Emir Çoban Soldoz ve Demirtaş

Yıl 1967, Cilt: 31 Sayı: 124, 601 - 646, 20.10.1967

İsmail Hakkı Uzunçarşılı

Öz

Garp Moğolları yâni İlhanîler zamanında mühim rolü olan ve bir müddet saltanat Atabeği makamında bulunan Emir Çoban Noyin'in Anadolu tarihinde de mühim nüfuz ve tesiri görülmüş oğullarından meşhur Demirtaş'ın Anadolu'daki faaliyetinde Emir Çoban'ın müspet ve menfi hareketleri olmuştur. Bu cihetlerden Anadolu'da İlhanîler devrinde ve ondördüncü asırdaki siyasi olayları gözden geçirmek için büyük kudret ve nüfuz sahibi Emir Çoban'dan bahsetmek ve ondan sonra Anadolu valisi olan oğlu Demirtaş ile aynı kadroya dahil olan Eredna hükümeti olaylarını zikretmek icap etmektedir. Yine bu yazımda evvela İlhanîlerin Beylerbeyi ve saltanat Atabeği olan Emir Çoban'dan bahsetmek suretiyle bu ondördüncü asrın ilk yarısında onun kuvvetli otoritesinden ve sonra da feci akibetinden bahsedeceğim. Emir Çoban, Soldoz kabilesine mensuptur. Cami-üt-Tevarih'te, Reşidüddin, Soldozları Moğollar arasında göstermekte ve diğer bir müdekkik de Soldozi'ların Kırgızlardan olduğunu beyan etmektedir. Emir Çoban'ın en büyük ceddi Surgan Şira, Cengiz Han'ın, Nayçbut ile muharebesi esnasında Cengiz'in hayatını kurtarmasına mebni Soldoz reis ve kabilesinin nüfuz ve itibarı artmış gerek Cengiz Han ve gerek ahfadı zamanında ehemmiyet kazanmışlardı. Tetkiklere göre Emir Çoban'ın babası Melik, onun babası da Tudan'dır.

Anahtar Kelimeler

İlhanîler, İlhanlılar, Garp Moğolları, Emir Çoban Noyin, Soldoz, Anadolu, XIV. Yüzyıl