Correlation Between Tax Rates and Tax Revenues in the Ottoman Empire in Respect to Laffer Theorem as Applied to Raki and Wine Figures (1792-1839)

Yıl 2024, Cilt: 88 Sayı: 311, 185 - 229, 02.04.2024

Derviş Koyuncu , A. Mesud Küçükkalay

https://doi.org/10.37879/belleten.2024.185

Öz

This study aims to calculate the relationship between tax rates and revenues of wine and raki coming to Istanbul for consumption from different regions of the Ottoman Empire in the period 1792-1839 with the T Test and interpret it according to the Laffer theorem. The main question of the study can be formulated as what kind of change did the increases in the tax rates of wine and raki in 1810, 1822 and 1831 cause in the tax revenue of these goods. This question can also be expressed as whether the Ottoman Empire should or should not increase the tax rates of wine and raki in order to increase tax revenue. In order to achieve this goal and resolve the question, the tax revenues of the period 1792-1839 were obtained from the financial records in various funds of the Presidential Ottoman Archives (BOA) and the changes in these revenues with the change in tax rates were calculated with the T Test. The results of the test will show, according to the Laffer Theorem, whether the Ottoman Empire increased the tax rates of wine and raki, causing an increase or decrease in the tax revenues of these goods, that is, whether the tax rates were above or below the optimum tax rate. The possible result expected to be obtained from this study is that the increase in the tax rates of raki and wine in the Ottoman Empire did not cause an increase in tax revenue, but on the contrary, a decrease. In other words, it can be said that the tax rate increases in these two goods in the Ottoman Empire fell behind the price increases.

Anahtar Kelimeler

Laffer Theorem, Tax Rates, Ottoman Public Finance, Ottoman Tax System, Tax Revenue

Rakı ve Şarap Verilerine Göre Laffer Teoremi Açısından Osmanlı İmparatorluğu’nda Vergi Oranları ile Vergi Gelirleri Arasındaki İlişki (1792-1839)

Öz

Bu çalışma 1792-1839 döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nun değişik bölgelerinden tüketilmek üzere İstanbul’a gelen şarap ve rakının vergi oranları ile hasılaları arasındaki ilişkiyi T Testi ile hesaplamak ve Laffer teoremine göre yorumlamayı amaçlamaktadır. Çalışmanın temel sorusu, şarap ve rakının vergi oranlarına 1810, 1822 ve 1831 yıllarında yapılan zamların bu malların vergi hasılasında nasıl bir değişikliğe neden olduğu şeklinde formüle edilebilir. Bu soru, Osmanlı Devleti’nin vergi hasılasını artırmak amacıyla şarap ve rakının vergi oranlarına yaptığı zamları yapmalı mıydı yoksa yapmamalı mıydı şeklinde de ifade edilebilir. Söz konusu amaca ulaşmak ve soruyu çözümlemek için Başkanlık Osmanlı Arşivi’nin (BOA) değişik fonlarında yer alan maliye kayıtlarından hareketle 1792-1839 dönemindeki vergi hasılalarına ulaşılarak bu hasılaların vergi oranlarının değişimi ile nasıl bir değişikliğe uğradığı T Testi ile hesaplanmıştır. Testin sonuçları, Laffer Teoremi’ne göre, Osmanlı Devleti’nin şarap ve rakının vergi oranlarını artırarak bu malların vergi hasılalarında bir artışa mı bir azalmaya mı neden olduğunu, yani vergi oranlarının optimum vergi oranının üzerinde mi yoksa altında mı olduğunu gösterecektir. Bu çalışmadan elde edilmesi umulan muhtemel sonuç, Osmanlı İmparatorluğu’nda rakı ve şarabın vergi oranlarındaki artışın vergi hasılasında bir artışa değil aksine bir azalmaya neden olduğudur. Bir başka deyişle, Osmanlı İmparatorluğu bu iki maldaki vergi oranı artışları fiyat yükselişlerinin gerisinde kalmıştır denilebilir.

