II. Bayezid Devrinde Çukur-Ova'da Nüfuz Mücadelesi

Yıl 1967, Cilt: 31 Sayı: 123, 345 - 374, 20.07.1967

Şehabettin Tekindağ

Öz

XIV. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Adana, Misis (=Maşşişa) ve zaman zaman Tarsus gibi şehirlerle Ayas ve Sis (=Kozan) civarlarında (=İklimü'r-Ramazâniyye) hâkimiyet kuran Ramazan-Oğulları, bugünkü Mersin'den Gâvur-Dağları'na kadar uzanan Çukurova'da sakin Kuştemurlu, Kosunlu, Kara-İsalu, Varsaklu, Durgudlu, Özer-Oğlu, Burnaz-Oğlu gibi Uç-Ok Türkmenlerini (=et-Türkmâni el-Ücokî) etraflarında toplamak suretiyle, bu mıntıkada büyük bir nüfuza sahip olmuşlar idi. Suriye'nin belli başlı haç ve ticaret yollarına hâkim noktalarda kurulan bu Beyliğin, Memlük Sultanlığı bakımından arzettiği önemi takdir eden sultanlar, emret beylerine teşrîf (=emâret tevcihi) göndermek suretiyle, onların itâatlerini sağlamış idiler. Ancak, bu Beyliğin esasını teşkil eden Uç-Ok'ların, Boz-Ok'larla işbirliği yapmaları, bir çok antlaşmazlıklara sebep olmuştur. Nitekim, Memhik Sultanlığı'nın, bu Türkmenlere karşı şiddetli hareketlerde bulunması yüzünden, bura halkı aleyhlerine dönmüş, Bâbü'l Melik'i tutan Türkmenler, bu mıntıkaya hücûm etmek isteyen Memlûklu ordularını ani baskınlarla hezimete uğratmışlardır. Bu yüzden, Memlûklar, Çukur-Ova'da sakin Boy ve Oymaklar arasında tefrika çıkarmak suretiyle, yeni faaliyetlere girişmişlerse de, Uç-Ok'lar, Özer-Oğlu, Burnaz-Oğlu ve Karaman-Oğulları ile anlaşan Ramazan-Oğulları, Memlûklara karşı bitmez tükenmez savaşlara başlamışlar ve adı geçen Sultanlığın bu mıntıkadaki hakimiyetini yok etmişlerdir. Bununla beraber, Ayas, Sis (=Kozan) kaleleri vasıtasiyle bu mıntıkadaki hakimiyetlerini devam ettirmeğe çalışan Memlûklar, Bâb Antakiyye'yi tamir, Bagras- Kalesi'ni takviye ettirmek suretiyle, Uç-Ok'ların hücûmlarına sed çekmek istemişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, II. Bayezıd Dönemi, Çukurova Bölgesi, Ramazanoğulları, Memlûkler, Kuştemurlu, Kosunlu, Kara-İsalu, Varsaklu, Durgudlu, Özeroğulları, Burnazoğulları