Hazar Kültürü ve Varisleri

Yıl 1963, Cilt: 27 Sayı: 107, 477 - 482, 20.07.1963

Ananiasz Zajaczkowskı Çevirmen: Çağatay Bediî

Öz

Kaynaklar, Hazar halkının yarı yerleşik yarı hayat tarzını kabul etmesine rağmen, göçebelik hususiyetlerini tamamen kaybetmediğini göstermektedir. Şu halde bu durum, birçok Türk kavimlerinin tarihindeki intikal devresinin hususiyetini teşkil eden yarı göçebeliktir. Arap coğrafyacısı İbn Rusta'da mevsimlere göre Hazar göçebeliğinin belgelerini buluyoruz. Yazar şöyle diyor: "Kışın bütün Hazar ahalisi şehirlerde yaşar ve ilkbahar gelince şehirden bozkırlara gider orada kışa kadar kalır." İbranice yazılmış olan 'Hazar muhaberatı' olayı teyid ediyor. "Biz bütün kış şehirde otururuz, Nisan (Mart sonu, Nisan) ayında herkes kendi tarlasına gider. Kislev (Kasım-Aralık) ayının nihayetinde şehre döneriz." İslam müelliflerinde Hazar şehirlerinin tasvirini buluyoruz. Semender'de bol meyva bahçeleri ve civarında 40.000 kadar bağ vardır. Şehrin nüfusu Müslümanlardan ve diğerlerinden ibarettir. Camiler, kiliseler ve mabetler (kanisa, gayri müslimlere ait ibadethane) vardır. İtil şehri bir surla ihata edilmiş olup İtil (Volga) nehri tarafindan ikiye bölünmüştür. Şehirde çarşılar ve hamamlar vardır. Evler tahtadan veya keçeden inşa edilmiştir. Yapı malzemesi olarak balçık az kullanılıyor. Yalnız Hakanın Sarayı tuğladan inşa edilmişti. Bu saray bir adanın ortasında bulunmakta ve şehrin batı kesimine bir ponton köprü ile irtibat halinde idi. Halkın yapı malzemesi olarak tuğla kullanmasına müsaade edilmiyordu. Şehrin batı kısmı saray mensuplarına tahsis edilmişti. Doğu kesiminde şehrin kendisi bulunuyordu. Sakinlerini muhtelif dinlere mensup zanaatk'arlar ve tüccarlar teşkil ediyordu. Aralarında Müslümanlar, Hristiyanlar, Museviler ve Müşrikler vardı.

Anahtar Kelimeler

Hazar, Kültür Tarihi, İbn Rusta, İtil Şehri, Göçebelik Kültürü, Doğu Avrupa Tarihi