1859 Yılındaki "Kuleli Vak'ası"nın Karakterine ve Bunun Türkiye Tarihindeki Yerine Dair

Yıl 1969, Cilt: 33 Sayı: 132, 587 - 594, 20.10.1969

Y. A. Pedrosyan Çevirmen: İ. Kaynak

Öz

1859 Eylül’ünde Türk hükümeti, Sultan Abdülmecid'e karşı bir hareket hazırlandığını haber almıştı. İdari makamlar, isyanı önlemeyi ve buna katılanları tutuklamayı süratle başardılar. Kuleli ve Çengelköy (İstanbul semtleri) kışlalarında adli kovuşturma yürütüldü. Elebaşılar, sonradan sultan tarafından müebbed hapse çevrilen ölüm cezasına çarptırılırken ayaklanmaya katılan diğerleri de çeşitli sürgün cezalarına mahkûm edilmişlerdi. Tarih literatüründe "Kuleli vakası" adını alan bu olaylar, son zamanlara kadar, gereği gibi incelenmiş değildir. O devir Türkiye tarihine tahsis edilmiş eserlerde (yazılarda) Avrupalı ve Türk tarihçiler 1859 ayaklanmasından bahsederken, bunun karakterine dair çeşitli fikirler ileriye sürmüşlerdir. Fakat onların bu fikir yürütmeleri gerçek vakaların tahliline dayandırılmamıştır. 1937 yılında U. İğdemir, Arşiv malzemesinin incelenmesine, yani ayaklanmaya katılanların mahkûmiyet dosyalarına dayanarak, "Kuleli vakası"nın karakterini açıklamağa çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kuleli Vakası, Kuleli Olayı, Türk Siyasi Tarihi, Fedâiler Cemiyeti, I. Abdülmecid