuruluşuna Varan Gelişmeler İçinde Çanakkale Savaşlarının Önemi”, Belleten 55/212 (1991), s. 101-108.
• Vital, David, The Origins of Zionism, Clarendon Press, 1975.