XVI. Yüzyıl Başlarında Trabzon Livası ve Doğu Karadeniz Bölgesi

Yıl 1962, Cilt: 26 Sayı: 102, 293 - 338, 20.04.1962

M. Tayyib Gökbilgin

Öz

Fethedildikten sonra, Trabzon ve havalisinin uzun bir müddet münferid bir halde kaldığı, bir eyalet teşkilatına bağlı bulunmıyarak, müstakil idareci ve kumandanları marifetiyle, kalelerde dizdarları, subaşıları, şehir ve kasabalarda kadı, zaim ve ümera vasıtasiyle idare edildiği anlaşılmaktadır. Devlet merkezinden zaman zaman bazı vezirlerin ve ehemmiyetli şahsiyetlerin gönderildikleri de vâkidi. Ancak, imparatorluk kadrosu içinde; idari, askeri ve mali bakımlardan daha fazla önem kazanması, kendi mevcudiyetini hissettirmesi, devlet merkezinin dikkat ve alakasını üzerine çekmesi, Bayezid II. devrinde ve şehzade Selim'in buraya sancak beyliği ile gönderilmesi suretiyle başlamış gibidir. Esasen, Osmanlı devletine ilhakından sonra da epice bir zaman sekenesinin, büyük bir çoğunluğu ile, gayri müslim reayadan mürekkep bulunması, Türk-İslam karakterini alması ve bu hüviyeti ile rol oynamaya başlaması için de zamana ihtiyaç bulunması dolayısiyle; imparatorluğun sosyal, ekonomik ve siyasi hareket ve faaliyetlerinde ön planda yer alacak bir dereceyi iktisap etmesi beklenemezdi. Bu yüzdendir ki, arşivlerimizde Trabzon livasına ait tarihi materyal nisbeten daha geç bir tarihten başlamaktadır. XV. asra ait bölge tahrir defterlerine, bu mıntakaya ait olarak, maalesef rastlanamamaktadır. Bu itibarla, bu etüdümüzde, Trabzon livasına ait tarihi kayıtları ancak XVI. ası r başlarından ve bilhassa Yavuz Sultan Selim'in saltanatı zamanından nakletmek suretiyle bu bölgenin statüsünü idari, sosyal-ekonomik çehre ve bünyesini tesbite çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

XVI. Yüzyıl, Trabzon Livası, Doğu Karadeniz Bölgesi, Osmanlı İmparatorluğu, Osmanlı Tarihi, I. Selim