Osmanlı Devletine İltica Etmiş Olan Kârkeya Hânedanından Ahmed Han Nerede Vefat Etti?

Yıl 1964, Cilt: 28 Sayı: 109, 73 - 84, 20.01.1964

İsmail Hakkı Uzunçarşılı

Öz

Kuzey-İran’da Hazer denizinin güney-batısındaki Geylan mıntıkasında 760 H. (1359 M.)'de sâdâttan yâni İmam Ali neslinden Kârkeya bin Emirkeya adında bir zat hükümet kurmuş, bunun evlâd ve torunları Geylan ve Lâhican'da XVI. asır sonlarına yakın zamana kadar (998 H. = 1590 M.) saltanat sürmüşlerdir. Bu yazının neşrinin sebebi, Türkiye'ye iltica etmiş olan son Kârkeya emin Ahmed Han'ın nerede vefat etmiş olduğu hakkındaki iki rivayetin birbirine uymamasıdır. Kaynaklarımızdan olan Camiü'd-Düvel, Han Ahmed'in 1008 H. (1600 M.)'de İstanbul’da vefat ettiğini yazdığı halde Ahmed Han'ın mihmandarı olan, tarih sahibi Selânikli Mustafa Efendi ise Ahmed Han'ın Bağdad ve Gence taraflarına gittiğini zikr ile avdetinden bahsetmemekte ve yalnız kendisinden mektup alındığından bahseylemektedir. Bu mütalâaya dayanan Merhum Halil Etem Bey üstadımız, Selânikli Mustafa Efendi'nin, Ahmed Han'ın mihmandarı olmasından dolayı onun mütalâasını kabul ederek Ahmed Han'ın İstanbul’da vefatının doğru olamıyacağını beyan etmişlerdir, Halbuki bu defa Han Ahmed'in vefatı dolayısiyle elde ettiğimiz hüccetler ile Kâtib Çelebi'nin fezlekesindeki kayıt, Hanın İstanbul’da Üsküdar’da vefat ettiğini göstermektedir. Bunun isbatına girişmeden evvel Ahmed Han'ın son devrine ve Türkiye'ye ilticasına Sit olaylara kısaca bakmak icap etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kârkeya Hânedânı, Ahmed Han, Geylan Mıntıkası, Safevîler, İltica, Şah Abbas