Macaristan Milli Müzesindeki Türk Sanat Eserleri

Yıl 1986, Cilt: 50 Sayı: 197, 557 - 590, 20.08.1986

Géza Fehér Çevirmen: Yaşar Yücel

Öz

Osmanlı egemenliği, Macar halkının yaşantısında XVI. Ve XVII. yüzyılların büyük bir kısmını kapsayan, gayet belirgin bir tarihî dönemi oluşturur. Macar toplumunun tarih öncesi dönemlerine ait olarak yürütülen araştırmalara paralel olarak, Osmanlı fatihlerin tarihi, konuştukları dil, örf ve âdetleri gayet canlı bir bilimsel ilgi uyandırmıştır. Bütün bunlar, Macaristan'da yazılmış Türkçe kaynaklar üzerinde araştırmaların bir buçuk yüzyıl kadar gerilere gittiğini izah etmektedir. Buna karşılık bu dönemin arkeoloji ve sanat zenginlikleri, geçmiş açısından, metodik araştırmalara ve incelemelere konu oluşturmamıştır. Ancak son on yılda bu zenginlikleri toparlama çalışmalarına girişilmiştir. Bu nedenle, Macar Milli Koleksiyonunda, ki ülkenin en zenginidir, Türklere ait süsleme sanatlarının nispeten mütevazi malzemelerle temsil edilebilmiş olmasının nedeni kolayca anlaşılmaktadır. Müzedeki envantere göre belli yörelere ait oldukları belirlenen eşyalar, çoğunlukla onların bulunmalarına ilişkin sarih açıklamalardan yoksundurlar ve sonuç olarak birbirinden ayrı ve ilgisiz buluntulardır. Çoğunlukla eski özel koleksiyoncuların yaptıkları araştırmalardan kaynaklanmaktadırlar, ya da hibe edilmiş ve satın alınmış eşyalardır.

Anahtar Kelimeler

Macaristan Milli Müzesi, Türkler, Sanat Eserleri, Macarlar, Osmanlı İmparatorluğu

Kaynakça

• ARSEVEN, C.E.: Türk Süsleme Sanatları. İstanbul
• ARSEVEN, C.E.: Başlangıcından Günümüze Kadar Türk Sanatı. İstanbul, 1939
• BARANY-OBERSCHALL, MAGDA.: "Osmanlı Dönemi Buda Süsleme Sanatı." Budapeşte Tarihi III: Osmanlı Döneminde Budapeşte. Budapeşte, 1944, 354- 381.
• FEHER, GEZA: "Macaristan Milli Müzesi'ndeki Türk Çadırı". Folia Archaeologica 13 (1961), 213-223.
• FEHER, GEZA: "Macaristan Milli Müzesindeki Türk Bakır Kâseleri" Folia Archeologica 14 (1962), 153-167.
• FEHER, GEZA: "Macaristan Milli Müzesi'nde Muhafaza Edilen, Çıkarıldığı Yer Bilinen, Türk Dönemine Ait Gümüş Kâseler." Folia Archaeologica 15 (1963), 87-105.
• FEHER, GEZA: "Pecs'teki Janus Pannonius Müzesi'nde Bulunan, Osmanlı Egemenliği'ne Ait Cepkenler". A. Janus Pannonnius Muzeum Evkönyve 1959. Pecs, 1960, 103-150.
• FEHER, GEZA: "Macaristan Milli Müzesi'nde Muhafaza Edilen, Osmanlı Egemenliği Dönemine Ait Gümüş Kupalar." Folia Archaelogica 17 (1965), 169-199.
• FEKETE, LAJOS: Türk Döneminde Budapeşte. Budapeşte Tarihi III. Budapeşte, 1944.
• GARADY, SANDOR: "Türk Dönemi Buda Çömlekçiliği". Budapeşte Tarihi III: Türk Döneminde Budapeşte. Budapeşte, 1944, 382-401.
• GENTHON, ISTVAN: "Türk Sanat Eserleri". Budapeşte Tarihi III: Türk Döneminde Budapeşte. Budapeşte, 1944, 315-353.
• GLÜCK, H.-DIETZ, E.: İslam Sanatı. Berlin, 1925.
• GRABAR, A.: Balkan Sanatında Doğu Etkileri Üzerine Araştırmalar. Oxford, 1928.
• GRUBE, E.: İslam Dünyası. (Dünya Sanatının Hazineleri 7).
• HORVATH, HENRIK: "Osmanlı Egemenliği ve Sanat Tarihinde Serbestiyet". Budapeşte'nin Geçmişine İlişkin İncelemeler V (1936), 198-219.
• HÖLLRIGL, JOZSEF: "XVI ve XVII. yüzyıllarda Macar ve Türk Kostümleri". Macar Uygarlık Tarihi III. Budapeşte, Tarihsiz, 357-385.
• KARACSON, IMRE: Rakoczi Bağımsızlık Savaşı Göçmenlerine İlişkin Türk Belgeleri. Budapeşte, 1911.
• KÜHNEL E.: İslam Kuyumculuk Sanatı. Berlin, 1925.
• KÜHNEL, E.: İslam Sanatı. Stuttgart, 1962.
• KÜHNEL, E.: İslam Sanatı ve Mimarisi. Londra, 1966.
• MIGEON, G.: İslam Sanatı. Baden-Baden, 1965.
• PALOTAY, GERTRUD: Macar Süsleme Sanatında Türk-Osmanlı Etkileri. Budapeşte, 1940. (İnsanlık Tarihi Kütüphanesi VI).
• PULSZKY, KAROLY ve RADISICS, JOZSEF: Kuyumculuğu Anma Sergisinde, Kuyumculuk Sanatının Başyapıtları. Budapeşte, tarihsiz.
• RADVANSZKY, BELA: XVI. ve XVII. yüzyıllarda, Macaristan'da Aile Hayatı. Budapeşte, 1879.
• RICE, D.T.: İslam Sanatı. Londra, 1965.
• SUPKA, GEZA: "Ortaçağın Sonunda Motiflerin Çoğalması". Archaeologiai Ertesitö 34 (1914), 1-19; 89-110; 184-203.
• SZEKFÜ, GYULA: "Süsleme Sanatının Gelişmesi". Macaristan Tarihi III. 207-210. Badapeşte, 1935.
• SZENDREI, JANOS: Millenaire Sergisindeki Macar Askeri Tarihi Eserleri. Budapeşte, 1896.
• TAKATS, SANDOR: Türk Dönemi Desenleri I-III. Budapeşte, 1915-17.
• TOPKAPI SARAYI MÜZESİ YÖNETİCİLERİNDEN OLUŞAN ÇALIŞMA GRUBU.: Türk El Sanatları. İstanbul, 1969.
• UZUNÇARŞILI, İ.H.: Osmanlı Devletinin Saray Teşkilatı. Ankara, 1945.