Buyruldı

Yıl 1941, Cilt: 5 Sayı: 19, 289 - 318, 20.07.1941

İsmail Hakkı Uzunçarşılı

Öz

Emretmek, ferman etmek, hükmeylemek manalarma gelen “buyurmak” mastarından alınan “buyruldı” tabiri Osmanlılarda bir tabir ve bir ıstılahı mahsus olmuştur. Buyurmak mastarından alınarak türkçemizde kullanılmış ve kullanılmakta olan bir hayli müştakları daha vardır. Mesela. buyruk, emir, hüküm, yarlığ, ferman manalarına geldiği gibi buyruk tutmak, emir ve fermana itaat
etmek, muti olmak demektir: buyurma = emretme demek olup elden buyurtmak, elden havale ettirmek, verilen hükmü kağıdın üzerine yazdırmak, kağıt buyurmak, icab eden maslahatı tahriren
emir ve havale eylemek mefhumlarını ifade eder. Makamı tazim ve ihtiramda, ifade buyurmak, teşrif buyurmak, ikamet buyurmak, emir buyurmak, iltifat buyurmak gibi mürekkeb mastarlar bugün dahi lisanımızda kullanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Divanı Humayün, Ferman, Osmanlı Devleti, Sadrazam