Selçuklu Sanatçısı Nakkaş Abdülmü'min el-Hoyî Hakkında

Yıl 1970, Cilt: 34 Sayı: 134, 219 - 230, 20.04.1970

Kemal Özergin

Öz

XI. yüzyılın ilk yarısı içinde, Oğuz ulusu'nun Mâverâünnehr (Batı Türkistan)'den kalkan birçok boyları, Hazar Denizi’nin güneyinden geçip, Horasan üzerinden önce bugünkü Iran ve Azerbaycan'a, oradan da kuzey Irak ile Suriye, Anadolu ve daha sonra Balkanlar'a yayılmıştı. Türk boylarının tarihteki üç büyük göçünden sonuncusu olan bu hareket, tarihte kesin ve geniş tesirli bir sonuç elde etti. Sayılan bölgelerde bir Türk çoğunluğu yerleştirerek, yen bir siyasi ve içtimai hakimiyet kurulmasına yol açtığı gibi, çevre kavimler üzerinde de mühim kültür tesirleri yapmıştır. İşte bu mühim göçün tabii bir sonucu olarak kurulan ilk devlet de Büyük Selçuklu Sultanlığı (1040-1157) oldu. Büyük Selçuklu devri sanatı üzerinde bilhassa son yıllarda yapılan araştırmalar, bize birçok yeni görüş ve bilgiler kazandırmıştır. Bununla birlikte, bu sanatın mühim bir kolu olan resim alanında yaratılmış ve bugün elimizde bulunan az sayıdaki eserler üzerinde, ne yazık ki, çözüm bekleyen birçok mesele vardır. Bu yazıda onlardan biri, "Varka vü Gülşâh" mesnevisindeki minyatürlerin (Hazine 841) meydana getirildiği yer ve zaman hususunda bazı yeni kayıtlar tanıtılacak ve dolayısıyla ressamı Nakkaş Abdülmü'min el-Hoyî’nin kimliği üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Büyük Selçuklu Devleti, Nakkaş Abdülmü, XI. Yüzyıl, Hazar Denizi