1. İt Başlı Ulus Efsânesi

Yıl 1949, Cilt: 13 Sayı: 49, 149 - 149, 20.01.1949

Abdülkadir İnan

Öz

Kuzey ve Doğu Türklerinin folklorunda "It başlı sığır ayaklı” bir ulus bulunduğu hakkında çok yaygın bir efsane vardır. Başkurtlarda ve Sibirya Türklerinde bu efsaneyi bilmeyen yoktur. XIII. yüzyılda da bu efsanenin çok yaygın olduğu anlaşılmaktadır. 1245 yılında Papa Innocent VI. tarafından Moğolistana gönderilen Plano Karpini Moğol seferlerinden bahsederken Moğol ordusunun Kuzeyde Samogirlere ve "İt başlı , sığır ayaklı” bir kavme rastladıklarını işittiğini kaydetmektedir ( A. I. Malein tercümesi, Petersb. 1911, s. 25). P. Karpini bu efsaneyi Kıpçak bozkırlarında yahut Baskatir (Başkurt) ülkesinde işitmiş olsa gerektir. Ebulgazi Han savaş için toplanan Özbek kalabalığını tasvir ederken " It başlı, sığır ayaklı dan başka ne varsa hepsi orada” diyor. (Demaison basımı, s. 279 ; Rıza Nur Tere. sah. 294). Oğuz destanın da hikâye edilen İt Barak Han menkıbesi de bu "İt başlı ulus„ hakkındaki efsanenin yankısı olsa gerektir

Anahtar Kelimeler

Moğolistan, İskitler, Mahmud Kâşgari, Karahanlılar