Anahtar Kelimeler

Laffer Teoremi, Vergi Oranları, Osmanlı Maliyesi, Osmanlı Vergi Sistemi, Vergi Geliri

Kaynakça

• Archival Sources
• Presidential Ottoman Archive (BOA) Cevdet İktisat (Cİ): 31-1511.
• Cevdet Maliye (CML): 303-12322; 442-7847; 265-10841; 260-10694; 290-11877; 3-124; 360-14741; 400-16240; 401-16490; 546-22436; 658-26905; 662-27072; 696-28491; 355-14574; 402-16509; 444-17903; 110-4870.
• Bab-ı Defteri Başmuhasebe Defterleri (BŞM.d): 07462; 07646; 07773; 07862; 08328; 41869; 9446.
• Bab-ı Defteri Başmuhasebe Zecriye Kalemi Defterleri (D. BŞM. ZCR.d): 20262; 20300; 20310; 20310; 20326; 20331; 20332; 20334; 20351; 20371; 20384; 20442; 20453; 20491; 20505; 20510; 20518; 29439; 20478.
• Kamil Kepeci (KK.d): 05487; 5502; 5503; 5504; 5507.
• Maliyeden Müdevver (MAD): 0738; 01699; 4051; 5600; 6507; 6507.
• Published Books and Articles
• Bunescu Liliana-Comaniciu, Carmen, “Graphical Analysis of Laffer’s Theory for European Union Member States”, Annals of the Constantin Brâncupi, University of Târgu Jiu, Economy Series, No. 2, (2013), p. 16-23.
• Çakır, Coşkun, Tanzimat Dönemi Osmanlı Maliyesi, Küre Yayınları, İstanbul 2001.
• Cezar, Yavuz, Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi, Alan Yayıncılık, İstanbul 1986.
• Cezar, Yavuz, “The Role of Financial Factors in the Structural Changes in the Organization of the Ottoman Empire in the 18th Century”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No. 11-13, (1995), p. 111-114.
• Davidson, Roderic H., Osmanlı İmparatorluğu’nda Reform, 1856–1876, trans. Osman Akınhay, Agora Yayınları, İstanbul 2005.
• Davidson, Roderic H., Osmanlı Türk Tarihi (1774-1923), trans. Mehmet Moralı, Alkım Yayınları, İstanbul 2004.
• Genç, Mehmet, “18. Yüzyılda Osmanlı ekonomisi ve Savaş”, Osmanlı’da Devlet ve Ekonomi, 10th Edition, Ötüken Yayınları, İstanbul (2000), p. 209-223.
• Genç, Mehmet, “Osmanlı Maliyesinde Malikâne Sistemi”, Osmanlı’da Devlet ve Ekonomi, 10th Edition, Ötüken Yayınları, İstanbul (2000), p. 95-114.
• İbn-i Haldun, Mukaddime, trans. Bekir Z. Çoban, Vol. 2, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1991.
• İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi 1300-1600, trans. Halil Berktay, Vol. 1, Eren Yayıncılık, İstanbul 2000.
• Karaman, Kıvanç-Pamuk, Şevket , “Ottoman State Finances in European Perspective 1500-1914”, The Journal of Economic History, Vol. VXX, No. 3, (2010), p. 593-629.
• Laffer Arthur B., “The Laffer Curve and the Failure of Stimulus Spending”, Lecture, The Institute of Economic Affairs, Paper No. 38, (2012), p. 1-14.
• Laffer, Arthur B. and at all, “Taxes Really Do Matter: Look at the States”, The Laffer Center Publication, (2012), p. 3-19.
• Laffer, Arthur B., “The Laffer Curve: Past, Present and Future”, The Heritage Foundation, No. 1765, (2004), p. 1-16.
• McGowan, Bruce, “Ayanlar Çağı 1699-1812”, trans. Ayşe Berktay, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Ed. Halil İnalcık-Donald Quataert, Vol. 2, Eren Yayınları, İstanbul (2004), p. 761-867.
• Palmer, Alan, Osmanlı İmparatorluğu’nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi, trans. Belkıs Ç. Dişbudak, Alfa Yayınları, İstanbul 2014.
• Palmer, Alan, Son Üç Yüz Yıl Osmanlı İmparatorluğu, trans. Belkıs Ç. Dişbudak, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2003.
• Pamuk, Şevket, “The Evolution of Financial Institutions in the Ottoman Empire, 1600-1914”, Financial History Review, Vol. XI, No. 1, (2004), p. 7-32.
• Pamuk, Şevket, İstanbul ve Diğer Kentlerde 500 Yıllık Fiyatlar ve Ücretler 1469-1998, DİE Yayınları, Ankara 2000.
• Pasour, E. C., “Supply Side Economics: A Return to Basic Principles”, Modern Age, (1982), p. 57-67.
• Quataert, Donald, The Ottoman Empire 1700-1922, 2nd Edition, Cambridge University Press, New York 2005.
• Salzman, Ariel, “An Ancient Regime Revisited: Privatization and Political Economy in the Eighteenth Century Ottoman Society”, Politics and Society, Vol. XXI, No. 4, (1993), p. 393-423.
• Tabakoğlu, Ahmet, Gerileme Dönemine Girerken Osmanlı Maliyesi, Dergâh Yayınları, İstanbul 1985.