Edirne'de Yıldırım Camii

Yıl 1964, Cilt: 28 Sayı: 111, 419 - 428, 20.07.1964

Aptullah Kuran

Öz

Edirne'de halen mevcut camilerin en eskisi olan Yıldırım Camii mazisi Osmanlılardan öncesine giden ve muhtelif devirlerde tadilâta uğradığından hakkında kat'iyetle hüküm yürütmek imkanı bulunmayan bir binadır. Dr. Osman Rıfat'a göre cami Tiris İye Hares kilisesi harabesi üzerine inşa edilmiştir. Gurlitt ise cami ile Ravenna'daki Galla Placidia mozolesi arasındaki benzerliğe işaret ederek orijinal yapının Haçlı Seferlerinden önce ve muhtemelen Galla Placidia mozolesinin inşa edildiği tarihten (440 ?) pek uzak olmayan bir tarihte yapıldığını ve bilâhare 14.00 yıllarında cami haline getirildiğini kaydediyor. Filhakika, caminin Gurlitt tarafından çizilen planıyla Galla Placidia mozolesinin planı arasında, iki binanın mikyası ve birincisinin Grek-haçı ikincisinin ise Latin-haçı şeklinde olması keyfiyeti nazarı itibara alınmamak şartıyla, bir nevi benzerlik mevcuttur. Ancak, Gurlitt'in neşretmiş olduğu plan ve kesit resimleri caminin bugünkü ve Gurlitt'in binayı gördüğü zamanki durumunu aynen göstermemekte, caminin ilk şekli hakkında müellifin tahminlerini aksettirmektedir. Zaten kendisi de resimlerin hatalı olabileceğini, giriş tarafındaki beşik-tonozun doğru bir şekilde çizilmiş olduğunu kat'iyetle söyleyemiyeceğini yazmıştır. Hakikaten giriş sofası vazifesini gören doğu kanadı diğer kanatlardan farklı olup caminin iç mekânı dört eş kola sahip simetrik bir Grek-haçı biçiminde değil, dördüncü kolu diğer üç koldan daha dar ve daha alçak olan asimetrik bir tertiptedir ki bu durumda Edirne Yıldırım Camii ilk devir Osmanlı Türk cami mimarisi içerisinde gayet ilgi çekici bir örnek olarak karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Edirne, Yıldırım Camii, Osmanlı Mimarisi, Tiris İye Hares Kilisesi, Haçlılar