İzmit Müzesi Roma Devri Portreleri

Yıl 1971, Cilt: 35 Sayı: 137, 39 - 44, 20.01.1971

Mehmet İnsan Tunay

Öz

İzmit Müzesi Roma devri Portreleri, daha ziyade imparatorluk devri örnekleri olup M.S. I. ve II. yüzyıl karakterindedirler. Portrelerden üç tanesini imparatorluğun ilk senelerine, diğerlerini M. S. II. yüzyıla tarihlendirebiliriz. Bu hususlar, Nikomedya' (İzmit) nın tarih sahnesinde ön planda rol oynadığı senelere rastlar. Şurası muhakkak ki, şehrin ilk kuruluş yeri olan bugünkü Başiskele (Astakos), mevcudiyeti Sikkelerden belli olan Olbia, gibi şehirlerden sonra Hellenistik devirde ilk defa bugünkü yerinde kurulan şehir, en muhteşem devrini Roma hakimiyetini kabul ettikten sonra yaşamıştır. Bitinya bölgesinin uzun süre Metropolit'(baş şehir) lik görevini yapmış olan İzmit, yine aynı süre içinde diğer Bitinya şehirleri olan Prusia (Bursa), Nikea (İznik) ve Prusias ad Hypium (Konuralp) ile de güzel sanatlar yönünden yarışmıştır. Portrelerden en mühimi, Hadrian devrine ait olan genç erkek başıdır. Diğer portrelerden bir kısmı ise, Julius Clavdius ve Antoninler devri saç ve genel üslûbu ile çok yakın benzerlik gösterirler. İmparator, imparatoriçe veya birinci dereceden önemli şahıslara ait olmayan, yukarıda saydığımız portrelerin tasvirlerine Bitinya bölgesinin sikkeleri üzerinde rastlamak mümkün olmadı. Anadolu'daki diğer şehirlerin Portre örnekleri ile karşılaştırıldığında devir yönünden fayda sağlamak imkanı bulunabildi Tarihleme yönünden en kesin ve kai sonucu yine sakallı genç erkek başı vermektedir. Bu portre üzerinde sakalın işlenmiş olması, hemen Hadrian devrini hatıra getirmektedir. Diğer sakallı baş ise, bugün İstanbul Arkeoloji Müzeleri ı numaralı salonu süsleyen eserlerden Herakles ve Gigant başları ile yakın benzerlik göstermektedir. Silâhtarağa Nymphaion'undan gelen Gigant başı İzmit Müzesindeki sakallı orta yaşlı erkek başı arasında yakın benzerlik olmasına rağmen, İzmit Müzesindeki portreye daha geç bir tarih, M.S. II. yüzyıl başı diyebiliriz.

Anahtar Kelimeler

İzmit Müzesi, Portre, Heykel Sanatı, Roma Devri, MS 1. Yüzyıl, MS 2. Yüzyıl