"XV. - XX. Yüzyıllarda Merkezî ve Güney-Doğu Avrupa'da Köylü Hareketleri" Konusu Hakkında

Yıl 1966, Cilt: 30 Sayı: 117, 91 - 98, 20.01.1966

M. Tayyib Gökbilgin

Öz

Bu sene Viyana'da toplanan XII. Milletlerarası Tarihi İlimler Kongresinin, metodoloji ve Yeni Çağ Tarihi ile ilgili seksiyonundaki (IV.) raporlardan biri XV. asırdan XX. asra kadar Orta ve GüneyDoğu Avrupa'da köylü hareketleri konusunu ele almıştı. Bu raporu hazırlayanlar bir Romen tarihcisi (S. Pascu) ile üç Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri tarihcisi (V. V. Mavrodin, B. F. Porchnev, I. G. Antelava) görünüyorlardı. Konuyu belli bir görüş açısından inceledikleri anlaşılan raportörler, tabiatiyle bütün Balkan yarımadasını ve Macaristan'ı, yani, bahis konusu edilen yüz yıllarda ya tamamen veya kısmen Osmanlı Devleti hâkimiyeti altında bulunan bir sahayı tetkik ediyor, ayrıca, Avusturya, Çek ve Slovakya, Polonya ve Avrupa Rusya'sını da içine alıyorlardı. Tetkike başlangıç tarihi 1419'daki Hussite harbleri, son tarih olarak da Birinci Dünya Savaşı (1914) tesbit edilmişti. Çok geniş bir saha ve kronolojik devir içindeki köylü hareketlerini büyük bir giriftlik ve güçlük arzeden bir problem gibi kabul eden raportörler, bu giriftliğin (complexite), bir yandan, bu hareketleri meydana getiren memleketlerin ve halkların sosyal-ekonomik ve sosyalpolitik yaşayışlarının özelliklerinden, diğer yandan ise, bu hareketlerin çeşitli şekillere bürünmüş olmasından ileri geldiğini iddia etmekte idiler. Onlar, köylü hareketlerini, çıktıkları memleket ve devir ne olursa olsun, sadece, köylülerin daha iyi bir hayat şartı elde etmek umumi görünüşü gibi vasıflandırırken, bu noktada, bu hareketler arasında bünye ve nitelik bakımından hiç bir ayırma yapmamakta idiler ve hepsinin de feodal cemiyet ve kapitalist cemiyet temel karakteristiğini arzettiğini belirtiyorlardı.

Anahtar Kelimeler

Orta Avrupa, Güneydoğu Avrupa, XV. - XX. Yüzyıllar, Köylü Hareketi, Hussit Savaşları, I. Dünya Savaşı, Feodalite