Mustafa Kemal'i Alıp Götürmek İsteyenler

Yıl 1968, Cilt: 32 Sayı: 128, 499 - 508, 20.10.1968

Gotthard Jaeschke

Öz

İtalyan Hariciye Vekili Conte Sforza'nın hatıralarına göre, 1919 yılının hemen başında "Babıali ve İngiliz memurlarının Mustafa Kemal'in adı ile bir kuvvet doğacağını hissetmeleri üzerine İngiliz ajanlarının onu tevkif edip Türkiye'den sürgüne "dans quelque Malte" göndermeyi tasarladıkları söylentisi İstanbul’da yayılmıştı. Plan duyulur duyulmaz - "İstanbul’da her şey biliniyor" (!) -, Mustafa Kemal'in arkadaşları gelip, herhangi bir tehlike karşısında İtalyan Elçiliğine iltica edip etmeyeceğini soruyorlar. Cevabında "İtalya’nın eski kahraman düşmanını korumaktan tabii çekinmeyeceğini" söylüyor. Bu cevap hemen duyuldu ve İngiliz gizli servisinin diplomatik yoldan harekete geçmesini durdurmaya yetti. Mustafa Kemal meseleyi biraz değişik olarak anlatıyor : "Bir gün A... Bey, bir İtalyan şahsiyetinin Fethi Bey ve benimle görüşmek arzusunda bulunduğundan bahsetti. Bir İtalyan mimarının evinde buluşacaktık. Teklifi kabul ettik. Bonmarşe'nin karşısında büyük bir apartman! Çaydayız. Bahsedilen zat: —Ben Türkiye'nin hakiki dostuyum, diye hemen söze başladı. Falih Rıfkı Atay'a göre Sforza'dan başkası olmayan bu şahıs Mustafa Kemal'e, şimdiki zayıf hükûmet yerine yeni bir hükûmet teşkil edebilecek bir teşkilâtın olup olmadığını sordu: "İttihat ve Terakki Fırkasından bahsettiğine, bizi de fırkanın reisleri arasında saydığına şüphe yoktu. . . Biraz da imtihana benziyen bu konuşmadan nasıl bir netice çıkacağını düşünüyordum. O günkü hükümeti biraz daha tenkit ettikten sonra, bize veda etti ve gitti."

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Atatürk, Türk-İtalya İlişkileri, Millî Mücadele Öncesi, Conte Sforza, İttihat ve Terakki